کاروانسرای خانات اولین کاروانسرای درون شهری ایران

نویسنده: مهری زاغی
بازدید: 327
ایجاد: 22:47:42 2022/09/21
بررسی: 10:19:23 2022/09/25

مناسب برای

معلولین بزرگسالان سالمندان

مدت زمان بازدید
1 تا 3 ساعت

بهترین فصل

بهار تابستان پاییز زمستان

استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب

بازدید دارد

نام های دیگر مکان

  • سرای روغنی ها

موقعیت جغرافیایی کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات در استان تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع قرار دارد.

مسیرهای دسترسی به کاروانسرای خانات یک با مترو است. که باید خط شماره‌ی یک (تجریش-کهریزک) را سوار شده و در ایستگاه میدان محمدیه پیاده شوید. از این ایستگاه تا کاروانسرا حدود یک و نیم کیلومتر فاصله است. دیگری مسیر سترسی با اتوبوس تندرو (BRT) است که باید خط شماره‌ی دو (پایانه‌ی آزادی-پایانه‌ی خاوران) را سوار و در ایستگاه چهارراه مولوی پیاده و یا خط شماره‌ی هفت (پایانه‌ی تجریش-راه‌آهن) را سوار و در ایستگاه مولوی پیاده شوید.

سیر تاریخی و فرهنگی کاروانسرای خانات

در گذشته به خصوص در دوره‌ی صفویه و شاه عباس اول کاروانسراهای زیادی برای استراحت مسافران در سراسر ایران ساخته شد. در تهران نیز به دلیل مرکزیت سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی و قرار داشتن در مسیر تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه چندین کاروانسرا احداث شد. یکی از این کارانسراها، کاروانسرای خانات است.

با توجه به این‌که از این مکان برای خرید و فروش روغن استفاده می‌شد به آن سرای روغنی‌ها نیز می‌گفتند. هم‌چنین به دلیل این‌که در گذشته به حجره، خان می‌گفتند و تعداد حجره‌‌های این کاروانسرا زیاد بود به کاروانسرای خانات نیز معروف شد.

تاریخ دقیق این بنا نامشخص است اما با توجه به نوع معماری آن، قدمت کاروانسرای خانات به اواخر دوره‌ی سلطنت ناصرالدین شاه قاجار یعنی حدود سال 1361 هجری خورشیدی باز می‌گردد و در نقشه‌ای که توسط نجم‌المک در سال 1270 هجری خورشیدی تهیه شده، نقشه‌ی عمارت آمده است. این کاروانسرا در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه در خارج از بافت شهری تهران در مسیر جاده‌ی دروازه‌ی حضرت عبدالعظیم (ع) به شهر ری و بیرون از حصار صفوی قرار داشت و در این دوره حصار قدیمی تهران خراب و حصار جدید ناصری گرداگرد آن ساخته شد. با توجه به حصارکشی جدید، ضلع جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و با توسعه‌ی شهر، کاروانسرای خانات به محدوده‌ی شهری تهران وارد شد و لقب اولین کاروانسرای دورن شهری ایران را از آن خود کرد. اراضی آن محدوده در سال‌های پایانی دوره‌ی ناصری تا اواخر دوره‌ی قاجار به آقا محمد ابراهیم ارباب؛ مقلب به امین‌السلطان (صدر اعظم پادشاهان ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمد علی شاه) تعلق داشت. کاروانسرا در این اراضی و در ضلع شرقی میدان امین‌السلطان احداث گردید.

در سال 1289 هجری خورشیدی کاروانسرای خانات از موسی‌خان امین‌الملک به ترتیب به آقایان سید علی اردهالی، سید جعفر اردهالی و در نهایت به محمد اردهالی واگذار شد. در سال 1357 خورشیدی بخشی از کاروانسرا دچار آتش‌سوزی شد و ورودی‌های غربی و شرقی آن مسدود گردید اما ورودی اصلی کاروانسرا دچار آسیب نشد و بعدها کاروانسرا به بنگاه و بعد به انبار تغییر کاربری داد.

این کاروانسرا در تاریخ 1382/7/1 به عنوان یک اثر ملی با شماره‌ی 10418 به ثبت رسید و مرمت و بازسازی کاروانسرا با پیشنهاد خانواده‌ی اردهالی و تحت حمایت شهرداری منطقه‌ی 12 تهران و سازمان میراث فرهنگی در اواخر خرداد 1382 آغاز شد و در اسفند 1387 به پایان رسید. خانواده‌ی اردهالی بعد از بازسازی کاروانسرا در تلاش بودند که این بنا را تبدیل به مرکز تولید و عرضه‌ی سوغات و صنایع‌دستی کنند. اما به دلیل قرارگیری بنا در بورس خشکبار، در نهایت سال 1391 کاروانسرای خانات به مرکزی برای عرضه‌ی خشکبار بدل شد و با این کاربری در حال فعالیت است. بعد از ثبت جهانی نوروز در سال 1388 با همکاری سازمان میراث فرهنگی و شهرداری منطقه‌ی 12 تهران، برای نخستین بار جشن ملی عید نوروز به مدت دو سال (سال های 89 و 90) در این کاروانسرا برپا شد. هم‌چنین فیلمبرداری فیلم «یکی از ما دو نفر» ساخته‌ی تهمینه میلانی و سریال‌هایی نظیر‌ برادر، پرده نشین و برادر جان در این مکان انجام شده است. 

معماری کاروانسرای خانات

کاروانسرا دارای مساحتی حدود 10500 متر مربع بوده که در زمینی با چهارگوشه‌ی غیرمتقارن اما با معماری درست ساخته شده است. صحن بنا محوطه‌ای چهارگوش و متقارن است که قناصی زمین را از دید پنهان می‌نماید. در صحن بنا 54 حجره‌ی متقارن قرار دارد که هر کدام از این حجره‌ها در چهار ضلع آن پخش شده‌اند. صحن دارای دو ایوان است که یک ایوان در سمت شرق به ورودی اصلی بنا راه دارد و ایوان دیگری در غرب به ورودی دوم بنا منتهی می‌شود. ورودی اصلی بنا با دالانی که در اطراف آن حجرات بزرگی قرار گرفته‌اند، به بازار امین‌السلطان راه دارد. در این قسمت دالان ورودی منتهی به صحن زاویه‌دار است اما این زاویه که به‌زیبایی ارتباط میدان مقابل کاروان‌سرا را با صحن برقرار می‌کند، از دید بازدیدکننده پنهان است. نظیر آنچه در مسجد امام میدان نقش جهان اصفهان در طراحی بنا با چیره‌دستی منظور شده است. در اضلاع فرعی فضاهایی برای تقسیم راه‌ها تعبیه شده‌اند که دسترسی به انبار را میسر می‌سازند. سقف این راهروها دارای پوششی گنبدی است و در ابتدای ورود به این راه‌رو یک هشتی وجود دارد. در ضلع شمال شرقی پس از عبور از یک دالان، باربند و اصطبل‌ها واقع شده‌اند که در قدیم محل نگهداری چهارپایان بوده‌اند. معماری آن به شیوه‌ی آجرکاری و گره‌سازی صورت گرفته است. برای ساخت این کاروانسرا از مصالحی چون آجر با ملات گل، آهک و گچ، سنگ، چوب و سفال استفاده شده است. درِ اصلی ورودی کاروان‌سرا را با ارتفاع حدود 6 متر از چوب روسی ساخته‌‌اند و 40 گل میخ آن، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. گرداگرد در را با کاشی، رهنمودهایی از امام علی (ع) در مورد آداب خریدوفروش نصب شده است. در وسط حیاط خانات آب‌انبار بزرگی قرار داشت که اطراف آن پر از حجره بود که افراد ساکن در حجره‌ها به دباغی مشغول بودند. البته این فضا در فاصله‌ی سال‌های 1335 تا 1340 تخریب شد و امروز محدوده‌ی آب‌انبار و حجره‌های دباغی با سنگ‌هایی با حاشیه‌ی قرمز مشخص شده است.

پیشنهاد برای دیدن کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی تهران محل عرضه‌ی خشکبار، آجیل، حبوبات و... است. هم‌چنین در این کاروانسرا به تازگی کافه، رستوران و سفره‌خانه‌ی سنتی بازگشایی شده است که می‌توانید با خرید و صرف غذا در این بنای تاریخی لذت ببرید. این سفره‌خانه‌ی سنتی در زیرزمین یکی از حجره‌ها واقع شده و محیط زیبا و دلنشینی دارد که بسیاری از تزئینات داخلی آن توسط استادکاران اصفهانی انجام شده‌ است.

از دیگر جاذبه‌های دیدنی نزدیک به کاروانسرای خانات می‌توان به مکان‌هایی از جمله کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس (کهن‌ترین کلیسای شهر تهران)، اولین آرامستان مشاهیر مسیحی (چارلز الیسون؛ وزیر مختار انگلستان، شاهزاده آلکساندر گرجی و…) امامزاده سید اسماعیل (ع)، بقعه‌ی سرقبرآقا (مرتفع‌ترین برج آرامگاه تهران)، خانه‌موزه‌ی چمران و... نام برد.

تاریخ ثبت ملی: 1382/07/01
شماره ثبت ملی: 10418
آدرس کاروانسرای خانات: استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب
کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - 2022-09-25 10:19:23+3:30 کاروانسرای خانات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی تهران محل عرضه‌ی خشکبار، آجیل، حبوبات و... است. کاروانسرای خانات در استان تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع قرار دارد. کاروانسرای خانات - YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com

Frequently Asked Questions(FAQ)

آدرس کاروانسرای خانات?

استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب
کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - کاروانسرای خانات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی تهران محل عرضه‌ی خشکبار، آجیل، حبوبات و... است. کاروانسرای خانات در استان تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع قرار دارد. کاروانسرای خانات - استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب +98 استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران کاروانسرای خانات - کاروانسرای خانات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی تهران محل عرضه‌ی خشکبار، آجیل، حبوبات و... است. کاروانسرای خانات در استان تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع قرار دارد. استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب +98 استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

کاروانسرای خانات - اولین کاروانسرای درون شهری ایران

کاروانسرای خانات - کاروانسرای خانات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای تاریخی تهران محل عرضه‌ی خشکبار، آجیل، حبوبات و... است. کاروانسرای خانات در استان تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین‌السلطان در خیابان صاحب جمع قرار دارد. استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب +98 استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب استان تهران- تهران- شمال میدان شوش- جنوب چهارراه مولوی- میدان امین‌السلطان- خیابان صاحب IR unknown
img

مکان‌های نزدیک

blue-dotمکان     green-dotکارگاه صنایع دستی     red-dotغذا و خوردنی     black-x-dotمحتوای فعلی     purple-dotخدمات شهری     black-dotشما اینجا هستید     staying-placeمحل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     health-companyمحل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     medical-placeمرکز خدمات سلامت و زیبایی

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!