نام های دیگر مکان

• دژ فخرآباد

موقعیت جغرافیایی دژ رشکان

دژ رشکان در تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه، چهارراه خط آهن، روبه‌روی کارخانه‌ی گلیسیرین‌سازی بر روی کوه باروت کوبی واقع شده است.

سیر تاریخی فرهنگی دژ رشکان

شهر ری با وجود گذشته‌ی پر فراز و نشیب خود دارای آثار تاریخی و باستانی متعددی است که یادآور عظمت و صلابت دوران رونق آن است. این شهر زمانی جزو شهرهای مهم شاهنشاهی اشکانی بوده و در دل خود قلعه‌ای سترگ به نام دژ رشکان به یادگار از آن دوران دارد.

در حوالی محله‌ی صفائیه شهر ری و در نزدیکی تپه‌ی چشمه علی بر فراز تپه‌ای بلند، بقایای قلعه‌ی بزرگ و مستحکمی به چشم می‌خورد که به آن «دژ رشکان» می‌گویند. نام این قلعه که یکی از دژهای محافظ هسته‌ی اولیه‌ی شهر ری بوده از ارشک یکم؛ بنیانگذار شاهنشاهی قدرتمند اشکانی گرفته شده است. همان‌طور که بسیاری از پادشاهان اشکانی به سبب احترام و افتخار نام اشک یا ارشک بر خود می‌گذاشتند به شهر ری نیز ارشکیه می‌گفتند و بعدها به مناسبت نام فخرالدوله‌ی دیلمی و اقدامی که او جهت مرمت بنا نمود به «دژ فخرآباد» نیز معروف شد.

کمتر کسی فکر می‌کرد در زیر مکانی که محل انباشت زباله و خاکروبه بود بقایای دژی 2300 ساله، متعلق به سلسله‌های شکوهمند اشکانی و ساسانی نمایان شود. دژ رشکان در طول تاریخ کاربردهای متفاوتی داشته است. به نظر می‌رسد این دژ پایتخت بهاره‌ی شاهان اشکانی و یکی از اماکن مهم برگزاری مراسم و آیین‌های نوروزی عهد ساسانی بوده است. در کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر بقایایی از سازه‌های معماری این دژ به دست آمده که به سیاوش بن مهران؛ آخرین حکمران ساسانی شهر ری نسبت داده می‌شد. این دژ در طول قرون اولیه‌ی اسلامی به خصوص در دوره‌ی آل بویه نیز مورد استفاده قرار گرفته و در دروه‌ی قاجار بخش عمده‌ی آن پابرجا بوده است. اما متاسفانه در دوره‌های بعد به دلیل عدم توجه، بسیاری از بخش‌های دژ توسط قاچاقچیان عتیقه و کشاورزان و عوامل دیگر از بین رفته است.

در سال 1313 خورشیدی یک هیات باستان‌شناسی به سرپرستی اریک اشمیت آمریکایی محوطه‌ی دژ رشکان را مورد کاوش قرار داد و توانست بقایای مسجد جامع ری را نمایان سازد. پس از آن کاوش‌های باستان‌شناسی دیگری از سال 1384 تا 1386 در منطقه صورت گرفت که به شناسایی آثار معماری ارزشمندی از دوران اشکانی، ساسانی و اسلامی انجامید و وجود کاخ و ارگی حکومتی را بر همگان آشکار ساخت.

تا به امروز دژ رشکان در سطحی گسترده و در چند گودال به ابعاد 10 در 10 متر مورد کاوش قرار گرفته و به دلیل بالا بودن حجم عملیات پژوهشی در این مکان، در کاوش سایر مناطق پروژه دژ رشکان از شیوه‌های پیگردی و خاکبرداری نیز در کنار حفاری استفاده شد تا پژوهش کامل‌تری صورت گیرد که در نتیجه‌ی آن سازه‌ای بزرگ در گوشه‌ی غربی محوطه با ارتفاع 11 متر و برجی به شکل نیم‌دایره در گوشه‌ی شرقی نمایان شده است.

محوطه‌‌ی باستانی دژ رشکان که در سال 1313 خورشیدی با شماره‌‌ی 215 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است در رژیم گذشته از جمله املاک ملی بود که در اختیار سیمان ری گذاشته شده بود. هیات تصفیه‌ی این شرکت نیز در سال 1370 بدون اطلاع سازمان میراث فرهنگی ملک مورد نظر را تفکیک و به 25 نفر از کارگران بدون مسکن خود واگذار کرد که با اعتباری بالغ بر 14 میلیارد و 550 میلیون ریال محوطه‌ی دژ خریداری و به مالکیت دولت جمهوری اسلامی ایران درآمد.

هر چند شهرداری شهر ری برای گردشگرانی که قصد بازدید از این میراث گران‌بهای تاریخی را دارند امکاناتی چون نیمکت، آلاچیق و نمازخانه و پلکان داربستی برای بازدید از محل نگهبانی دژ فراهم آورده است اما گفته می‌شود دژ رشکان که روزگاری بزرگ‌ترین دژ محافظ شهر ری و قدیمی‌ترین قلعه‌ی تهران بود امروز در تسخیر معتادان و افراد بی­‌خانمان است و دیوارهای سیاه و دود اندود، زمین‌های پر از سرنگ، سیگار و زباله همه جا قابل مشاهده است. نکته‌ی قابل توجه دیگر درباره‌ی شرایط نگهداری دژ آن است که این قلعه‌ی باستانی هیچ نگهبانی ندارد. نه کسی وجود دارد که مجموعه را برای بازدیدکنندگان معرفی کند و نه نگهبانی وجود دارد که از این بنای باستانی محافظت کند.

وجود کارخانه‌ی سیمان و گلیسیرین‌سازی در نزدیکی بنا، کشاورزی و ساخت و سازهای نامناسب در حریم محوطه، عدم ایجاد طرح حفاظت برای اثر، سوختگی‌های ایجاد شده بر روی بدنه‌ی بنا و آلودگی‌های ناشی از اقامت معتادان، این اثر تاریخی را به شدت تهدید می‌کند. هر چند با توجه به اقبال گردشگران به بازدید از این دژ میراث فرهنگی شهرستان ری مرمت و ساماندهی آن را آغاز کرده است. استحکام بخشی دیواره‌ها، ساماندهی و خاک‌برداری، نظافت و پاکسازی و هم‌چنین تعمیر پلکان دسترسی، از جمله اقدامات در دست انجام است.

معماری دژ رشکان

دژ رشکان که از استحکامات دفاعی عصر اشکانی محسوب می‌شود از مصالحی مانند لاشه‌ی سنگ و ملات ساروج ساخته شده و دارای بخش‌های مختلفی از جمله کاخ، سربازخانه و اسلحه‌خانه بوده که بخش عمده‌ی آن از بین رفته است. محوطه‌ی دژ مساحتی بالغ بر 3 هکتار را در بر گرفته و ارتفاع آن تقریبا 55 متر بالاتر از زمین‌های اطراف است. سالم‌ترین بخش آن مربوط به ساختمان نگهبانی است که در غرب سایت قرار دارد. مزغل‌هایی جهت تیراندازی در بدنه‌ی بنا قابل شناسایی است و تنها یک عدد از هفت مزغل سالم باقی مانده که دارای پلان مثلثی شکل است و این امکان را برای تیرانداز فراهم می‌آورده که در یک لحظه به سه طرف دید داشته باشد و تیراندازی کند.

در طبقه‌ی بالایی دژ راه‌رویی به کار گرفته شده بود که دورتادور فضای داخلی را در بر گرفته و امکان حرکت نگهبانان و نظارت بیش‌تر آن‌ها را فراهم می‌کرد. در ضلع جنوبی با عریض‌تر شدن راه‌رو و از طریق پلکانی، دسترسی به طبقه‌ی پایینی میسر می‌شود. کف این راه‌رو با پوششی محکم و مقاوم از گچ پوشیده شده که در بسیاری از قسمت‌ها سالم مانده است. فضای میانی بنا خالی است و به همین دلیل احتمال می‌رود این فضای خالی که نشانی از معماری اسلامی دارد برای نورگیری بنا تعبیه شده باشد. دورتادور این فضای خالی راه‌رو وجود دارد و نگهبانان در این راه‌روهای بسیار امن نگهبانی می‌دادند. تاکنون سه طبقه از این ساختمان کشف شده است.

در این قلعه‌ی باستانی بخش‌های مختلفی برای سکونت فرمانروا و لشکر محافظ، نگهداری ادوات جنگی و نگهداری اموال گران‌بها وجود دارد. از این دژ اسلحه‌های زیادی به همراه سکه‌هایی مربوط به دوران پیش از اسلام و سکه‌هایی مربوط به قرن اول و دوم هجری و سفالینه‌هایی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی کشف شده که در موزه‌ی ایران باستان نگهداری می‌شود.

از ویژگی‌های معماری دژ رشکان این است که آجرهای مربعی‌شکلی که طبق نظر محققان به دوره‌ی ساسانیان تعلق داشته و پس از آن در سده‌های آغازین دوره‌ی اسلامی نیز به­ کار می‌رفته در آن دیده شده است.

پیشنهاد برای دیدن دژ رشکان

دژ رشکان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین قلعه‌های استان تهران در بافت شهری شهر ری و در نزدیکی تپه‌ی چشمه علی و برج طغرل واقع بوده و به راحتی قابل دسترسی است. این دژ که در کنار بوستان کوچک رشکان واقع شده دارای امکانات رفاهی مناسبی است. پلکانی از داربست فلزی و تخته‌های چوبی نصب شده که امکان رفتن به بالای دژ البته با رعایت احتیاط کامل را محقق ساخته است.

بر فراز دژ برج و باروی قدیمی شهر ری و برج طغرل و زمین‌های کشاورزی اطراف به خوبی قابل رویت است. جهت ورود از محوطه‌ی کارگاهی که دقیقا در کنار دژ قرار دارد استفاده نکنید و از طرف دیگر آن وارد شوید و از دیدن دژ رشکان لذت ببرید.

دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی 2022-10-02 17:54:05+3:30 2022-10-09 12:28:15+3:30 کمتر کسی فکر می‌کرد در زیر مکانی که محل انباشت زباله و خاکروبه بود بقایای دژی 2300 ساله، متعلق به سلسله‌های شکوهمند اشکانی و ساسانی نمایان شود. دژ رشکان در طول تاریخ کاربردهای متفاوتی داشته است. به نظر می‌رسد این دژ پایتخت بهاره‌ی شاهان اشکانی و یکی از اماکن مهم برگزاری مراسم و آیین‌های نوروزی عهد ساسانی بوده است. مهری زاغی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10398 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com

Frequently Asked Questions(FAQ)

آدرس دژ رشکان?

استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی

دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی کمتر کسی فکر می‌کرد در زیر مکانی که محل انباشت زباله و خاکروبه بود بقایای دژی 2300 ساله، متعلق به سلسله‌های شکوهمند اشکانی و ساسانی نمایان شود. دژ رشکان در طول تاریخ کاربردهای متفاوتی داشته است. به نظر می‌رسد این دژ پایتخت بهاره‌ی شاهان اشکانی و یکی از اماکن مهم برگزاری مراسم و آیین‌های نوروزی عهد ساسانی بوده است. استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی +98 استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی کمتر کسی فکر می‌کرد در زیر مکانی که محل انباشت زباله و خاکروبه بود بقایای دژی 2300 ساله، متعلق به سلسله‌های شکوهمند اشکانی و ساسانی نمایان شود. دژ رشکان در طول تاریخ کاربردهای متفاوتی داشته است. به نظر می‌رسد این دژ پایتخت بهاره‌ی شاهان اشکانی و یکی از اماکن مهم برگزاری مراسم و آیین‌های نوروزی عهد ساسانی بوده است. استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی +98 استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

دژ رشکان - محل برگزاری مراسم نوروزی در عهد ساسانی

کمتر کسی فکر می‌کرد در زیر مکانی که محل انباشت زباله و خاکروبه بود بقایای دژی 2300 ساله، متعلق به سلسله‌های شکوهمند اشکانی و ساسانی نمایان شود. دژ رشکان در طول تاریخ کاربردهای متفاوتی داشته است. به نظر می‌رسد این دژ پایتخت بهاره‌ی شاهان اشکانی و یکی از اماکن مهم برگزاری مراسم و آیین‌های نوروزی عهد ساسانی بوده است. استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی +98 استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی استان تهران- ری- خیابان ابن بابویه- خیابان عبدالملکی IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی