آتشکده بهرام محل نگهداری آتش مقدس
نام های دیگر مکان
- آتشکده بهرام گور
- آتشکده ری
- تپه میل
- آتشکده میل
موقعیت جغرافیایی آتشکده بهرام
تپه میل در استان تهران، شهرستان ری، 12 کیلومتری جنوب شرقی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، 2 کیلومتری بخش قلعهنو، در روستایی به نام چالطرخان واقع شده است.
سیر تاریخی و فرهنگی آتشکده بهرام
شهر ری به عنوان یکی از قدیمیترین سکونتگاههای بشری دارای آثار تاریخی متعددی است که یادآور دوران رونق و شکوه گذشتهی این شهر است. آتشکدهی بهرام به عنوان یکی از برجستهترین بناهای تاریخی شهر ری نشاندهندهی اهمیت مذهبی این شهر در دوران پیش از اسلام است. آتشکده به نیایشگاههای زرتشتیان گفته میشود که در آن آتش به دلیل پاککننده بودن و گرمابخشی در جایگاه ویژهای جای گرفته است و مهمترین نیایشهای دینی مانند خواندن اوستا و گاتها در آن و در برابر آتش انجام میگیرد و خداوند یکتا را ستایش میکنند.
در امتداد جادهی تهران-ورامین، اطراف دهستان قلعه نو بر روی تپهای بلند و پهناور بقایای کاخ یا آتشکدهی 1800 سالهای وجود دارد که به آن «آتشکدهی بهرام» میگویند و به دلیل اینکه بقایای آن از دور شبیه میل است به «تپهی میل» نیز معروف شده است. این بنا که در محوطهای به مساحت حدودا 7 هکتار قرار دارد در گذر زمان آسیب فراوان دیده و تخریب شده اما زمان تخریب آن به طور دقیق مشخص نیست. برخی بنای اولیهی آن را به شاهنشاهی هخامنشی نسبت میدهند که در حملهی اسکندر از بین رفته است. برخی دیگر سازندهی آن را بهرام گور ساسانی دانسته و حملهی اعراب را باعث تخریب آن ذکر کردهاند. اما برخی چون مسعودی در کتاب مروجالذهب معتقدند به سبب آنکه اعراب، ری را صلحجویانه فتح کردهاند دست به تخریب نزده و آتشکده را باقی گذاشتهاند. افرادی نیز آتشکدهی بهرام را با معابد آیین مهرپرستی مقایسه کرده و آن را به دلیل آنکه خارج از محدودهی ری عهد ساسانی واقع شده، محل نیایش مهر میدانند.
متون تاریخی به دست آمده حکایت از آن دارد که آتشکدهی باستانی ری در فاصلهای میان ری و سیروان واقع بوده است. نقل است که در زمان سلطنت خسرو انوشیروان، وی هنگام عبور از حوالی آتشکدهی بهرام، درون آن بتهایى میبیند و دستور میدهد تا آنها را بیرون بریزند و در آنجا آتشى بزرگ مییابد. از طرف دیگر جنوب شهر ری را در گذشته یزدان میگفتند. بدان سبب که آتشکدهای وجود داشت و جایگاه پرستش یزدان بوده است.
محمد بن جریر طبری؛ تاریخنگار مشهور ایرانی دربارهی آتشکدهی شهر ری و آتش جاویدان آن چنین مینویسد: «یزدگرد؛ شاهنشاه ساسانی، هنگامی که در نبرد با تازیان، آهنگِ گذار به سپاهان نمود، آتش جاویدان را از ری برداشت، سپس در بازگشت، به کرمان رفته و آنگاه، به خراسان رسید، او در دو فرسخی مَرو آتشکدهای برای نگاه داری آتش ساخت.» این روایت وجود آتشکده در شهر ری را اثبات میکند. اما بعضی از محققین عقیده دارند آتشکده در مکان دیگری قرار داشت و تپهی میل به دلیل آنکه حداقل بخشی از سازهی چند طبقهای بود، به عنوان محل استراحت و پذیرایی پس از شکار مورد استفاده قرار میگرفت و کاربری مانند کاخ یا کوشک پادشاهی داشت.
اولین بار در سال 1913 میلادی ژاک دو مورگان فرانسوی آتشکدهی بهرام را مرمت کرد و تا شعاع 10 کیلومتری آن به کاوش پرداخت. در سال 1933 میلادی اریک اشمیت آمریکایی گمانهزنیها را ادامه داد که در حال حاظر نیز توسط باستانشناسان ایرانی در حال پیگیری است. در سال 1331 خورشیدی بخشهایی از بنای اصلی مرمت گردید و سازهی محافظ برای آن ساخته شد. در سال 1334 خورشیدی بقیه بنا را از دل خاک خارج کرده و در 11 بهمن 1334 هجری خورشیدی با شمارهی 407 در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. در سال 1395 وزش طوفان شدید باعث شد داربستها و سقف فلزی ساخته شده جهت حفاظت از بنا فرو ریزد و مدتی مجموعهی آتشکده تعطیل شود که خوشبختانه با پیگیرهای انجام شده دوباره بازگشایی شده است. بازسازی، تعمیر پلکان مسیر دسترسی، نورپردازی و بهسازی تاسیسات الکتریکی و مکانیکی، تکمیل و تجهیز سرویس بهداشتی و محوطهسازی از خدمات در حال اجرای این اثر تاریخی به شمار میرود.
معماری آتشکده بهرام
آتشکدهی بهرام از لحاظ معماری و گچبریهای فاخر ساسانی دارای اهمیت بسیار است. بنای اصلی آتشکده در واقع تالار ستونداری بوده با دو ردیف ستون چهارگوشهی سهتایی که بر روی تپهای به ارتفاع 18 متر ساخته شده و از مساحت اولیهی سازه، دو پایه به ابعاد 20 در 25 متر و بخشهایی از راهرو، ایوان و پلکان آن باقیمانده است. مصالح به کار رفته خشت و گِل و سنگ و ساروج است و دو ستون طاقیشکل باقیمانده با گچبریهایی برگرفته از طبیعت مانند ماهی، حیوان جاندار، گیاه، درخت تاک، خوشهی انگور، گُل هشتپَر، برگ کنگر و خورشید تزیین شدهاند. گچبریهای تالار اصلی شامل طرحهای هندسی هستند که گاهی خود نیز نقش اصلی را دربر میگیرند و طرحهای حاشیهای شامل نقشهای هندسی هستند که این طرحها بیشتر بهعنوان قابسازی یا حاشیه برای نقش اصلی به کار رفتهاند. طرحهای گیاهی که با الهام از طبیعت روی گچ نقش بستهاند، بهصورت انتزاعی نشان داده شدهاند و برگرفته از عقاید دینی آن زمان هستند.
جهت بنا به صورت شرقی-غربی است و در جبههی شرقی ایوانی با چهار ستون مدور وجود داشته و بیشتر جبههی غربی از بین رفته است. در بخش زیرین ستونهای قوسی شکل و در طول محور اصلی تالار، راهروی کمعرض تونلمانندی سراسر طول تالار را طی میکند که از منتهیالیه غرب، راهروی همعرض دیگری بر آن عمود میشود. ورودی اصلی راهروی زیرین در جبههی شرقی، زیر ایوان اصلی است. از این راهروها در آیین مزدا پرستی برای جابهجایی آتش به دور از تابش نور خورشید استفاده میکردند. جایگاه و محوطهای به نام «پادیاو» نیز وجود داشته که از حوض یا جوی آب آن برای شستشو و نظافت استفاده میکردند که خود نشاندهندهی آن است که پاکیزگی نزد نیاکان ما از چه جایگاه و مرتبهای برخوردار بوده است.
تپههای کوچکتر و نیزاری که اطراف تپهی اصلی قرار گرفته نشاندهندهی آن است در گذشته برکه یا دریاچهای در این محل وجود داشته که خشک شده است. در موزهای که در شرق تپه در کنار اتاقک نگهبانی ساخته شده گچبریها ،کوزههای بزرگ، قطعات آهنی و برنزی و پیهسوزهای سفالی که حین حفاری تپه کشف شده نگهداری میگردد. روستای چالطرخان دارای خاک حاصلخیزی بوده و از منابع آبی مناسب برخوردار است. آب و هوای خوب این روستا زبانزد مردم منطقه بوده است. در گذشته تپههای باستانی دیگری به نامهای تپه شغالی و تپه موشی در چالطرخان وجود داشته که متاسفانه تسطیح شده و از بین رفتهاند.
پیشنهاد برای دیدن آتشکده بهرام
شهر ری دارای بستهی کاملی از آثار و اماکن تاریخی و فرهنگی است که بیشک برای هر ذائقه و سلیقهای میتواند جذاب باشد. آتشکدهی بهرام که محل نگهداری آتش مقدس و مکانی برای نیایش زرتشتیان بود، یکی از آثار مهم باستانی این شهر به شمار میرود که با هویت تاریخی این شهر گره خورده است و با قرار گرفتن در منطقهای نسبتا خوش آب و هوا و نزدیک به بزرگراه تهران-ورامین آن را به یک مقصد گردشگری مناسب تبدیل کرده که بازدید از آن توصیه میشود. این مکان دارای نگهبان بوده و دیدن بنا تنها در صورت هماهنگی با عوامل حفاظت آن امکانپذیر است. در سفر خود نیز میتوانید از دیگر جاذبههای گردشگری این منطقه از جمله قلعهی گبری، چشمه علی، برج طغرل، حرم شاه عبدالعظیم و... دیدن کنید و لذت ببرید.
آتشکده بهرام - محل نگهداری آتش مقدس
آتشکدهی بهرام به عنوان یکی از برجستهترین بناهای تاریخی شهر ری نشاندهندهی اهمیت مذهبی این شهر در دوران پیش از اسلام است. آتشکده به نیایشگاههای زرتشتیان گفته میشود که در آن آتش به دلیل پاککننده بودن و گرمابخشی در جایگاه ویژهای جای گرفته است و مهمترین نیایشهای دینی مانند خواندن اوستا و گاتها در آن و در برابر آتش انجام میگیرد و خداوند یکتا را ستایش میکنند. استان تهران- ری- روستای چال طرخان +98 استان تهران- ری- روستای چال طرخان استان تهران- ری- روستای چال طرخان IR unknownکلمات کلیدی: تپه میل شهر ری، تپه میل ری، تپه میل، آتشکده ری، آتشکده بهرام گور شهر ری، آتشکده بهرام گور ری، آتشکده بهرام گور، آتشکده بهرام شهر ری، آتشکده بهرام ری، آتشکده بهرام، آتشکده میل، آتشکده میل ری، آتشکده میل شهر ری،
مکانهای نزدیک
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)
فرهنگ غذایی اصفهان، مرکزی، تهران، البرز، قزوین و چهارمحال و بختیاری2965
0
دیدگاهها
هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.