نام های دیگر مکان

• چشمه سورنا
•  چشملی
• سوربنی
• سورین

موقعیت جغرافیایی چشمه علی

چشمه علی در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه واقع شده است.

سیر تاریخی و فرهنگی چشمه علی

هسته‌ی اولیه‌ی کهن شهر ری، حدود 8000 سال پیش در اطراف چشمه­‌ی آبی شکل گرفت که امروزه به آن چشمه‌علی می‌گویند و در شمال شهر واقع است. این چشمه‌ی گوارا از زیر صخره‌ای بزرگ جاری بود و به سمت جنوب و جنوب شرق امتداد می‌یافت. در گذشته‌های دور به آن «سورین» می‌‌گفتند که احتمالا برگرفته از نام خانواده‌ای بزرگ از سلسله‌ی اشکانی یا ساسانی است. برخی نیز معتقدند از آن‌جایی که این چشمه در کنار معبد آناهیتا (آرامگاه بی‌بی شهربانوی امروزی) واقع بوده به آن «سورین» یا «سورنا» گفته می‌شد. نام فعلی آن برگرفته از نام امام اول شیعیان؛ حضرت علی (ع) است. ابن حوقل نام چشمه علی را «سوربنی» آورده است. بر بلندای صخره‌ی چشمه علی، برج و باروی مرمت شده‌ی ری و در کنار آن نقش‌برجسته‌ی فتحعلی شاه است. باروی ری، دیوار دفاعی بود که در زمان حکومت اشکانیان، دورتادور شهر تاریخی ری را در بر می‌گفت. امروز فقط 3 کیلومتر از بقایای این بارو باقی مانده است که تنها قسمتی از آن که بازسازی شده بالای دیواره‌ی چشمه علی قرار دارد. علی اکبر دهخدا در فرهنگ لغت خود باروی شهر ری را دژ «تبرک یا زبیدیه» و یا دژ «ری بندی» ساخته‌ی مهدی؛ خلیفه‌ی عباسی می‌‌­داند. نقش برجسته‌ی فتحعلی شاهی نیز نگاره­‌ای است که در سال 1248 قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار بر روی سنگ­‌نگاره‌ی ساسانی موجود کنده­‌کاری شده است. شاه قاجار با دیدن سنگ نگاره‌های تخت جمشید، تصمیم گرفته بود نام خود را در مکانی از پایتخت که رفت و آمد زیادی دارد حکاکی کند.

در کاوش­‌هایی که اریک اشمیت آمریکایی از سال 1313 تا 1315 خورشیدی در ششصد متر مربع از اطراف چشمه علی انجام داده لایه‌­ها و نشانه‌­هایی از شش هزار سال پیش مربوط به دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی تا دوره‌ی تیموری یافت شده است. هزاران تکه و شئ باستانی یافت شده در این منطقه به موزه­‌ها و دانشگاه­‌های آمریکا و بخش کوچکی به موزه‌ی ایران باستان منتقل شده‌­اند. در سال 1377 خورشیدی گروهی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه تهران و دانشگاه برادفورد، تپه‌ی چشمه ‌‌علی را با هدف تاریخ‌‌گذاری لایه‌‌های باستانی آن تا عمق 10 متری کاوش و نشانه‌‌‌هایی تا 8000 سال پیش مربوط به دوره­‌های نوسنگی، کالکولتیک انتقالی و کالکولتیک در آن یافتند. به نظر می‌­رسد در 5000 سال قبل به ناگاه این منطقه رها شده و در هزاره‌ی بعدی مجددا در آن سکونت شکل گرفته است.

چشمه علی که به نقلی زادگاه مادر زرتشت نیز محسوب می‌­شود. در گذشته بسیار پرآب و آباد بوده و آثار آن بر روی سنگ‌­های اطراف چشمه نمایان است. گفته می‌­شود آب چشمه از طریق گذرگاه­‌های زیرزمینی از جاجرود و قیطریه تامین می­‌شده است. این چشمه برای مردم محلی از لحاظ تاریخی و فرهنگی اهمیت بسیار دارد. آب‌تنی، شستن فرش و گپ و گفت با یکدیگر از سنت­‌های رایج مردم منطقه به‌­خصوص در ایام نوروز بود. در قدیم فرش فروش‌‌ها و مردم تهران، قالی­‌ها و قالیچه‌­های خود را با این باور که آب این چشمه فرش را خوب تمیز و پاکیزه کرده و رنگ آن را درخشان‌­تر می‌‌سازد، در آب چشمه ‌علی می‌‌شستند و بر صخره‌­های اطراف خشک می­‌‌کردند به طوری که کل صخره از قالی­‌های رنگارنگ مفروش می­‌شد. اما با حفر چاه و قنات در بالادست به تدریج از میزان آب آن کاسته شد تا جایی که از اردیبهشت 1396 خورشیدی با حفر خط شش متروی تهران و عبور آن از مسیر جریان زیرزمینی این چشمه‌ی چند هزار ساله، آب آن به طور کامل خشک شد و توقف فعالیت عمرانی مذکور نیز باعث نشد که مجددا جریان آب چشمه به روال سابق خود باز گردد.

چشمه علی که در 25 فروردین 1313 با شماره‌ی 202 در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده، با پیشینه‌ی تاریخی چند هزار ساله جزو اولین سکونت­گاه­‌های فلات مرکزی ایران بوده و فرهنگ سفال قرمز و نخودی با نقوش حیوانی و گیاهی و هندسی سیاه رنگ کشف شده از این تپه با عنوان فرهنگ چشمه علی شناخته شده است. وضعیت کنونی تپه به دلیل ریزش دامنه‌ی تپه نیازمند حفاظت است.

در سال‌­های اخیر شهرداری تهران با توجه به ارزش تاریخی و فرهنگی شهر ری در صدد برآمده است ضمن حفظ میراث ملموس و ناملموس این منطقه، محوطه­‌ای به وسعت 140 هکتار، شامل محوطه‌ی باستانی چشمه علی، دژ رشکان، آرامستان ابن بابویه، برج طغرل، کارخانه سیمان ری­، هم‌چنین بخش‌های با ارزشی از ری برین (دوران پیش از اسلام)، باغ صفائیه و باغ طغرل را بهسازی و احیا نماید.

معماری چشمه علی

آن‌چه از کاوش­‌های باستان‌شناسی و نقاشی­‌ها و نقل قول­‌های مستشرقین و سیاحان به دست آمده، موید آن است که در گذشته اطراف چشمه علی سازه­‌هایی وجود داشته که امروزه تخریب شده است. در سال­‌های اخیر اطراف چشمه به شکل بوستان کوچکی محوطه­‌سازی شده و با ایجاد سکویی در کنار چشمه سعی شده این امکان فراهم شود که مجموعه‌ی تپه چشمه علی بهتر دیده شود.

پیشنهاد برای دیدن چشمه علی

چشمه علی از قدیم محل گشت و گذار و تفرج مردم منطقه بوده و بازی و آب‌تنی در آب چشمه و پهن کردن سفره‌ی غذا در محوطه‌ی اطراف چشمه از تفریحات رایج مردم بوده است. هر چند امروزه سطح آب چشمه بسیار پایین آمده و شاید به حد آب­‌تنی نباشد اما جاذبه‌ی غنی تاریخی مجموعه‌ی چشمه علی به همراه برج و باروی قدیمی شهر و سنگ‌­نگاره فتحعلی­ شاهی باعث خواهد شد که حتما از دیدن آن لذت ببرید. در صورت اختصاص یک روز کامل برای بازدید از شهر می­‌توانید از سایر اماکن تاریخی ری مانند آرامگاه جبار باغچه­‌بان، برج طغرل، بقعه و آرامستان ابن بابویه، کاروانسرا، بازار سنتی، حرم حضرت عبدالعظیم (ع) و دژ رشکان که همگی در نزدیکی چشمه علی قرار دارند دیدن نمایید. در صورت کفاف وقت آتشکده‌ی تپه‌ی میل، زندان هارون و برج­‌های نقاره‌خانه در حومه‌ی شهر از جمله­ بناهای تاریخی است که می‌تواند در فهرست بازدید شما قرار گیرد.

چشمه علی چشمه علی 2022-10-11 21:56:08+3:30 2022-10-19 11:47:43+3:30 در کاوش­‌هایی که اریک اشمیت آمریکایی از سال 1313 تا 1315 خورشیدی در ششصد متر مربع از اطراف چشمه علی انجام داده لایه‌­ها و نشانه‌­هایی از شش هزار سال پیش مربوط به دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی تا دوره‌ی تیموری یافت شده است. هزاران تکه و شئ باستانی یافت شده در این منطقه به موزه­‌ها و دانشگاه­‌های آمریکا و بخش کوچکی به موزه‌ی ایران باستان منتقل شده‌­اند. مهری زاغی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10398 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com

Frequently Asked Questions(FAQ)

آدرس چشمه علی?

استان تهران- ری- محله صفائیه

چشمه علی چشمه علی در کاوش­‌هایی که اریک اشمیت آمریکایی از سال 1313 تا 1315 خورشیدی در ششصد متر مربع از اطراف چشمه علی انجام داده لایه‌­ها و نشانه‌­هایی از شش هزار سال پیش مربوط به دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی تا دوره‌ی تیموری یافت شده است. هزاران تکه و شئ باستانی یافت شده در این منطقه به موزه­‌ها و دانشگاه­‌های آمریکا و بخش کوچکی به موزه‌ی ایران باستان منتقل شده‌­اند. استان تهران- ری- محله صفائیه +98 استان تهران- ری- محله صفائیه استان تهران- ری- محله صفائیه IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل چشمه علی چشمه علی در کاوش­‌هایی که اریک اشمیت آمریکایی از سال 1313 تا 1315 خورشیدی در ششصد متر مربع از اطراف چشمه علی انجام داده لایه‌­ها و نشانه‌­هایی از شش هزار سال پیش مربوط به دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی تا دوره‌ی تیموری یافت شده است. هزاران تکه و شئ باستانی یافت شده در این منطقه به موزه­‌ها و دانشگاه­‌های آمریکا و بخش کوچکی به موزه‌ی ایران باستان منتقل شده‌­اند. استان تهران- ری- محله صفائیه +98 استان تهران- ری- محله صفائیه استان تهران- ری- محله صفائیه IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

چشمه علی

در کاوش­‌هایی که اریک اشمیت آمریکایی از سال 1313 تا 1315 خورشیدی در ششصد متر مربع از اطراف چشمه علی انجام داده لایه‌­ها و نشانه‌­هایی از شش هزار سال پیش مربوط به دوره‌های اشکانی، ساسانی و اسلامی تا دوره‌ی تیموری یافت شده است. هزاران تکه و شئ باستانی یافت شده در این منطقه به موزه­‌ها و دانشگاه­‌های آمریکا و بخش کوچکی به موزه‌ی ایران باستان منتقل شده‌­اند. استان تهران- ری- محله صفائیه +98 استان تهران- ری- محله صفائیه استان تهران- ری- محله صفائیه IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی