نام های دیگر مکان

• عمارت خورشید
• ساختمان بانک شاهی
• ساختمان بانک شاهنشاهی ایران
• ساختمان بانک تجارت توپخانه

موقعیت جغرافیایی ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه

ساختمان بانک تجارت تنها میراث باقی‌مانده از بناهای قدیمی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه)، در شهر تهران، ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) قرار دارد.

سیر تاریخی و فرهنگی ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه

این اثر باشکوه که یادگاری از دوران قاجار است با شماره‌ی ثبت 7440 در تاریخ 12 بهمن 1381 هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

فعالیت‌های اقتصادی ایران تا قبل از سال 1266 خورشیدی، به طور کلی در دست صرافی‌های بزرگ و کوچک بود. «بارون جولیوس دو رویتر» بنیان‌گذار آژانس خبری رویترز با دادن وام به ناصرالدین‌شاه قاجار، امتیاز تاسیس بانک را از او گرفت. در واقع این امتیاز تنها بخشی از امتیازنامه‌ی رویتر؛ بزرگ‌ترین قرارداد استعماری تاریخ بود. روحانیون به رهبری «ملاعلی کنی» دست به اعتراض زدند و مردم نیز با آن به مخالفت برخاستند. سرانجام همین مخالفت‌ها منجر به لغو امتیاز در سال 1267 خورشیدی شد.

رویتر که نمی‌خواست از چنین قرارداد پرسودی بگذرد، در سال 1268 خورشیدی به کمک وزیر یهودی انگلیس، «هنری دراموند ولف»، اجاره‌ی بانکداری و معدن‌داری ایران را به‌مدت 60 سال دریافت کرد. این قرارداد نیز مانند امتیازنامه‌ی رویتر، برای او سود زیادی داشت. ضمن این‌که بانک شاهی از پرداخت هرگونه مالیات معاف شد و اجازه‌ی واردات بدون پرداخت تعرفه‌ی مالیاتی را نیز دارا بود.

در سال 1266 خورشیدی «بانک جدید شرق» که مرکزش در لندن بود و در مناطق جنوبی آسیا فعالیت داشت، بدون اخذ مجوز از دولت، شعبه‌ی مرکزی خود به نام «بانک جدید شرق» (The New Oriental Banking) توسط رویتر را در تهران افتتاح و فعالیت­‌های بانکی و اقتصادی خود را آغاز کرد. این بانک، بنیادی انگلیسی بود که در ضلع شرقی میدان توپخانه و در ساختمان منزل شخصی میرزا قهرمان امین لشکر؛ داماد مظفرین شاه قاجار قرار داشت. این نخستین بانک نوین بود که به‌عنوان یک شرکت بازرگانی خارجی در تهران تاسیس شد و برای نخستین بار در ایران حساب جاری را که بهره به آن تعلق می‎گرفت را عرضه کرد.

بانک جدید شرق تنها دو سال فعالیت کرد و با تاسیس بانک شاهی (THE IMPERIAL BANK OF IRAN) کلیه‌ی اموال و امتیازات خود را یک‌جا به این بانک واگذار کرد.

بانک شاهنشاهی ایران (بانک شاهی) در 9 فروردین ماه 1269 خورشیدی این ساختمان را خریداری کرد و ساختمان جدید بانک در زمان مالکیت بانک شاهنشاهی ساخته شد. اولین مدیر این بانک در ایران، «جوزف ربینو» بود . وی 18 سال در ایران باقی ماند که نقش موثری در گسترش بانک شاهی داشت و هم‌چنین وی دستور داد تا همه‌ی مدیران بانک، زبان فارسی را یاد بگیرند. در سال‌های آغازین مدیریت ربینو، مردم به پول کاغذی اعتماد زیادی نداشتند. او برای این‌که در بین مردم اعتمادسازی کند و توجه مردم به استفاده از اسکناس جلب شود دستور داد تا هم پول در ارزش‌های کم چاپ شود و هم این پول در هر زمان توسط شعبه قابل‌تبدیل به سکه‌ی نقره باشد. این بانک هم‌چنین در بین سال‌های 1271 تا 1290 خورشیدی، وام‌های بزرگی در قبال کنترل ماهیگیری در دریای خزر و کنترل تعرفه‌ی گمرکی در بندرها به شاه داد.

در تغییرات دوره‌‌ی دوم میدان، ساختمان قدیمی بانک شاهنشاهی در سال 1306 خورشیدی تخریب و ساختمان کنونی آن در روز پنج شنبه نوزدهم دی ماه سال 1308 افتتاح شد.

در واقع عمارت خورشید اولین بنایی بود که در ایران از همان ابتدا به قصد بانک طراحی شد، قبل از آن همیشه از خانه‌های جا مانده از اعیان و اشراف، برای ساختمان بانک‌ها استفاده می‌شد.

در زمان رضا شاه پهلوی با شدت گرفتن جریان‌های ملی‌گرایی در بین ایرانیان مخالفت با این بانک بسیار زیاد شد. جئوفری جونز می‌نویسد: «بانک (شاهی) به صورت گسترده به عنوان نماینده‌ی امپریالیسم بریتانیا بود و این نظر بی‌دلیل نبود.» هم‌چنین جونز بیان می‌دارد که بانک شاهی نقش زیادی در تامین منابع مالی برای بریتانیا در دو جنگ جهانی با کمک سرمایه‌های ایران داشت و سود واقعی بانک شاهنشاهی ایران بسیار بیش‌تر از آن‌چه بوده که در آمارهای رسمی چاپ شده بود.

زمانی که بانک ملی ایران در سال 1307 خورشیدی توسط رضاشاه تاسیس شد، امتیاز حق انحصاری نشر اسکناس توسط دولت ایران در 23 اردیبهشت ماه سال 1309 به مبلغ دویست هزار لیره خریداری و به بانک ملی ایران واگذار شد.

در سال 1320 خورشیدی بانک شاهی نسبت به افتتاح شعبه‌هایی در کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس از جمله کویت، دبی و عمان اقدام کرد. در تاریخ 20 مرداد سال 1327 خورشیدی و پس از 60 سال امتیاز بانک شاهنشاهی ایران به پایان رسید و این بانک تا سال 1331 خورشیدی با نام «بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه» در همین ساختمان به فعالیت خود ادامه داد. این بانک بعدها به نام «بانک انگلیسی خاورمیانه» تغییر یافت. در سال 1338 خورشیدی سرمایه‌های بانک انگلیسی خاورمیانه توسط بانک «اچ‌اس‌بی‌سی هنگ‌کنگ» خریداری‌ شد و به نام بانک «اچ‌اس‌بی‌سی خاورمیانه» تغییر نام داد.

بانک بازرگانی ایران به‌عنوان اولین بانک خصوصی در ایران در دوم بهمن سال 1328 خورشیدی تاسیس شد. این بانک در محل پیشین شعبه‌ی بازار بانک شاهی واقع در خیابان بوذرجمهری روبه‌روی مسجد سلطانی و در تهران با 18 کارمند گشایش یافت و در سال 1329 به علت توسعه‌ی فعالیت‌های بانک اقدام به تاسیس شعبه در خیابان سعدی کرد. موسس این بانک «دکتر مصطفی تجدد» وزیر بازرگانی، بانکدار و از سیاستگذاران اقتصادی دوران پهلوی بود. پس از آن بانک بازرگانی این ساختمان را در 29 شهریور ماه 1331 از بانک شاهنشاهی ایران به مبلغ 3/5 میلیون تومان خریداری کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سیستم بانکی نیز همانند تغییراتی که در تمام ابعاد جامعه ایجاد شد، دستخوش تغییرات قرار گرفت. به همین علت شورای انقلاب دستور ادغام بانک‌ها را صادر کند. بانک تجارت از ادغام 5 بانک خصوصی ایرانی، 6 بانک مختلط ایرانی و خارجی و یک بانک خارجی تاسیس شد.

در مورد نام طراح بنا در منابع مختلف اسم های مختلفی آورده شده ولی این اطمینان وجود دارد که طراح آن غیر ایرانی بوده است. البته سردرِ ورودی ساختمان توسط استاد لرزاده؛ معمار سنتی ایرانی هنرمندانه طراحی و اجرا گردیده است. در بخشی از کاشی‌کاری سردر ورودی بانک، عبارت «عمل حاج حسین کاشی‌ساز» روی کاشی‌ها به چشم می‌خورد که اشاره به تهیه‌ی این کاشی‌ها توسط حاج حسین خاک نگار مقدم دارد.

حسین بن محمد معمار معروف به لرزاده (1285 تهران - 1383 تهران) معمار و هنرمند چیره‌دست ایرانی بود. وی طراح و مجری بنای آرامگاه فردوسی در توس است. از دیگر کارهای وی می‌توان به سردر مدرسه دارالفنون، مسجد اعظم قم، تعمیر و مرمت ایوان حرم امام حسین، در سال 1348 خورشیدی در کربلا، کاخ رامسر و... اشاره کرد. نخستین کار مستقل استاد لرزاده را می‌توان سردر بانک شاهی (بانک تجارت فعلی) واقع در میدان امام خمینی (ره) تهران دانست.

نکته‌ی جالب این‌که در بخشی از ساختمان اصلی بانک تجارت میدان توپخانه، شعبه‌ای نمادین با طراحی خاص شعب بانک در دهه‌ی 40 و 50 برای آشنایی علاقه‌مندان به بانکداری آن سال‌ها طراحی شده است. هم‌چنین تعدادی از قدیمی‌ترین اسناد صنعت بانکداری ایران نیز در این موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.

تعدادی از تابلوهای نقاشی هنرمندانی مانند سهراب سپهری، ایران درودی، بهرام عالی وندی و... در دوره‌های مختلف خریداری شده‌اند. در سال‌های مختلف تابلوها فرسوده شده بودند که بعد از مرمت و احیا توسط پژوهشکده‌ی میراث فرهنگی بعد از حدود 41 سال در گالری شماره‌ی یک بانک تجارت در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.

معماری ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه

قدیمی‌ترین قسمت عمارت خورشید در غرب قرار دارد و مربوط به ورودی زیبای ساختمان است. معماری آن یک باسیلیکای رومی است و تداعی کننده‌ی یک کلیسای رونانسک بوده که با سردر و تزئیناتی متعلق به معماری ایرانی آمیخته شده است. سردر از یک قوس نوک‌دار که بر روی چهار ستون با سرستونهای مقرنس قرار گرفته و دارای کاشی‌کاری معرق با فضای رنگی آبی که متعلق به همین دوره است و بستر آجری دارد. در پشت این نما یک فضای نیمه‌باز که پلکان سنگی ورودی را مسقف نموده قرار دارد.

یکی از ابتکارات معماری رومی پدید آوردن ساختمان‌های باسیلیکا بود، پلان این نوع بنا مستطیل شکل و دارای دو یا چند مذبح نیم دایره بود. مدخل ورودی در یکی از ضلع‌های طولی واقع شده بود. سبک باسیلیکا سه بخشی یا هفت بخشی بوده است.

بر روی این فضا کاسه‌سازی بی‌نظیر و زیبای ورودی بانک توسط آقای لرزاده انجام شده که سطح آن با کاشی معقلی پوشانده شده است. این چهار کاسه بر روی دو قوس که دارای کاشی معرق با نقش گره است قرار دارد. بعد از این‌که وارد فضای داخلی شدید فضایی مربع به چشم می‌خورد که پلکان در یک سوی آن قرار دارد، پس از آن سالن کشیده در روبه‌رو وجود دارد. دو ردیف قوس نوک‌دار به ارتفاع دو طبقه که بر روی جفت ستون­‌هایی با سرستون‌های مقرنس قرار دارد شالوده‌ی اصلی فضای مرکزی را شکل می‌دهند. در طبقه‌ی بالا از طریق بالکن‌هایی بالاتر از پاکار قوس­‌های اصلی به فضای مرکزی دید دارند. 8 بادگیر نیز در ظاهر بنا دیده می‌شود که ورود هوای تازه از این بادگیرها به داخل سالن از طریق مشبکی گچی با نقش اسلیمی صورت می‌پذیرد.

ساختمان بانک تجارت از مصالح آجری، پنجره‌های کشیده و باریک، هنر کاشی‌کاری، مقرنس و کاسه‌سازی با زیبایی هر چه تمام‌تر ساخته شده است. وجود ستون‌های رفیع در فضای داخلی بانک و استفاده از چوب در پوشش سقف جلوه‌ی خاصی به این بنا داده است. دستگیره‌ها، کلیدها، پنکه‌های سقفی و دست‌انداز پله‌ها و حتی چراغ‌های این ساختمان تاریخی اکثرا به صورت اصل باقی مانده‌اند.

این عمارت، ساختمانی باسیلیکایی و دو طبقه است که دیوارهای ضخیم آن برگرفته از سبک رومانسک اروپایی است و کشیدگی ساختمان و پنجره‌های باریک با قوس‌های جناغی، بی شباهت به سبک گوتیک نیست که با تزیینات و هنر معماری ایران ترکیب شده است و باعث به وجود آوردن ساختمانی زیبای در میدان توپخانه شده که با گذشت سال‌ها هنوز هم باشکوه و بی‌نظیر است. معماری گوتیک، یکی از سبک‌ها و دوره‌های تاریخی معماری است که سبکی مذهبی بوده و همواره، در خدمت کلیسا بوده‌است. زیرزمین ساختمان دارای سازه، طاقی و بسیار زیبا ساخته شده و گاو صندوق اصلی بانک تجارت نیز در مرکز آن قرار گرفته است.

پیشنهاد برای دیدن ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه

برای بازدید از این بنای ارزشمند تاریخی باید به میدان امام خمینی (ره) بروید. از آن‌جایی که این میدان از میدان های شلوغ و پر رفت و آمد پایتخت است بهترین راه برای دسترسی به آن استفاده از مترو است. ورودی و خروجی ایستگاه مترو امام خمینی (ره) که تقاطع خط یک و دو مترو است، در ضلع جنوب غربی و شمالی این میدان واقع شده است. در صورت این‌که مایل باشید می‌توانید از اتوبوس‌هایی استفاده کنید که به این میدان و پایانه‌های اطراف آن مثل پایانه‌ی فیاض‌بخش و پایانه‌ی قورخانه تردد می‌کنند. هم‌چنین از نقاط مختلف شهر مثل پایانه‌ی تاکسی میدان آزادی نیز به مقصد این میدان تاکسی در نظر گرفته شده است.

قدم زدن در میدان سپه و موزه‌ی 13 آبان از دیگر تفریحات این منطقه است که علاقه‌مندان زیادی دارد و شما نیز می‌توانید در برنامه‌هایتان آن را بگنجانید.

ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه 2023-02-04 09:17:16+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 ساختمان بانک تجارت تنها میراث باقی‌مانده از بناهای قدیمی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه)، در شهر تهران، ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) قرار دارد. این اثر باشکوه که یادگاری از دوران قاجار است با شماره‌ی ثبت 7440 در تاریخ 12 بهمن 1381 هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ساره پزشک Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10391 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه ساختمان بانک تجارت تنها میراث باقی‌مانده از بناهای قدیمی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه)، در شهر تهران، ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) قرار دارد. این اثر باشکوه که یادگاری از دوران قاجار است با شماره‌ی ثبت 7440 در تاریخ 12 بهمن 1381 هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) +98 استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه ساختمان بانک تجارت تنها میراث باقی‌مانده از بناهای قدیمی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه)، در شهر تهران، ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) قرار دارد. این اثر باشکوه که یادگاری از دوران قاجار است با شماره‌ی ثبت 7440 در تاریخ 12 بهمن 1381 هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) +98 استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

ساختمان بانک تجارت میدان توپحانه - بنایی ارزشمند و یادگاری از دوره قاجاریه

ساختمان بانک تجارت تنها میراث باقی‌مانده از بناهای قدیمی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه)، در شهر تهران، ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) قرار دارد. این اثر باشکوه که یادگاری از دوران قاجار است با شماره‌ی ثبت 7440 در تاریخ 12 بهمن 1381 هجری خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) +98 استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) استان تهران- تهران- ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) (میدان توپخانه) IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی