نام های دیگر مکان

• قبرستان ابن بابویه
• گورستان ابن بابویه
• آرامگاه شیخ صدوق

موقعیت جغرافیایی آرامگاه ابن بابویه

آرامگاه ابن بابویه در شهر ری و در نزدیکی مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی رضوان الله تعالی علیه، در فضایی با صفا قرار دارد. این مکان نخستین گورستان شهر ری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از مشاهیر ایران زمین در آن به خاک سپرده شده اند. این آرامگاه در خیابان ابن‌ بابویه و بالاتر از سه‌راه ورامین شهر ری در شهر تهران قرار دارد.

سیر تاریخی و فرهنگی

آرامگاه ابن بابویه 200 سال قدمت دارد و در دشتی به وسعت 10 هکتار قرار گرفته است. این قبرستان اولین منطقه شهر ری است که برای دفن اموات اختصاص یافته و در آن آرامگاه های قدیمی و خانوادگی نیز وجود دارد و شکل ظاهر برخی سنگ قبرها در نوع خود کم‌ نظیر است. ری باستانی از کهن‌ترین شهرهای جهان است که تاریخ پیدایش آن به اقوام آریایی می‌رسد. ری بزرگ‌ترین شهر مادها بود و می‌توان نامش را در اسطوره‌های ایرانی یافت. بنا بر آن چه در اوستا آمده، ری سیزدهمین شهری است که در جهان ساخته شده و تاریخ سکونت در آن به 3000 سال پیش از میلاد برمی‌گردد. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابویه معروف به شیخ صدوق، یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که آرامگاه او در آنجا واقع گردیده است. برخی نوشته های تاریخی حاکی از آن است که بنای اولیه این آرامگاه مربوط به دوران ساسانی است که به دلیل وقوع سیل در ری ویران شده است. به همین ترتیب با گذشت زمان و حمله مغولان و جنگ‌های دوره خوارزمشاهیان و تیموریان و حوادث مختلف طبیعی آرامگاه اولیه شیخ صدوق بارها تخریب شد و سال ها در زیر توده های خاک پنهان ماند.

این قبرستان پیش از ناصرالدین شاه باغ بسیار وسیعی بود. در سال 1238 هجری قمری و در دوره فتحعلی شاه قاجار، مرقد شیخ صدوق در اثر باران زیاد خراب شد و رخنه‌ای در آن پدید آمد. هنگامی که مشغول تعمیر و اصلاح اطراف آن بودند به سردابی رسیدند که جسدی در آن بود. پس از کشف جسد سالم فردی در سرداب زیر باغ و به دست آمدن سنگی درون سرداب مشخص شد که پیکر متعلق به شیخ صدوق؛ دانشمند شیعه قرن چهارم است که بیش از 800 سال پیش درگذشته است. پس از آن سلطان وقت دستور تعمیر و تجدید بنا و تزئینات آن بقعه را صادر کرد. در جوار بقعه شیخ صدوق و در فاصله نزدیکی از در ورودی این آرامگاه، بقعه حاج ابوالحسن جلوه (طباطبایی)؛ حکیم و عالم شیعی قرن سیزدهم، قرار دارد. این بقعه‌ با هشت ستون ساخته شده که بنایی شبیه آرامگاه حافظ در شیراز است.

ری بزرگ‌ترین شهر مادها بود و می‌توان نامش را در اسطوره‌های ایرانی یافت. بنا بر آن چه در اوستا آمده، ری سیزدهمین شهری است که در جهان ساخته شده و تاریخ سکونت در آن به 3000 سال پیش از میلاد برمی‌گردد.

از افراد مشهوری که در این قبرستان دفن شده‌اند می‌توان به غلامرضا تختی، پهلوان سید حسن شجاعت، علی اکبر دهخدا، محمدعلی فروغی، رجبعلی خیاط، حسین بهزاد و سرهنگ محمود ایروانی اعظم از موسسان مدرسه موسیقی اشاره کرد. مزار محمدعلی مظفری؛ بنیانگذار یتیم‌خانه‌های مظفری، دکتر سید حسین فاطمی، شیخ موسی دبستانی؛ ادیب و عارف معاصر، جواد فاضل؛ نویسنده و مترجم معاصر و مزار شهدای 30 تیر 1331 هجری خورشیدی نیز در این مکان قرار دارد.

در سال 1373 هجری خورشیدی وزارت کشور به جهت حفظ و نگهداری این قبرستان دستوری مبنی بر منع دفن درگذشتگان در این قبرستان صادر کرد. برای عمران و آبادی این قبرستان طرح های بسیاری از سوی شهرداری پیشنهاد شد که سرانجام طرح احداث باغ مشاهیر پذیرفته شد. اجرای این طرح نیازمند تخریب مقبره ها و هم سطح سازی زمین آرامگاه ابن بابویه بود. در نتیجه در حدود 400 مقبره خصوصی و خانوادگی به جز سه تا از آن ها، با معماری زیبا که نمادی از هنر ایران را با قدمتی طولانی به تصویر درآورده بودند، به‌طور کامل تخریب شدند. آرامگاه ابن بابویه به ‌خاطر داشتن این آرامگاه‌های بزرگ خصوصی و خانوادگی با عکس‌ها، آیینه و شمعدان‌ها و اشیای دیگری که در آن ها قرار داده شده بود، به موزه‌ای دیدنی از تاریخ معاصر ایران تبدیل شده بود. درویشان نیز تا چند سال پس از این ویرانی، هنگام بزرگداشت عنقا، یکی از درویش های مدفون در ابن بابویه، مراسم بزرگی برگزار می‌کردند، که در نهایت اجرای آن با محدودیت جدی روبه‌رو شد. در حال حاضر همان سه مقبره خانوادگی باقی‌مانده که آن ها هم وضعیت مناسبی ندارند و این قبرستان هم اکنون به‌ صورت مسطح درآمده است.

ارزش های خاص آرامگاه ابن بابویه

آرامگاه ابن بابویه 200 سال قدمت دارد. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابویه معروف به شیخ صدوق از فقها و دانشمندان شیعه است که 800 سال پیش درگذشته است. این آرامگاه اولین گورستان شهر ری و دومین گورستان تهران است.

پیشنهاد برای دیدن آرامگاه ابن بابویه

در قبرستان ابن بابویه علاوه بر آرامگاه ابن‌بابویه، آرامگاه‌ های خانوادگی و قدیمی، عجیب و غریبی وجود دارد که در نوع خود منحصر به فرد است. این آرامگاه از جمله آثار تاریخی شهر ری محسوب می‌شود.