استان تهران

اطلاعات آماری

اطلاعات جغرافیایی

استان تهران به مرکزیت شهر تهران، در دامنه جنوبی البرز مرکزی قرار دارد. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب‌ غرب‌ به استان مرکزی، از غرب به استان البرز و از شرق به استان سمنان محدود است. استان تهران امروز دارای 16 شهرستان، 45 شهر و 78 دهستان است. شهر تهران پایتخت کشور ایران نیز به شمار می‌رود.

اطلاعات تاریخی و فرهنگی

تا پیش از کشف تمدن قیطریه و هم‌ چنین کشف آثاری در تپه‌های عباس‌آباد، گمان می‌رفت پیشینه تاریخی نواحی محدوده این شهر به آثار یافته در شهرری محدود می‌شود. ولی اکتشافات باستان‌شناسی در تپه‌های عباس‌آباد، بوستان پنجم خیابان پاسداران و دروس، نشان داده آبادی‌های ناحیه تاریخی قصران، دوره‌ای درخشان از استقرار اقوام کهن و خلاقیت‌های فرهنگی را پشت سر گذارده‌اند. در فارس نامه ابن بلخی نیز که مربوط به سال‌های 500 تا 510 هجری قمری است. از شهر تهران به دلیل انارهای مرغوبش یاد شده است. اگر چه در آثار مکتوب کهن از تهران پیش از اسلام نام‌برده نشده است، اما حفاری‌های باستان‌شناسی 1321 خورشیدی در روستای دروس شمیران نشان می‌دهد که در این ناحیه، در هزاره دوم پیش از میلاد، مردمی متمدن زندگی می‌کرده‌اند.

تهران در گذشته یکی از روستاهای ری بوده است به عبارتی ری، مادر تهران است و از آنجا که پیشینه سکونت در ری به 5000 سال پیش از میلاد باز می‌گردد می‌توان تاریخ تهران را نیز همین مقدار تخمین زد. این شهر در قدیم روستایی نسبتا بزرگ بود که بین شهر بزرگ و معروف آن زمان، شهر ری و کوهپایه‌های البرز قرار داشت. نخستین بار نام آن در ذکر زندگینامه ابوعبدالله حافظ تهرانی متولد 184 خورشیدی آمده است.

تهران در برابر حمله افغان‌ها (پشتون‌ها) ایستادگی زیادی کرد و به همین خاطر آن‌ها پس از تصرف تهران این شهر را ویران کردند و باغ‌ها و تاکستان‌های آن را از میان بردند. پس از انقراض صفویه، نادرشاه افشار در سال ۱۱۵۴ ه. ق. تهران را به‌ رسم تیول، به پسر خود رضا قلی داد و پس از افشاریه، کریم‌خان زند به علت درگیری و نزاع با آغا محمدخان قاجار و از آنجا که تهران در نزدیکی طبرستان (مقر اصلی آغا محمدخان) قرار داشت صلاح خود را در اقامت در تهران دید. در زمان نادرشاه، تهران دوباره نام و نشانی یافت و در همین شهر بود که نادرشاه رهبران بزرگ شیعه و سنی را گرد هم آورد و پیشنهاد اتحاد اسلامی و رفع اختلاف‌ها را به آن‌ها داد. پس از حمله مغولان به ری و تخریب این شهر، تهران بیش از پیش رشد یافت و عده‌ای از اهالی آواره ری را نیز در خود جای داد و مساحتش در این دوران به 106 هکتار رسیده بود

سفیر پادشاه کاستیل، کلاویخو که در 805 ق. / 1404 م. در راه سمرقند از تهران گذر کرد گفته است: «تهران شهری است بسیار بزرگ بدون دیوار و بارو. منزلگه ایست بسیار لذت‌بخش با تمام وسایل راحتی. می‌گویند هوایش برای سلامتی خوب نیست و تابستان‌هایش بسیار گرم است» این منطقه در زمان سلسله صفوی به علت این‌ که بقعه سید حمزه، جد اعلای صفویه در نزدیکی حرم شاهزاده عبدالعظیم قرار داشت و نیز دارای باغ‌های خوش آب و هوا بود، مورد توجه قرار گرفت.

نخستین بار، شاه‌طهماسب اول صفوی در 916 خ. هنگام گذر از تهران باغ و بوستان فراوان این شهر را پسندید و دستور داد تا بارو و خندقی به دورش بکشند، این بارو که 114 برج، به عدد سوره‌های قرآن و چهار دروازه رو به چهار سوی دنیای پیرامون داشت، از شمال به میدان توپ‌خانه و خیابان سپه، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان وحدت اسلامی (شاپور) محدود می‌شد، مساحت تهران در این دوران به 440 هکتار رسید. تهران ترقی و حرکت سریع خود به‌سوی پیشرفت را از سال انتقال پایتخت به قزوین آغاز کرد و شاه‌تهماسب صفوی به دلیل آن که سید حمزه، جد اعلای صفویه در شهر ری و در جوار حرم شاه عبدالعظیم مدفون بود، گاه به زیارت می‌رفت. او با افزایش رفت و آمدهایش دستور داد پیرامون آن باروی محکمی برای وی بسازند. همچنین دستور داد بناهای جدید بسازند که در سال 971 ه. ق. با ایجاد 114 برج (به تعداد سوره‌های قرآن) در تهران آغاز شد و وی دستور داد در زیر هر برج یکی از سوره‌های قرآن را دفن کنند.

حصاری که دور تهران کشیده شد شش هزار قدم طول داشت و برای ساختمان آن و برج‌هایش از دو نقطه خاک‌برداری کردند که بعدها یکی از دو محل به «چاله‌میدان» و دیگری به «چاله حصار» معروف شد. در دوره شاه‌عباس اول (966 تا 1007 خ) پل، کاخ و کاروانسراهای زیادی بنا شد، در بخش شمالی برج و باروی شاه‌طهماسبی، چهارباغ و چنارستانی ساخته شد که بعدها دورش را دیواری کشیدند و به‌صورت کاخ (کاخ گلستان) و مقر حکومتی در آوردند. کریم‌خان زند به مدت ۴ سال تهران را مرکز حکومت خود قرارداد و در محوطه ارگ بناهای جدیدی احداث نمود.

تهران برای نخستین بار توسّط ایل قاجار پایتخت ایران شد. در دوره حکومت آغامحمدخان قاجار، تهران به پایتختی برگزیده شد، روز یکشنبه 11 جمادی‌الثانی 1164 خ. هم‌زمان با عید نوروز آغا محمدخان قاجار در خلوت کریم‌خانی تاج سلطنت ایران را بر سر گذارد و تهران را به‌عنوان پایتخت این کشور معرفی کرد. انتخاب تهران به عنوان پایتخت از سوی خان قاجار چند علت داشته که مهم‌ترین آن‌ها نزدیکی به اراضی حاصل خیز ورامین و مجاورت آن با محل استقرار ایلات ساوجبلاغ بوده است، مضافا ایلات غرب ساکن در ورامین، یعنی هواخواهان وی در حوالی تهران اقامت داشتند و جز این، تهران با استرآباد و مازندران که در حقیقت ستاد اصلی نیروهایش بود فاصله چندانی نداشته است. با گزینش این شهر به پایتختی روند گسترش کمی و کیفی آن متحول شد و در مدت 220 سال جمعیت آن از حدود 15000 نفر در سال 1164 خ. به بیش از 7 میلیون نفر در سال 1384 رسید و وسعتش از حدود 4.4 کیلومتر مربع به بیش از 730 کیلومتر مربع افزایش یافت. در دهه 1320 و 1330 شهر اساسا نیاز به گسترش و تغییر داشت. این تغییرات در زمان رضاشاه پهلوی آغاز شد. در دوره او برخی بناهای قدیمی با یک اسلوب معین تخریب شدند و ساختمان‌های مدرن با سبک‌های ایرانی پیش از اسلام، ازجمله بانک ملی، ساختمان امنیه، ساختمان تلگراف و تلفن و دانشکده نظامی در جای خودشان ساخته شدند. بازار تهران نیز در راستای این خط مشی به دو نیم تقسیم شد و بسیاری از ساختمان‌های تاریخی به منظور ایجاد راه‌های درون شهری در پایتخت تخریب شدند. نمونه‌های بسیاری از باغ‌های ایرانی نیز با توجه به مدرن سازی و ایجاد شبکه جاده‌ای در شهر مشمول این طرح شدند.

در خلال جنگ جهانی دوم، نیروهای نظامی بریتانیا و شوروی وارد شهر تهران شدند. در سال 1943 تهران محل برگزاری اجلاس تهران بود. در دهه 1960 و 1970 (دوره محمدرضا شاه پهلوی)، تهران به سرعت توسعه پیدا کرد و طرح‌های زیادی ریخته شد. ساختمان‌های جدید، کم‌کم بیشتر و بیشتر شدند و خیابان‌ها گسترش پیدا کردند. طرح‌های دوره محمدرضا شاه پهلوی با انقلاب 1357 ایران تقریبا متوقف شد. در طول جنگ ایران و عراق، تهران بارها مورد حملات موشکی و هوایی قرار گرفت و بسیاری از مردم تهران در نتیجه این حملات کشته و مجروح شدند. پس از هر حمله هوایی، مواضع تخریب‌شده بازسازی می‌شدند.

پس از جنگ ایران و عراق، رشد عمرانی تهران از سر گرفته شد. در زمان غلامحسین کرباسچی شهردار تهران، فعالیت های متعددی در عمران شهری صورت گرفت. مترو تهران در این دوره حفاری‌های گسترده‌ای داشت و پروژه‌هایی نظیر پروژه بزرگراه نواب صفوی، در این دوره تکمیل شد. در زمان تصدی شهرداری توسط محمدباقر قالیباف نیز توسعه رو به افزایش بود، تونل توحید، پل جوادیه و برج میلاد در این دوره افتتاح شدند.

اطلاعات زیست‌محیطی

استان تهران در دامنه جنوبی البرز مرکزی قرار دارد. ناهمواری‌های این استان به سه دسته تقسیم می‌شوند: رشته‌کوه‌های البرز در شمال تهران، بخش‌های مرکزی و کوهپایه‌های جنوبی البرز و دشت‌های استان تهران.

رشته‌کوه البرز به 3 قسمت شرقی، مرکزی و غربی تقسیم می‌شود. استان تهران در بخش مرکزی این رشته‌کوه جای دارد. بخش مرکزی رشته‌کوه البرز به 3 قسمت شمالی، میانی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش محدودی از این ارتفاعات در استان تهران و مابقی در استان مازندران واقع‌شده است.

ارتفاعات شمالی، حد شمالی استان تهران را تشکیل می‌دهد. در شمال غربی آن، کوه‌های استان البرز و در شمال شرقی آن ارتفاعات فیروزکوه قرار دارد. بخش جنوبی که رودهای کرج و جاجرود آن را قطع کرده است و به سه قسمت جدا از هم تقسیم نموده است. این سه قسمت عبارت‌اند از: کوه‌های لواسانات که بین دره‌های رود دماوند و جاجرود قرار دارند و در شمال به دره رود لار محدودند. دنباله این کوه‌ها در شرق جاده آبعلی و دماوند تا دره حیله رود ادامه یافته‌اند. کوه‌های شمیرانات که میان سرچشمه‌ها جاجرود و کرج قرار دارند و بلندترین نقطه آن‌ها قله‌ها خلنو، سرکچال و کلون بستک با ارتفاع بین 4200 تا 4375 متر است و کوه‌های کهار که از غرب دره رود کرج آغاز شده و در جنوب طالقان رود به موازات آن ادامه دارند. بخش‌های مرکزی و کوهپایه‌های جنوبی البرز که زمین‌های این ناحیه به علت داشتن شیب ملایم و خاک‌های آبرفتی برای کشاورزی مناسب است. دشت‌های استان تهران با شیب ملایم از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده‌اند. این دشت‌ها به دلیل هموار بودن شرایط خوبی را برای فعالیت‌های انسانی مانند زراعت و ساختن کارخانه‌ها، فراهم آورده‌اند.

در نقاط مختلف استان این‌گونه جنگل‌ها پراکنده‌اند. در دامنه‌های جنوبی البرز، ارتفاعات تهران گونه‌های گیاهی مانند بادام‌کوهی، پسته، انجیر و زرشک به چشم می‌خورد. طی سال‌های اخیر، فضاها و پارک‌های جنگلی جدید در استان تهران به وجود آمده است. بزرگ‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از پارک چیتگر در غرب استان و پارک جنگلی لویزان در شمال شرق آن. در سطح استان چندین پارک جنگلی دیگر از جمله سوهانک، وردآورد، سرخ حصار و توسکا وجود دارد. درختان این پارک‌ها عمدتا کاج، اقاقیا و زبان‌گنجشک هستند. در مناطق شمالی استان، بارش بیش از 300 میلی‌متر در سال، دمای کافی، خاک مساعد و ویژگی‌های خاص توپوگرافی پوشش گیاهی مناسبی را به صورت مراتع بهاری و تابستانی در کوه و دشت برای دام‌پروران محلی و عشایری به وجود می‌آورد. گونه‌های گیاهی عمده در این مناطق عبارت‌اند از بنه، گز، خاکشیر، شیرین‌بیان، قیاق، گون، آویشن، خزه و کنگر.

نمادهای استان

نماد اصلی تهران از دیرباز برج آزادی بوده که در میدان آزادی تهران قرار دارد. در مهر و موم‌های اخیر نیز برج میلاد در رقابتی تنگاتنگ با برج آزادی بوده است. ارتفاعات دماوند و پیست اسکی دیزین، خیابان لاله‌زار، ساختمان تئاتر شهر. سر در باغ ملی و کاخ زیبای گلستان نیز همواره برای همه ایرانیان یادآور شهر تهران هستند.

جاذبه‌های گردشگری

• برج آزادی
• برج میلاد
• عمارت سردر باغ ملی
• میدان مشق و کاخ دادگستری قدیم
• بازار بزرگ تهران
• مسجد جامع امام خمینی
• مدرسه و مسجد سپه‌سالار
• عمارت مسعودیه بهارستان
• میدان حسن‌آباد
• مدرسه دارالفنون
• خانه استاد صبا
• موزه آبگینه و سفالینه ایران
• موزه هنرهای ملی
• کلیسای سرکیس مقدس
• کاخ‌موزه سعدآباد
• کاخ‌موزه نیاوران
• باغ فردوس
• موزه پروفسور حسابی
• موزه حیات‌وحش
• تکیه نیاوران
• بازار تجریش
• قبرستان ظهیرالدوله
• امام‌زاده صالح تجریش
• بام تهران
• باغ پرندگان
• پل طبیعت
• دریاچه چیتگر
• مجموعه تفریحی توچال
• دربند
• درکه

مشاهیر

صنایع‌دستی

• روکاری (رودوزی)
• قالی‌بافی
• جاجیم‌بافی
• چادرشب بافی
• نمدمالی
• زیلوبافی
• سفالگری و سرامیک‌سازی

آداب‌ و رسوم

• پنجک یا پنجه
• شب علفه
• تیرماه سیزده
• آجیل مشکل‌گشا
• توپ مروارید

‌مکان‌های گردشگری استان

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز سلامت و زیبایی

استان تهران استان تهران 2019-08-10 10:46:18+3:30 2021-03-16 23:32:00+3:30 استان تهران به مرکزیت شهر تهران، در دامنه جنوبی البرز مرکزی قرار دارد. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب‌ غرب‌ به استان مرکزی، از غرب به استان البرز و از شرق به استان سمنان محدود است. استان تهران امروز دارای 16 شهرستان، 45 شهر و 78 دهستان است. شهر تهران پایتخت کشور ایران نیز به شمار می‌رود. فرزانه قوام پور Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/452 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com