نام­ های دیگر مکان

• نقش برجسته چشمه علی
• سنگ­ نگاره فتحعلی شاه
• نقش خاقان
• نقش برجسته فتحعلی شاه قاجار

موقعیت جغرافیایی نقش برجسته فتحعلی شاه

نقش برجسته‌ی فتحعلی شاه قاجار در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه و در تپه و بوستان چشمه علی واقع شده است.

سیر تاریخی و فرهنگی نقش برجسته فتحعلی شاه

شهر ری با برخورداری از تمدنی چند هزار ساله دارای اماکن و آثار تاریخی متعددی است که به آن ظرفیت بالایی در امر گردشگری بخشیده است. یکی از این آثار تاریخی مهم نقش برجسته‌ی فتحعلی­‌شاه واقع در تپه چشمه علی است. پس از شکست ایران در جنگ با روسیه‌ی تزاری و از دست رفتن شهرهای مهم قفقاز، فتحعلی‌شاه قاجار تصمیم گرفت به جهت نشان‌دادن قدرت و اقتدار خود از روش حکاکی نقش برجسته بر دل کوه استفاده کند. شاه قاجار که در دوره‌ی ولیعهدی خود، حاکم فارس بود به تبعیت از سنگ نوشته‌­های آن دیار، نقش برجسته­‌های مشابهی از خود در چند نقطه از کشور ترسیم کرد. فتحعلی‌شاه به سه نفر به نام­‌های حجار باشی، نقاش باشی و معمار باشی دستور داد که در تپه‌ی چشمه علی کتیبه‌­ای از او و درباریان و فرزندانش حجاری کنند. این نقش برجسته در کنار چشمه علی و در پایین برج و باروی قدیمی شهر واقع شده است.

فتحعلی‌شاه برای اولین بار پس از اسلام به هنر نقاشی و سنگ­‌نگاری توجه بسیار نشان ­داد تا جایی که از هشت سنگ‌نگاره‌ی قاجار، هفت مورد آن متعلق به فتحعلی‌شاه است. پیش از این و با ورود اسلام به ایران ترسیم تمثال و هر نگاره­‌ی مستعد پرستش، چندان رایج نبوده و به گونه‌­ای منع شده بود. این نخستین بار است که نقش شاه و اطرافیانش به صورت عمومی و در ابعاد بزرگ به نمایش گذاشته می‌­شد. انتخاب تپه‌ی چشمه علی برای ترسیم این سنگ‌نگاره از این جهت صورت گرفت که به عنوان یکی از کهن­‌ترین سکونت­گاه­‌های بشری، در مرکز شهر ری و در نزدیکی پایتخت و در مکانی پر رفت و آمد واقع شده بود و بسیار جلب توجه می­‌کرد.

نقوش سنگ‌نگاره از نقش برجسته­‌های ساسانی به خصوص نقش برجسته‌ی بهرام دوم در سراب بهرام الهام گرفته شده است. این سنگ‌نگاره از یک قاب مستطیلی شکل به ابعاد 10/70 در 3/60 متر تشکیل شده که دور آن حاشیه‌ای به عرض 30 سانتی­متر حجاری گردیده و در سراسر آن اشعار فارسی نوشته شده است. این نقش برجسته با دو نیم‌ستون به قطر 50 سانتی­متر و به فاصله‌ی 3/10 متر از هم‌دیگر، به سه قسمت تقسیم شده است. در قسمت راست نقش فتحعلی‌شاه قاجار در حالت ایستاده با تاج مخصوص بر سر و لباس قاجاری بر تن نشان داده شده که پشت سر او خدمتکاری با سایه‌بان و چتر ایستاده‌ است و خنجری بر کمر دارد. بر روی دست راست شاه بازی نشسته و بر کمربند شاه نیز شمشیر مرصعی آویخته شده است. قد شاه و سایر اطرافیان در اندازه‌ی غیر واقعی و حدود 2/30 متر است. در کنار نقش شاه نام «السلطان فتحعلی شاه قاجار» در کتیبه‌ای نوشته شده است. در قسمت وسط، بین دو ستون، فتحعلی شاه با تاج مخصوص بر سر، خنجری به کمر، چماقی شبیه گرز در دست و شمشیری بلند که از کمربند منگوله‌دارش آویزان شده، روی تخت سلطنتی (شبیه تخت طاووس) نشسته است. هر کدام از چهار پایه‌ی تخت شاه 85 سانتی­‌متر و کل تخت 2/40 متر ارتفاع دارد. در این قسمت نیز نقش فتحعلی‌شاه غیر واقعی حجاری شده است، چنان که ریش او 70 سانتی‌متر طول دارد. دو سرباز در مقابل تخت شاه ایستاده‌اند که قد آن‌ها به اندازه‌ی ارتفاع تخت است. یکی از سربازان سپری در دست و شمشیری بلند بر کمر دارد و دیگری بدون سپر تصویر شده است و 14 تن از پسران شاه گرداگرد او را گرفته­‌اند. اسامی افراد نقش‌ شده در این نقش برجسته با خط نستعلیق چنین معرفی شده­‌اند: نواب اشرف والا نایب‌السلطنه، نواب حسن علی میرزا (والی تهران)، نواب محمدتقی میرزا، نواب والا محمد ولی میرزا (والی خراسان)، نواب حسینعلی میرزا، نواب محمدظهیر میرزا، نواب اماهوری میرزا، نواب اشرف والا (خسرو)، نواب شیخ علی میرزا، نواب حیدرقلی میرزا، نواب عبدالله میرزا، نواب اشرف والابهمن میرزا، نواب کامران میرزا و نواب موچول میرزا. همه‌ی افراد منقوش دارای ریش بلند هستند و لباس و کلاه قاجاری بر تن دارند.

این نقش برجسته که ظاهرا توسط خود شاه «نقش خاقان» نامیده شده بود دو کتیبه دارد که بخش­‌هایی از آن‌ها به دلیل فرسودگی قابل خواندن نیست. کتیبه‌‌ی اول شامل یک قصیده و ترکیب‌بند از عندلیب است که کتیبه‌‌ی اصلی نقش برجسته به شمار می‌‌رود و در سال 1210 خورشیدی نوشته شده است. قسمت­‌هایی از این اشعار بدین قرار هستند:

«بود خرم (فرهمند) پاک جان آدم و حوا به پیکر جان روحانی به طلعت خواجه (مصفا)

عیان شد تمثال خاقانی چو آن فرهاد فرهنگی به میدان فتح ربانی به ایوان نور سبحانی

چو عشاق کلک بر سنگ شد گفتا خرد شادان ز شه شد نقش خاقان نام این ایوان چرخ‌آسا

چو مویی خام عنان سخت گرفتم و گفتم برآرد از پی تاریخ نامش عندلیب آوا

تعال‌الله همه روی زمین را تو از او دار تجلی کرده نور جاودان از سینه سینا

سپهر عزم و کوه خرم و آرامی که همواره چه ارکان گوهر رخشان چه در کوه صخره (صما)

جهان داد و دین فتحعلی‌شاه آنکه از دانش زمین و آسمان از خرم و عزمش واله و شیدا»

کتیبه‌ی دوم که یک سال بعد یعنی 1211 خورشیدی نوشته شده، شامل اشعاری از میرزا محمدتقی علی‌آبادی متخلص به «صاحب دیوان» است:

«چون مصور نقش شاهنشه طراز سنگ کرد / آفتاب ز آسمان بر دست بوس آهنگ کرد

شاهنشاهان خان ایران خسرو صاحبقران / آن‌که چون نوشیروان زنجیر عدل آونگ کرد

مغربان فتحعلی‌‌شاه آن‌که اندر گیر و دار / قهر او بر شهریاران ملک گیتی تنگ کرد»

نقوش این نقش برجسته مشابه نقاشی فتحعلی‌شاه و پسرانش بر دیوارهای تالار نگارستان تهران و اشعار آن مشابه اشعار کتیبه‌ی نقش برجسته تنگ واشی فیروزکوه است. حضور پسران متعدد فتحعلی‌شاه در اطراف او کنایه­‌ای به مقطوع النسل بودن آقا محمدخان قاجار و نمادی از استمرار و قدرت پادشاهی قاجار و مردانگی و تداوم قلمروی سیاسی و تاکیدی بر حفظ تمامیت ارضی کشور تفسیر شده است. شاه قاجار در این نقوش ضمن به رخ کشیدن جلال و شوکت خود بر موقعیت خانوادگی و یکپارچگی خاندان قاجار و تعداد زیاد حامیان خود نیز تاکید می­‌نماید.

نقش برجسته‌ی فتحعلی‌شاه شهر ری در تاریخ 1378/01/09 با شماره‌ی 2284 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر ملی به دلیل عدم وجود حفاظ مناسب، بارها مورد تهدید و آسیب قرار گرفته است. در یکی از این موارد بخش­‌هایی از نقوش توسط افراد ناشناسی با رنگ مو و مواد شیمیایی مخدوش شده بود که اقدامات لازم ترمیمی تا حدی صورت گرفته است اما بروز چنین اتفاقاتی از ضرورت بیش‌تر انجام اقدامات حفاظتی جهت نگهداری از مجموعه‌ی تپه‌ی چشمه علی حکایت دارد.

پیشنهاد برای دیدن نقش برجسته فتحعلی شاه

مجموعه‌ی تاریخی چشمه‌ علی از مهم‌­ترین و پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان ری محسوب می‌شود که در نزدیکی آثار تاریخی دیگری چون برج طغرل، آرامگاه ابن بابویه، برج رشکان و حرم عبدالعظیم حسنی و ... قرار دارد که بازدید از همه‌ی آن‌ها به علاقه‌مندان توصیه می‌گردد.

نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری 2022-11-06 19:36:16+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 نقش برجسته‌ی فتحعلی شاه قاجار در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه و در تپه و بوستان چشمه علی واقع شده است. فتحعلی‌شاه برای اولین بار پس از اسلام به هنر نقاشی و سنگ­‌نگاری توجه بسیار نشان ­داد تا جایی که از هشت سنگ‌نگاره‌ی قاجار، هفت مورد آن متعلق به فتحعلی‌شاه است مهری زاغی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10398 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری نقش برجسته‌ی فتحعلی شاه قاجار در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه و در تپه و بوستان چشمه علی واقع شده است. فتحعلی‌شاه برای اولین بار پس از اسلام به هنر نقاشی و سنگ­‌نگاری توجه بسیار نشان ­داد تا جایی که از هشت سنگ‌نگاره‌ی قاجار، هفت مورد آن متعلق به فتحعلی‌شاه است استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی +98 استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری نقش برجسته‌ی فتحعلی شاه قاجار در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه و در تپه و بوستان چشمه علی واقع شده است. فتحعلی‌شاه برای اولین بار پس از اسلام به هنر نقاشی و سنگ­‌نگاری توجه بسیار نشان ­داد تا جایی که از هشت سنگ‌نگاره‌ی قاجار، هفت مورد آن متعلق به فتحعلی‌شاه است استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی +98 استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

نقش برجسته فتحعلی شاه - در کنار چشمه علی ری

نقش برجسته‌ی فتحعلی شاه قاجار در استان تهران، شهر ری، محله‌ی صفائیه و در تپه و بوستان چشمه علی واقع شده است. فتحعلی‌شاه برای اولین بار پس از اسلام به هنر نقاشی و سنگ­‌نگاری توجه بسیار نشان ­داد تا جایی که از هشت سنگ‌نگاره‌ی قاجار، هفت مورد آن متعلق به فتحعلی‌شاه است استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی +98 استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی استان تهران- ری- محله صفائیه- تپه و بوستان چشمه علی IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی