موقعیت جغرافیایی عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه بنایی به یادگار از قاجاریان است که در میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان در شهر تهران قرار دارد. ورودی عمارت مسعودیه در خیابان اکباتان قرار دارد. 

سیر تاریخی و فرهنگی

عمارت مسعودیه را مسعود میرزا در باغی بزرگ به وسعت 4000 متر در سال 1295 هجری ساخت. این عمارت واقع در میدان بهارستان کنونی یادگاری از دوره قاجار است و به واسطه موقعیت مکانی شاهد بسیاری از وقایع تاریخی بوده است. مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه به دلیل اختلاف نظر با برادر و برادر زاده‌اش در جریان مشروطه این باغ را پایگاه مشروطه خواهان کرده بود. 

مخالفت مسعود میرزا با محمد شاه و سوقصد به جان پادشاه در سال 1287 خورشیدی علاوه بر به توپ بسته شدن مجلس عمارت مسعودیه  نیز به رگبار بسته شد. مسعود میرزا پیش از مرگ خود عمارت را به فرزندش واگذار کرد تا به هرکس مایل بود بفروشد. یک سال بعد بانو همدم‌السلطنه؛ دختر صدر اعظم این عمارت را با قیمت 50000 تومان خرید. پس از قاجار بی اعتنایی به عمارت و دست به دست شدن آن را به شدت فرسود تا این که دولت پهلوی از آن به عنوان وزارت معارف و صنایع مستظرفه استفاده کرد.

این عمارت زیبا در سال‌های 1342 و 1343 برای مدت کوتاهی به دانشكده افسری واگذار شد. پس از تفکیک وزارت آموزش و پرورش از فرهنگ و هنر در سال 1345 خورشیدی نخستین وزارت آموزش و پرورش در عمارت مسعودیه تولد یافت. اما در سال 1376 با تصویب هیات وزیران عمارت مسعودیه را به وزارت فرهنگ و ارشاد واگذار کردند.

معماری عمارت مسعودیه

در زمین‌های شمالی حصار شاه طهماسب باغ نگارستان، عمارت مسعودیه و باغ‌های لاله زار و سردار ایروانی در عهد قاجار ساخته شد. این مجموعه باغ‌ها با طراحی باغ‌های ایرانی برخی ویژگی‌های باغ‌های فرنگی را نیز داشتند. عمارت مسعودیه را استاد شعبان معمار باشی به دستور ظل السطان در 5 عمارت دیوانخانه، سفره‌خانه، حوضخانه، عمارت سید جوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر بنا کرد. عملکردها مختلف هر یک از تقسیمات داخلی مجموعه مسعودیه با تزیینات خاصی ترکیب شده است. هنرهایی از گچ‌بری، کاشی‌کاری، خطاطی و نقاشی دیواری شکوه عمارت را در چشم بیننده دو چندان می‌کند. این عمارت نطفه‌ بسیاری از رویدادهای فرهنگی ایران مانند بوده است که در گوشه هایی از باغ برای نخستین بار تاسیس شدند. شاکله اصلی کتابخانه ملی را یکی از اتاق های این عمارت در سال 1304 خورشیدی به عنوان نخستین کتابخانه رسمی کشور تشکیل داد. در سال 1318 نیز پذیرای اشیای باستانی در یکی از اتاق ها بود و بدین ترتیب نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری شد.

ارزش‌های خاص عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه علاوه بر آن که بر اثر قدمت زیاد و به واسطه مکان قرارگیری آن شاهد بسیاری از رویدادهای تاریخی از جمله به توپ بستن مجلس بوده و از آن جان سالم به در برده و نطفه نخستین رویدادهای فرهنگی مانند نخستین کتابخانه ملی و نخستین موزه ملی ایران نیز بوده است.