آرامگاه بی بی شهربانو
نام های دیگر مکان
- بقعه بی بی شهربانو
موقعیت جغرافیایی آرامگاه بی بی شهربانو
آرامگاه بیبی شهربانو در شمال شرقی شهر ری در استان تهران و در دامنهی جنوبی کوه ری (کوه بیبی شهربانو) در شمال امین آباد واقع شده است.
سیر تاریخی و فرهنگی آرامگاه بی بی شهربانو
شهرستان ری به عنوان یکی از مهمترین كانونهای تحولات تاریخی و فرهنگی فلات مركزی ایران با پیشینهای نزدیک به هشت هزار سال، یكی از قطبهای مهم تمدنی و فرهنگی ایران است که تاكنون 200 اثر تاریخی و مذهبی آن شناسایی شده كه 37 اثر به ثبت ملی رسیده است. یکی از این آثار بقعهی بیبی شهربانو در شهر ری است. این آرامگاه بر فراز یک کوه (معروف به کوه بیبی شهربانو) و نزدیکی یک چشمه قرار گرفته و دربارهی زمان دقیق بنای اولیهی این مجموعه و انتساب آن به بیبی شهربانو با توجه به احادیث و روایات و منابع تاریخی و نکات معماری نظرهای متفاوتی وجود دارد.
برخی بر این عقدهاند این مقبره متعلق به دختر یزدگرد سوم؛ آخرین پادشاه ساسانی است و در این آرامگاه کتیبهای موجود است که بیبی شهربانو، همسر امام سوم شیعیان است. در کتاب بیمخنف نیز چنین داستانی آمده: «در حادثه کربلا، همسر امام حسین (ع) بر ذوالجناح سوار میشود و بههمراه امام حرکت میکند تا به محل مورد نظر میرسد. چون در این مکان، کوه در مقابل وی قرار میگیرد و پناهگاهی نمیبیند، ناخودآگاه نام کوه را به زبان میآورد. بدین ترتیب در کوه شکافی ایجاد و پس از ورود شهربانو به کوه، بسته میشود». اما محمدباقر بهبودی؛ مصحح ناسخ التواریخ، این داستان را از اساس تخیلی و افسانهای میداند و انتساب آن را به بیبی شهربانو را رد میکند. وی مزار را متعلق به یک دختر کدخدا دانسته که حدود 300 سال پیش از زمان مؤلف زندگی میکرد.
برخی دیگر بر این باورند که این بنا در اصل از نیایشگاههای آناهیتا، الهه آبها و باروری و از پرستشگاههای زردشتیان پیش از اسلام بوده است. طبق تحقیقات خانم مری بویس معماری سنگی این زیارتگاه بسیار قدیمیتر از قرون اولیهی اسلامی است و ساخت آن به دورهی باستان و عهد ساسانیان میرسد. از نظر ایشان معماری این زیارتگاه کاملا شبیه به نیایشگاههای آناهید بوده و عنوان «شهربانو» را برای ایزدبانو آناهید دانسته که با این مفهوم آناهید بانوی این شهر است. از نظر مری بویس، قرارگیری این زیارتگاه در کنار چشمهی آب و ذکر آن در برخی منابع باستانی دلایل دیگری بر این مدعا هستند.
اما این امکان وجود دارد که در دورههای مختلف نیز افرادی دیگر در آن دفن شدهاند و آن را به یک مکان اسلامی مذهبی مبدل کرده باشد. این نظرات همچنان مورد شک و تردید است و با تحقیقات بیشتر به اثبات میرسند و یا کاملا رد میشوند. این آرامگاه در تاریخ 1315/03/30 با شمارهی 256 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در سال 1382 نیز مورد مرمت قرار گرفته است.
معماری بی بی شهربانو
با توجه به نوع معماری به نظر میرسد که احداث بنای اولیهی آرامگاه مربوط به دورهی ساسانی است. در جنوب حرم اتاق طویلی وجود دارد که احتمال دادهاند مربوط به دورهی ساسانی باشد و در دورهی آل بویه، قسمت جنوب شرق بنا (شامل چهارگوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری) افزوده شده است. دیوارهای سنگی آن متعلق به دورهی عهد آلبویه و سلجوقیان است. در دورههای بعدی رواق و دیوارها و اتاقهای مختلف و راهروها و... احداث شد و بعد محوطهی اصلی را به دو صحن تقسیم کردند و بهصورت کنونی درآمده است و گنبد بقعه را در دورهی دیالمه ساختهاند.
روی قبر بقیهی بیبی شهربانو، صندوق منبتکاری قرار دارد که روی آن حدیثهایی از پیامبر اسلام (ص) و لقبهای شهربانو، تاریخ 888 هجری قمری، نام بانی و سازندگان آن ذکر شده است. درجنوب شرقی حرم نیز منبت زیبایی از دوران شاه طهماسب وجود دارد.
این مجموعه محوطهای مستطیل شکل (شمالی-جنوبی)، به طول 33 متر و عرض 22 متر است که با دیواری سنگی از شمال به کوهستان محدود میشود. بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده و طاقهای آن آجری است در بخش جنوبی آن، چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد. محوطهی اصلی آن دارای دو صحن است. حرم، یک چهارگوش کوچک با ابعاد حدودا 3 متر است که مدخل اصلی حرم رو به شرق است و سردری متعلق به دورهی صفویه دارد. گنبد کاشیکاری شدهی بنا و برخی گچبریها و تزئینات آن از آثار عصر قاجار هستند.
جلوی سردر، دهلیزی قرار دارد که در گذشته به شکل یک ایوان بود و بخشی از حیاط اندرون آرامگاه محسوب میشد. در جنوب این دهلیز، یک بنای مربعی سنگی با ابعادی نزدیک به 6 متر و پوشش ضربی مربوط به قرن چهارم دیده میشود. در جنوب حرم یک اتاق طویل در جهت شرقی-غربی قرار دارد که کارشناسان قدمت آن را به دورهی ساسانی نسبت میدهند. این اتاقها از شرق به بنای مربع سنگی منتهی میشود و مشخص است که در ابتدا، راه ورود به بنای سنگی بوده است. در شمال حرم، مسجدی قرار دارد که به دورهی قاجار تعلق دارد و در شمال مسجد صحن بزرگتر بقعه قرار دارد که همان حیاط بیرون است. در قسمت شمال صحن نیز اتاقی برای اقامت مهمانان متولی یا زوار احداث کردهاند. در قسمت پایینی آرامگاه، در سمت راست، غاری وجود دارد معروف به «غار بیبی شهربانو» که دارای مدخلی باریک و تنگ است. این غار برای مردم مقدس است و در فرهنگ عامه برای نذر کردن به این غار میروند و در داخل آن شمع روشن میکنند. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرفهایی برای جمعآوری آب گذاشتهاند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا میشود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی میرسد.
پیشنهاد برای دیدن آرامگاه بی بی شهربانو
آرامگاه بیبی شهربانو مجموعهای تاریخی است که آثار بسیار دیدنی از دورههای مختلف را در خود جای داده است. یلدامدتور به شما پیشنهاد میکند اگر قصد سفر به مقبرهی بیبی شهربانوی شهر ری را داشتید، حتما از سایر جاذبههای گردشگری آن نظیر حضرت عبدالعظیم (ع)، برج طغرل، قلعه گبری، بازار تاریخی ری و... نیز دیدن نمایید.
آرامگاه بی بی شهربانو
شهرستان ری به عنوان یکی از مهمترین كانونهای تحولات تاریخی و فرهنگی فلات مركزی ایران با پیشینهای نزدیک به هشت هزار سال، یكی از قطبهای مهم تمدنی و فرهنگی ایران است که تاكنون 200 اثر تاریخی و مذهبی آن شناسایی شده كه 37 اثر به ثبت ملی رسیده است. یکی از این آثار بقعهی بیبی شهربانو در شهر ری است. این آرامگاه بر فراز یک کوه (معروف به کوه بیبی شهربانو) و نزدیکی یک چشمه قرار گرفته و دربارهی زمان دقیق بنای اولیهی این مجموعه و انتساب آن به بیبی شهربانو با توجه به احادیث و روایات و منابع تاریخی و نکات معماری نظرهای متفاوتی وجود دارد. استان تهران- ری- جاده امین آباد +98 استان تهران- ری- جاده امین آباد استان تهران- ری- جاده امین آباد IR unknownکلمات کلیدی: آرامگاه بی بی شهربانو، آرامگاه بی بی شهربانو ری، بقعه بی بی شهربانو، بقعه بی بی شهربانو ری،
مکانهای نزدیک
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)
فرهنگ غذایی اصفهان، مرکزی، تهران، البرز، قزوین و چهارمحال و بختیاری2976
0
دیدگاهها
هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.