نام های دیگر مکان

• مسجد جمعه ورامین

موقعیت جغرافیایی مسجد جامع ورامین

این مسجد که از نمونه‌های بی‌نظیر معماری اسلامی است در مرکزی‌ترین مکان در شهر ورامین استان تهران جای خوش کرده است. مسجد جامع ورامین در 35 کیلومتری جنوب شرق استان تهران واقع شده است.

سیر تاریخی و فرهنگی مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر محسوب می‌شود و به‌جامانده از دوران ایلخانی است. در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، نه‌تنها از ویرانی در امان ماند بلکه رشد چشمگیری پیدا کرد و از روستا به شهر ارتقا یافت. ساخت این مسجد به دستور سلطان محمد خدابنده معروف به الجایتو آغاز و در دوره‌ی پسر و آخرین فرمانروای ایلخانان مغول یعنی ابوسعید بهادرخان در سال 722 هجری قمری به پایان رسید. هر چند در کتیبه‌ی بالای سردر و کتیبه‌ی زیر گنبد سال 726 هجری حک شده!

ورامین در گذشته روی دشتی هموار قرار داشته و ارتفاع ساختمان‌ها در آن دوره کوتاه بوده است. مسجد جامع کاملا در محور طولی خیابان ورامین جای دارد. گنبد بزرگ مسجد جامع راهنمای خوبی برای مسافران در راه، بوده است.

این اثر تاریخی گران‌بها در 15 دی‌ماه سال 1310خورشیدی با شماره‌ی ثبت 176 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در اهمیت این بنا همین بس، زمانی که خیلی از بناهای مهم کشور هنوز به ثبت ملی نرسیده بودند، این بنا در سال 1310 خورشیدی ثبت ملی شد.

معماری مسجد جامع ورامین

مسجد جامع یا مسجد جمعه ورامین را می‌توان به‌عنوان تنها نمونه‌ی کامل مساجد چهار ایوانی ایران نام برد و شامل سردر در شمال، شبستان در جنوب، رواق در شرق و غرب است. ضلع شمالی که ورودی مسجد محسوب می‌شود از طریق ایوان‌های شرقی و غربی به ضلع جنوبی که نمازخانه در آن جای گرفته می‌رسد و ضلع شرقی هم نقش ورودی-خروجیِ فرعی را داشته؛ اما امروز اطراف مسجد خالی است و مشخص نیست در گذشته، اطراف آن از چه معماری برخوردار بوده. محمد کریم پیرنیا (پدر معماری سنتی ایران) این بنا را در سبک معماری آذری قرار می‌دهد. این سبک در معماری اسلامی بهترین و متنوع‌ترین سبک در معماری است که بعدها مثل آن به وجود نیامده است. چون اولین مجموعه‌ها و بناها در منطقه‌ی آذربایجان احداث گردیده به سبک آذری در معماری معروف است که دوره‌ی حکومت غازان خان مغول را آغاز آن دانسته‌اند. سبک آذری در معماری از زمان ایخانان مغول، شروع شده و تا زمان صفویه نیز ادامه می‌یابد.

این مسجد باشکوه دارای پلان مستطیل شکل به طول 66 متر، عرض 43 متر و نقشه‌ی منظم و چهارگوشی دارد و هیچ بنایی به آن متصل نیست. سردر ورودی مسجد در ابتدای محور طولی و در قسمت شمال مسجد جامع خودنمایی می‌کند. این سردر از طاقچه‌ها و طاق‌نماهایی، در داخل و خارج تشکیل شده. در قسمت مرکزی سردر، تنها مدخل اصلی ورودی مسجد جامع به‌صورت راه‌رویی تعبیه‌شده، راه‌روی رودی، به ایوان شمالی مسجد می‌رسد که از این طریق دسترسی به حیاط مرکزی مسجد وجود دارد. سردر این بنا از نظر طرح و اجرا به سردرهای مسجد جامع مظفری کرمان و مسجد جامع نطنز شبیه است و دارای 2 مناره است که روی پایه‌های طرفین استوار شده. بر روی کتیبه‌ی کاشی‌کاری شده سردر حرم یا شبستان اصلی مسجد آیه‌ی «یا ایها الذین امنو اذا نودی للصلاه من یوم الجمعه و کتیبه بالای محراب دور تا دورحرم یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض...» حک شده است.

صحن مسجد جامع ورامین مربع شکل و به ابعاد 24 در 24 متر است. در مرکز صحن یک حوض آب نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. ابعاد حوض 4/40 در 4/10 متر و عمق آن 75 سانتی‌متر است. دورتا دور حوض، پاشویه وجود دارد. در میان هر یک از اضلاع چهارگانه‌ی صحن، یک ایوان ساخته‌شده، که در اطراف هر یک از آن‌ها رواق‌هایی قرار دارد، که از این طریق به داخل ایوان‌ها و صحن می‌توان دسترسی داشت.

در ایوان شرقی مسجد جامع ورامین، محل یک ورودی که امروز استفاده‌ای از آن نمی‌شود مشخص است. ایوان شبستان بلند این مسجد دارای کتیبه‌های باارزشی از جمله کتیبه‌های سوره‌ی جمعه در متن و کتیبه‌های کوفی در حاشیه است. این کتیبه‌ها با انواع طرح‌های اسلیمی و خط‌‌های عربی، کوفی و فارسی آن‌چنان هنرمندانه ساخته شده که نشان‌دهنده‌ی ذوق و هنر سازندگان بناست. این مسجد در سال 815 هجری قمری به دستور شاهرخ تیموری مرمت‌شده که شرح مرمت آن در کتیبه‌‌ای به ثبت رسیده است. در دوران معاصر نیز محمد کریم پیرنیا به اقدام به مرمت این مسجد کرده است. اما متاسفانه شدت تخریب در آن بالا بوده است. امروزه تنها کاری که برای جلوگیری از تخریب این بنا صورت گرفته، نصب یک داربست است.

گنبدخانه‌ی مسجد، اتاقی به شکل مربع به ابعاد 10/5 در 10/5 متر است که به کمک فیل‌پوش‌ها به 8 ضلعی، سپس 16 ضلعی و نهایتا به گنبد ختم می‌شود. گنبد و بدنه‌ی گنبدخانه با آجر و گچ به شیوه‌ای هنرمندانه تزیین شده‌اند. از داخل گنبد تا زمین، حدود 22 تا 23 متر است. پیرنیا معتقد بود که گنبد دارای دو پوسته بوده و پوسته‌ی رویی از بین رفته و فقط پوسته زیری (آهیانه) باقی‌مانده‌ است. تسلط گنبد بر تمامی ساختمان و ارتباط با ایوان جلوی آن از ویژگی‌های این مسجد تاریخی و زیبا است.

رواق شرقی مسجد جامع ورامین، مدخلی به بیرون دارد که در قیاس با سردر اصلی، مدخلی فرعی محسوب می‌شود. رواق غربی فاقد مدخل است و از دو ردیف ستون تشکیل‌شده‌ است. این رواق پیش‌تر کاملا تخریب‌شده بود؛ اما در مرمت بنا دوباره ساخته شد.

مصالح مسجد جامع ورامین

• آجر تراش‌دار:‌ یکی از مصالح به کار برده شده در ساخت این بنا آجر تراش‌دار است که خشت ‌تری است که آن را در قالب معمولی می‌تراشند و با چاقو یا سیم تغییر شکل می‌دادند و بعد می‌پزند.
• آجر مخصوص: در چند ساختمان این دوره آجرهایی به‌کاررفته که به اشکال معینی برای قسمت‌های مختلف ویژه‌ی بنا قالب‌گیری شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که آجرهای مخصوص در خود یا نزدیکی بنا ساخته می‌شدند و هم‌چنین آن را باکمال دقت پیش‌بینی و طراحی کرده‌اند.
• چوب: چوب اغلب به شکل قطعات مدور و دراز به‌کاررفته و به موازات جهت دیوار به‌صورت افقی قرار داده شده است. هدف از استعمال چوب این بود که ساختمان در مقابل خطر و آسیب احتمالی زلزله در امان بماند. استفاده از الوار فایده‌ی دیگری نیز داشت و از فرونشست بنا روی پی خود جلوگیری می‌کرد. در ساختمان‌هایی که دردوره‌ی ایلخانیان ساخته شده کاربرد چوب مرسوم بوده.
• در این مسجد طاق‌های مقرنس سردرهای ورودی به‌وسیله‌ی تیرهایی که از اطاق آجری نیمه دایره بیرون آمده، آویزان شده و نگهداری می‌شود.
• ساروج: ساروج نوعی ملات است که از گرد آهک، خاکستر، خاک رس، ماسه بادی و آب تشکیل می‌شود. البته جالب است که بدانید، گفته می‌شود در ساخت این ملات از شیره انگور و تخم پرندگان نیز استفاده کرده‌اند. این ملات را کاملا با هم مخلوط کرده ورز می‌دادند، تا بعد از استفاده‌ی آن در بنا جمع نشود و به اصطلاح نترکد. این ملات دارای استحکام زیادی دارد. برای همین در خیلی از بناهایی که در آن دوران ساخته‌شده از این ملات استفاده می‌نمودند.

تزیینات مسجد جامع ورامین

• گچ‌بری: برخی از کارشناسان معتقدند که گچ‌بری‌های موجود بر روی مسجد جامع یکی از بی‌نظیرترین طرح‌های انجام شده در ایران عزیزمان است. از ویژگی‏‌های گچ‏‌بری این بنا، وجود نقش‏‌های تزئینی‏ و ترکیبی متنوع و بی‏‌نظیری است که از ترکیب نقش‏‌های‏ گیاهی، اسلیمی و هندسی با یکدیگر به وجود آمده‏‌اند. هم‏‌چنین داخل هر نقش با نقش‏‌های تزئینی دیگری به‌گونه‌ای استادانه پرشده‌اند و به همین دلیل نقش‏‌های به‌کاررفته بسیار متعدد و متنوع‏‌اند و حتی می‌توان گفت بی‌نظیرند. در تزئین مسجد جامع تنها از نقش‏‌های دوره‏‌ی اسلامی‏ بهره برده نشده؛ بلکه کهن‏‌ترین و باستانی‏‌ترین نقش‏‌های‏ تاریخ هنر ایران، مانند صلیب شکسته (چلیپا)، با نقش‏‌های دوره‏‌ی اسلامی ترکیب‌شده و در ساخت بنا از آن استفاده شده است.
• آجرکاری: پرکارترین قسمت مسجد جامع، ضلع جنوبی آن است و طاق آن از آجرهایی تشکیل شده که به شکل‌های مختلف و هنرمندانه کنار یکدیگر چیده شده‌اند.
• کاشی‌کاری: روی دیوارهای جانبی سردر با طرح‌های اسلیمی و گره چینی و رنگ‌های آبی فیروزه‌ای و لاجوردی کاشی‌کاری بسیار زیبا و ظریف به چشم می‌خورد. کتیبه‌ای که در سردر صحن مسجد جامع قرار گرفته، کاشی‌کاری شده است.

پیشنهاد برای دیدن مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین یکی از باشکوه‌ترین بناهای تاریخی ایران است که حتما باید رفت و آن را دید. هر سال گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور از آن بازدید می‌کنند.

بازدید از مسجد جامع ورامین نیاز به پرداخت هزینه‌ای ندارد. امروز این مسجد محل برپایی نماز برای نمازگزاران است پس با خیال راحت می‌توانید هر روز هفته از آن بازدید کنید و از این‌همه زیبایی که در یک مکان جمع شده لذت ببرید.

مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول 2022-10-16 13:38:16+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 مسجد جامع ورامین از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر محسوب می‌شود و به‌جامانده از دوران ایلخانی است. در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، نه‌تنها از ویرانی در امان ماند بلکه رشد چشمگیری پیدا کرد و از روستا به شهر ارتقا یافت. ساره پزشک Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10391 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول مسجد جامع ورامین از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر محسوب می‌شود و به‌جامانده از دوران ایلخانی است. در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، نه‌تنها از ویرانی در امان ماند بلکه رشد چشمگیری پیدا کرد و از روستا به شهر ارتقا یافت. استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع +98 استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول مسجد جامع ورامین از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر محسوب می‌شود و به‌جامانده از دوران ایلخانی است. در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، نه‌تنها از ویرانی در امان ماند بلکه رشد چشمگیری پیدا کرد و از روستا به شهر ارتقا یافت. استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع +98 استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

مسجد جامع ورامین - شاهکاری به جا مانده از دوره ایلخانان مغول

مسجد جامع ورامین از قدیمی‌ترین ساختمان‌های این شهر محسوب می‌شود و به‌جامانده از دوران ایلخانی است. در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، نه‌تنها از ویرانی در امان ماند بلکه رشد چشمگیری پیدا کرد و از روستا به شهر ارتقا یافت. استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع +98 استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع استان تهران- ورامین- خیابان شهید بهشتی- تقاطع خیابان مسجد جامع IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی