نام‌های دیگر مکان

• کنیسه حسن آباد
• موزه ملی کلیمیان
• کنیسای حییم

موقعیت جغرافیایی کنیسه حییم

کنیسه‌ی حییم در منطقه‌ی 12 شهرداری تهران و خیابان سی تیر (قوام‌السلطنه سابق)، نرسیده به موزه‌ی آبگینه (منزل احمد قوام) در یکی از کوچه‌های فرعی این خیابان یعنی کوچه‌ی سیمی، نبش کوچه‌ی شهید حسن شاطری و پلاک 12 قرار دارد.

در ابتدا به دلیل قرارگیری این کنیسه در محدوده‌ی میدان حسن‌آباد، آن را به نام کنیسه‌ی حسن‌آباد نیز می شناختند. ناگفته نماند که این کنیسه تنها موزه‌ی ملی کلیمیان در ایران است و یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر تهران به شمار می‌رود.

سیر تاریخی و فرهنگی کنیسه حییم

در حدود 110 تا 115 سال پیش، کلیمیان در قسمت عودلاجان تهران که در حوالی خیابان سیروس و اطراف بیمارستان سپیر در ناحیه‌ی سرپولک و سه‌راه دونگی است، ساکن بودند. در آن دوران هیچ خانواده‌ی کلیمی خارج از آن محدوده که در منطقه‌ی ارگ قدیم تهران واقع شده بود زندگی نمی‌کرد. کنیسه یا کنیسا (کلیمیان ایران، لفظ کِنیسا را به‌جای کنیسه استفاده می‌کنند) حییم اولین کنیسه‌ای بود که در خارج از محله‌ی عودلاجان که مرکز اصلی سکونت یهودیان بود، ساخته شد و این امر باعث شد که یهودیان در سایر قسمت‌های تهران نیز ساکن شوند. افراد کلیمی پیش از ساخت کنیسه‌ی حییم، بیشتر در محدوده‌ی محله‌های یهودی‌نشین یعنی محله‌ی عودلاجان کنیسه داشتند. کنیسای حییم بیش از یک قرن قدمت دارد و بعدها در اطراف این کنیسه، خانه‌های جامعه‌ی یهودی نیز به‌تدریج ساخته شدند. کنیسه‌های قدیمی‌تر، بیش‌تر در خیابان سیروس وجود دارند که قدمت آن‌ها به 200 سال قبل برمی‌گردد.

علت این‌که کلیمیان در یک منطقه‌ی مشخص ساکن بودند و پراکنده نمی‌شدند این بود که در آن زمان کلیمیان بیش‌تر به دنبال حفظ امنیت خودشان بودند.

کنیسه‌ی حییم توسط آقایان اسحاق صدق و اسحاق مردخای (مرادف) ساخته شد. بین سال‌های 1285 تا 1290 خورشیدی، این دو تن که از افراد سرشناس کلیمی محسوب می‌شدند و از تجار و بازرگانان آن زمان بودند، پس از سفر به اروپا و مشاهده‌ی امکانات کلیمیان در آن‌جا تصمیم به ساخت این کنیسه گرفتند.

این دو شخص در خارج از محله‌ی عودلاجان زمینی به مساحت 1000 مترمربع خریداری کردند. در سال 1291 خورشیدی آن‌ها کمک‌های مردمی را جمع‌آوری کردند، این مبلغ تنها هزینه‌ی دیوارکشی بنا را تامین کرد. و افراد نام‌برده شده سپس کنیسای کوچکی که تنها اتاقی به ابعاد حدود 4 در 7 متر بود را ساختند. پس از این‌که کلیمیان برای انجام فرایض مذهبی (تفیلا) به این مکان آمدند، از آن‌جا که این اتاق کوچک بود، جوابگوی تعداد افراد زیاد نبود. در نهایت تصمیم بر این شد تا کنیسای کوچک را تخریب کرده و کنیسه‌ای بزرگ‌تر بسازند. کنیسه‌ی حییم کنونی در سال 1292 خورشیدی و با معماری تنها مهندس کلیمی آن زمان «استاد عزیزاله بنایان یگانه»، ساخته شد. پس از این اقدام رفته‌رفته دیگر یهودیان نیز به خیابان‌های حافظ، شیخ هادی و میدان حسن‌آباد تهران نقل‌مکان کردند. از افرادی که در تامین هزینه‌ی ساخت کنیسه کمک‌های زیادی کرد می‌توان حاج بنیامین اصیل مازندرانی را نام برد.

در اواسط جنگ جهانی دوم مهاجران لهستانی وارد ایران شدند. برخی از کلیمیان در زیرزمین کنیسا پناه داده شدند، اما جمعیت یهودیان بسیار زیاد بود و فضای کافی برای آن‌ها وجود نداشت. یهودیان لهستانی‌ها در کنار کنیسه‌ی حییم کنیسه‌ای دیگر مختص خود ساختند که بعدها این کنیسه نیز در اختیار یهودیان ایرانی قرار گرفت. این کنیسا به کنیسای لهستانی یا اشکنازی نیز معروف شد. در واقع دو کنیسه در یک محل قرار دارند.

به دلیل این‌که کنیسه‌ی حییم همواره فعال بود و مراسم مذهبی در آن برگزار می‌شد و رفت‌وآمد زیادی به آن صورت می‎گرفت به نام حییم (حئیم) که در زبان عبری به معنای زندگان یا زندگی است معروف شد. در برخی مطالب و منابع نام حییم را به اسم شخص خاصی نسبت داده‌اند که این مطلب اشتباه است.

این کنیسه‌ی تاریخی که یادگاری از دوره‌ی قاجاریه است و قدمتی حدود 108 سال دارد با شماره‌ی ثبت 13566 در تاریخ 23 مهرماه 1384 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری کنیسه حییم

کنیسه‌های ایران همانند دیگر بناهای مذهبی (کلیسا، آتشکده و...) سبک معماری خاص خود را دارد. در ابتدا آن‌چه می‌بینید ورودی و خود ساختمان بسیار ساده ساخته‌شده است. درواقع دو اصل درون‌گرایی و مرکزگرایی ساخت در این نوع عبادتگاه رعایت شده است. در اصل درون‌گرایی، دیوارهای بیرونی بنا ساده ساخته می‌شوند و توجه‌ها بر درون بنا معطوف است. در واقع مبادی ورودی تنها مسیری هستند برای عبور و رسیدن به درون بنا. بر اساس مرکزگرایی یا محورگرایی که در ساخت کنیسه رعایت می‌شود، نقطه‌ی کانونی کنیسا بخش «میشکان» است. این بخش از لحاظ مذهبی از اهمیت ویژه­‌ای برخوردار است. در نتیجه تمامی اجزای را به‌گونه‌ای طراحی می‌کنند که به محوریت میشکان خدشه وارد نشود.

درِ ورودی کنیسه درِ بزرگ و ساده‌ی آبی‌رنگی است که، بر روی آن کنیسای حییم به فارسی و عبری، نوشته شده است.

پس از گذشتن از درِ ورودی وارد حیاط کنیسه‌ی حییم می‌شوید. حیاطی با معماری قدیمی که حوضی در وسط حیاط و چندین درخت در آن مشاهده می‌شوید. در سمت راست حیاط، کنیسه‌ی لهستانی‌ها قرار گرفته است. در حیاط معمولا داربست فلزی یا چوبی که معروف به سوکا است نصب شده و با گیاهانی مانند بید یا حصیر روی آن پوشیده می‌شود. مراسم‌های مختلف یهودیان مانند جشن سایه‌بان‌ها یا جشن سوکوت در این محل برگزار می‌شود. بر طبق این جشن باید به مدت 7 روز زندگی کردن، خوردن و... در محیطی غیر سربسته باشد و در این روزها در زیر این سایه‌بان‌ها زندگی می‌کنند.

پلان این ساختمان مستطیلی شکل و در راستای قبله‌ی یهودیان یعنی بیت‌المقدس در راستای شرقی-غربی (به سمت غرب) که جایگاه نگهداری تورات مقدس (هخال) است، ساخته‌شده است. در ضلع شمالی و جنوبی کنیسه‌ی حییم دو ایوان ستون‌دار به چشم می‌خورد. وجود این ایوان‌ها نور کافی برای فضای مرتفع سالن اصلی را تامین می‌کند.

ورودی بنا به این صورت است که افراد با عبور از هفت پله وارد یک هشتی می‌شوند. در ضلع شمالی هشتی اتاق مسئول نگهداری این مجموعه، در ضلع جنوبی هشتی راه‌پله طبقه‌ی دوم (همان جایگاه بانوان) و در ضلع شرقی بنا ورودی اصلی قرار دارد. هم‌چنین درِ سالن اصلی در امتداد ورودی قرار دارد، به‌گونه‌ای که افراد پس از ورود، درست در مقابل هخال قرار می‌گیرند.

در ضلع شرقی کنیسا یک نیم‌طبقه به‌عنوان جایگاه بانوان احداث‌شده که حدود 60 نفر ظرفیت دارد و از مسیر پلکانی ضلع جنوبی به آن می‌توان رسید. امروز به دلیل کاهش جمعیت، این بخش مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. سالن اصلی که همان جایگاه آقایان است در ضلع غربی هشتی کنیسه‌ی حییم قرار دارد و در حال حاضر حدود 141 صندلی در سالن اصلی در اطراف جایگاه میشکان قرار داده‌شده است. این صندلی‌ها حدود 108 سال قدمت دارند. کف این سالن با فرش دست‌بافت ایرانی پوشیده شده است. در حال حاضر به دلیل کاهش حضور افراد، تمام مراجعه‌کنندگان در همین سالن حضور به هم می‌رسانند و آقایان و بانوان در ردیف‌های جداگانه قرار می‌گیرند. معمولا پرده یا نیمکتی بینشان قرار دارد.

مهم‌ترین بخش کنیسا، جایگاه تورات مقدس یا هخال است که در منتهی الیه ضلع غربی سالن آن واقع‌شده است. هخال با پرده‌ی زرشکی‌رنگی تزیین‌شده است. این پرده در سال 1335 خورشیدی توسط نماینده‌ی کلیمیان در مجلس شورای ملی، مراد اَریه به کنیسه‌ی حییم اهدا شده و بر روی پرده دعای زیر به زبان عبری نوشته‌شده:

«پدر ما، پادشاه اجداد ما، دروازه‌های آسمان را برایمان بگشا تا که تفیلا بخوانیم به درگاه تو»

جایگاهی منبرمانند در جلوی ردیف صندلی‌ها و قبل از محراب قرار دارد. پیش‌نماز در این قسمت مستقر می‌شود و نماز یا تورات می‌خواند.

قسمت بالای کنیسا قسمتی شبیه محراب قرار دارد که همه‌ی محراب‌ها دارای پرده‌ای بزرگ هستند که بر روی آن ده فرمان معروف یهودیت نوشته‌شده است. در پشت این فضای محراب مانند، انجیل مقدس نگهداری می‌شود. حتما برایتان جالب است بدانید این ده فرمان چیست؟

1. من خداوند خالق تو هستم که تو را از اسارت و بندگی مصر آزاد ساختم.
2. تو را معبود دیگری جز من نباشد. هیچ تصویری از آن‌چه در آسمان یا بر روی زمین یا در آب است، نساز و آن‌ها را پرستش نکن.
3. نام خدای خالقت را بیهوده بر زبان نیاور و از آن سواستفاده نکن.
4. روز شنبه را یاد دار تا آن را مقدس بداری.
5. پدر و مادرت را احترام بگذار.
6. قتل نکن.
7. زنا نکن.
8. دزدی نکن.
9. شهادت دروغ نده.
10. چشم طمع به مال و ناموس همسایه نداشته باش.

در کنیسه، منورا یا شمعدان‌های هفت شاخه وجود دارد. یهودیان معتقدند که خدا تمام کائنات را در شش روز آفریده و روز هفتم را به استراحت اختصاص داده است. از این‌رو این شمعدان‌ها هفت شاخه هستند و به‌روزهای هفته اشاره دارند. روز شنبه برای یهودیان روز مقدسی است و تعطیل هستند و کاری انجام نمی‌دهند.

در کنیسه‌ها برخلاف کلیسا تزئینات زیادی انجام نمی‌شود. در کنیسه‌ها تنها به چند نماد خاص که ریشه در اعتقادات و باورهای کلیمیان دارد بسنده می‌شود. تزئینات کنیسه‌ی حییم نیز در اطراف هخال متمرکز شده است. گچ‌بری‌های زیبا در این محدوده دیده می‌شود. در میان بخش‌های گچ‌بری، آیینه‌کاری‌های زیبایی نیز وجود دارد. نقوش هندسی، نقوش گیاهی مانند خوشه‌ی انگور و شمعدان‌های هفت‌گانه منورا از جمله نقوش گچ‌کاری شده هستند. از دیگر تزئینات این قسمت می‌توان به ستاره‌ی شش پر داوود و دو لوح حضرت سلیمان اشاره کرد. سقف بنای کنیسه نیز به سبک معماری دوران قاجار و به‌صورت طاقی هشت‌ضلعی منتظم (زنبوری-مقرنس) ساخته‌شده است. جمله‌ای در بالای ورودی سالن اصلی این کنیسه به خط عبری به چشم می‌خورد: «این دروازه خداوند است، عادلان داخل خواهند شد.»

ساختمان اصلی آن حدود یک متر بالاتر از سطح زمین‌ساخته شده است. زیرزمین کنیسا دارای دو بخش است؛ بخش نسبتا بزرگ زیرزمین که تا سال 1355 خورشیدی به‌عنوان آب‌انبار از آن استفاده می‌شده و بخش دیگر که چندین انباری دارد و در 50 سال گذشته گاهی به‌عنوان محل سکونت مهاجرین مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

پیشنهاد برای دیدن کنیسه حییم

کنیسه‌ی حییم یکی از زیباترین کنیسه‌های تهران است که در خیابان سی تیر همان خیابانی که به خیابان ادیان معروف است قرار دارد. ضمن بازدید از این مکان تاریخی زیبا با دین یهود، آداب و رسوم و... آن‌ها آشنا می‌شوید.

بازدید از کنیسه‌های تهران همانند عبادتگاه‌های مذاهب مختلف، شرایط خاص خود را دارد. اصولا بازدید از آن‌ها در هنگام برگزاری مراسم دعا و نیایش ممنوع است. به‌طور معمول برای بازدید از کنیسه‌های تهران لازم است با انجمن کلیمیان تهران هماهنگی صورت گیرد. می‌توانید با تورهایی که از این مکان‌ها بازدید می‌کنند همراه شوید.

قدم زدن در خیابان تاریخی سی تیر و خوردن خوراکی‌های خوشمزه، بازدید از موزه‌ی شیشه و آبگینه، موزه‌ی ملی ایران، کلیسای انجیلی (پطرس مقدس)، کلیسای حضرت مریم، آتشکده‌ی آدریان و ... از دیگر جاذبه‌های گردشگری است که در فاصله‌ی نزدیکی از کنیسه‌ی حییم قرار دارد. در صورتی‌که وقت داشته باشید دیدن آن‌ها را نیز از دست ندهید.

کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! 2023-02-11 13:19:37+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 کنیسه‌ی حییم توسط آقایان اسحاق صدق و اسحاق مردخای (مرادف) ساخته شد. بین سال‌های 1285 تا 1290 خورشیدی، این دو تن که از افراد سرشناس کلیمی محسوب می‌شدند و از تجار و بازرگانان آن زمان بودند، پس از سفر به اروپا و مشاهده‌ی امکانات کلیمیان در آن‌جا تصمیم به ساخت این کنیسه گرفتند. ساره پزشک Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10391 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! کنیسه‌ی حییم توسط آقایان اسحاق صدق و اسحاق مردخای (مرادف) ساخته شد. بین سال‌های 1285 تا 1290 خورشیدی، این دو تن که از افراد سرشناس کلیمی محسوب می‌شدند و از تجار و بازرگانان آن زمان بودند، پس از سفر به اروپا و مشاهده‌ی امکانات کلیمیان در آن‌جا تصمیم به ساخت این کنیسه گرفتند. استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری +98 استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران! کنیسه‌ی حییم توسط آقایان اسحاق صدق و اسحاق مردخای (مرادف) ساخته شد. بین سال‌های 1285 تا 1290 خورشیدی، این دو تن که از افراد سرشناس کلیمی محسوب می‌شدند و از تجار و بازرگانان آن زمان بودند، پس از سفر به اروپا و مشاهده‌ی امکانات کلیمیان در آن‌جا تصمیم به ساخت این کنیسه گرفتند. استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری +98 استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

کنیسه حییم - تنها موزه ملی کلیمیان در ایران!

کنیسه‌ی حییم توسط آقایان اسحاق صدق و اسحاق مردخای (مرادف) ساخته شد. بین سال‌های 1285 تا 1290 خورشیدی، این دو تن که از افراد سرشناس کلیمی محسوب می‌شدند و از تجار و بازرگانان آن زمان بودند، پس از سفر به اروپا و مشاهده‌ی امکانات کلیمیان در آن‌جا تصمیم به ساخت این کنیسه گرفتند. استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری +98 استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری استان تهران- تهران- خیابان سی تیر- نرسیده به موزه آبگینه و شیشه- کوچه سیمی- نبش کوچه شهید حسن شاطری IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز سلامت و زیبایی