نام های دیگر مکان

• کاروانسرای فتحعلی شاهی
• کاروانسرای آقا کمال
• کاروانسرای رباط کریم

موقعیت جغرافیایی کاروانسرای حاج کمال

این کاوانسرای قدیمی که مربوط به دوره‌ی قاجار است، در 30 کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم، یکی از شهرستان‌های قدیمی و تاریخی استان تهران، واقع شده است.

سیر تاریخی و فرهنگی کاروانسرای حاج کمال

دیرینگی کاروانسرای حاج کمال با توجه به مدارک موجود و تحقیقات انجام شده، به سال 1245 هجری قمری یعنی قرن سیزدهم بر می‌گردد. این کاروانسرا در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم قرار دارد.

اطلاعات دقیقی در مورد بانی این بنا وجود ندارد، عده‌ای بر این باورند که حاج کمال، خواجه‌ی حرمسرای فتحعلی شاه بوده و عده‌ای نیز اعتقاد دارند که او فردی خیر بوده که این کاروانسرا را بنا و سپس وقف مردم کرده است.

در کتیبه‌ی سردر ورودی این بنا اسم «آقا کمال» دیده می‌شود. اما نکته‌ی قابل توجه این است که این کتیبه بعد از نوسازی‌های انجام شده در سردر ورودی قرار نگرفته است و به منظور حفظ امنیت بیش‌تر به داخل بنا انتقال داده شده است. بنابر شنیده‌ها از افرادی که به این کاروانسرا برای استراحت و کارهای دیگر می‌آمدند هزینه‌ای دریافت نمی‌شد و حاج کمال آن را وقف کرده بوده است.

علت نام‌گذاری کاروانسرا به رباط کریم و فتحعلیشاهی نیز به این خاطر بود که این بنا در شهر رباط کریم قرار داشته و زمان ساخت آن به دوره‌ی فتحعلی شاه بازمی‌گردد.

این بنا نخست جزو فهرست تاریخی استان مرکزی و شهرستان ساوه بود که اشتباها نام آن را کاروانسرای شاه عباسی ثبت کردند ولی طی نامه‌نگاری‌ها و پیگیری رییس اداره‌ی ثبت اسناد رباط کریم به وزارت فرهنگ و هنر نام این اثر به حاج کمال تغییر یافت.

معماری کاروانسرای حاج کمال

مساحت بنای این کاروانسرا حدود 3400 مترمربع است که 2400 مترمربع از آن زیربنا و 1000 مترمربع آن را حیاط تشکیل‏ می‏‌دهد. در هر ضلعی که رو به حیاط قرار دارد، گرداگرد آن اتاق‌های متعدد متصل به یک‌دیگر با ایوان‌‌ها و فرش‌اندازهایی برای اقامت مسافرین وجود داشته است. فضای ورودی (شامل جلوخان، درگاه ورودی، هشتی ورودی، راه‌روی ورودی)، حیاط مرکزی، ایوان‌ها و رواق‌ها، اتاق‌ها، باراندازها و اصطبل این مجموعه را تشکیل داده‌اند.

فضای ورودی این کاروانسرا در ضلع شمال شرقی بنا قرار گرفته و شامل یک جلوخان و تعدادی طاق‌نما در اطراف آن می‌باشد. پلان فضای ورودی نسبت به کل مجموعه دارای یک زاویه و انحراف در جهت شمال غربی به جنوب شرقی است. در ضلع جنوبی جلوخان، سردر ورودی کاروانسرا شامل یک دهانه طاق بزرگ که دو طاق‌‌نما و نقوش تزیینی در دو طرف آن قرار گرفته دیده می‌شود. قسمت‌های مختلف این سردر، با تزیینات آجری و کاربندی تزیین شده است. در دو جانب طاق ورودی دو سکوی آجری ساخته شده و درگاه ورودی شامل یک سنگ نعل درگاه با قوس تزیینی کلیل و یک درِ چوبی بزرگ با گل میخ‌های تزیینی و دو کوبه به صورت دستگیره می‌باشد. در قسمت فوقانی درگاه در یک قاب مستطیل شکل کتیبه‌ای سنگی که از آن به عنوان کتیبه‌ی وقف‌نامه یاد می‌شود به چشم می‌خورد. بعد از درگاه ورودی یک فضای هشتی وجود دارد که در ضلع شرقی آن اتاق نگهبانی قرار گرفته و راه‌روی ضلع غربی آن با یک زاویه امکان دسترسی به فضای داخلی کاروانسرا را مهیا می‌کند.

حیاط کاروانسرا به شکل صورت مستطیل است که در گرداگرد آن دو ایوان و هجده اتاق و چهار ورودی به فضاهای پشت اتاق ‌ها در چهار ضلع حیاط وجود دارد. ایوان جلوی اتاق‌ها به طرز مناسبی ساخته شده که مسافرین می‌توانستند در فصول گرم از آن استفاده کنند. ایوان‌ها در این بنا شامل، ایوان شمال غربی با عملکرد راه‌روی ورودی و ایوان جنوب شرقی به‌عنوان شاه‌نشین می‌باشد که این ایوان به صورت دو طبقه با فضاهای جانبی ساخته شده است. اتاق ‌ها دارای ایوان ورودی (صفه) با طاقچه‌ها، پنجره‌ها و تزیینات مختلف آجری در قسمت داخلی و لچکی‌های ایوان می‌باشد. صفه‌ها دارای سه پله با پوشش سنگی هستند. فضای داخلی اتاق‌ها دارای یک بخاری و طاقچه‌های متعدد است. اتاق‌های دو جانب ایوان‌ها که تعداد آن‌ها به هشت عدد می‌رسد از نظر ابعاد و اندازه تقریبا به صورت قرینه می‌باشند ولی اتاق‌هایی که در امتداد طولی حیاط قرار گرفته‌اند و تعداد آن‌ها در هر طرف به شش عدد می‌رسد دارای تفاوت‌هایی از نظر ابعاد و اندازه می‌باشند، به طوری که اتاق‌های ضلع جنوب غربی دارای طول بیش‌تر از اتاق‌های ضلع مقابل آن هستند. ضمنا در ردیف اتاق‌های طولی حیاط، اتاق مرکزی که دو اتاق در طرفین قرار گرفته کمی بزرگ‌تر ساخته شده است. علاوه بر اتاق‌های اطراف حیاط چهار اتاق در راه‌روی ورودی باراندازها و دو اتاق در هشتی و راه‌روی فضای ورودی وجود دارد.

در سه ضلع حیاط مرکزی و پشت اتاق‌ها رو به حیاط چهار بارانداز وجود دارد که راه ورودی به آن‌ها از طریق دالان‌هایی است که به صورت یک دهانه طاق کم عرض در چهارگوش حیاط و در امتداد ایوان اتاق‌های طولی قرار دارد. هم‌چنین یک اصطبل در ضلع شمال غربی کاروانسرا، در راه‌روی ورودی مقابل هشتی وجود دارد. مجموعا 5 بارانداز (سالن یا اسطبل) در پشت اطاق‌های حیاط مرکزی کاروانسرای رباط کریم (حاج کمال، فتحعلیشاهی) وجود دارد که راه دسترسی به آن‌ها از طریق ورودی‌هایی که چهار کنج حیاط قرار دارد، میسر است.

کتیبه‌ی سنگی کاروانسرای حاج کمال به خط نستعلیق زیبا به روی یک سنگ مرمر کرم رنگ در ابعاد 10 در 39 در 77 به شرح ذیل حکاکی شده است:

بسم لله خیر اسماء و بعد بر واقفان مواقف قربات و طالبان مطالب خیرات مخفی و مستور نماناد که هرکسی را در ایندار دنیا تخم عمل بباید به جهت درویدن آن‌را به مضمون الدنیا مزرعه الاخره، الا بد لهذا توفیق رفیق عالیجاه رفیع جایگاه حاجی الحرمین الشرفین الکهف الحاج حاجی کمال گردیده پس وقف مؤید و حبس مخله ملی اثنا عشری نموده همگی و تمامی کل شش دانگ یک باب کاروانسرای جدید احداثی خود را که واقع است در قریه رباط کریم که بعد از فوت جنت مکان حاجی کمال به واسطه الحرمین الشرفین حاجی محمد علی اتمام تمت یافت بر کافه مترودین و شیعیان اثنی عشری مشروط بر اینکه احدی را منع از منزل نمودن ذهاب و ایاب ننمایند وقفا عاما صحیحا شرعا من حیث لایباع ولا یوهب ئلا یرهن ولا یوجر پس هرکس رباط مزبور را بیع کند یا اجاره بدهد و یا سنگ وقفنامچه را پنهان کند بهر قسمی که باشد به لعنت خدا و نفرین رسول گرفتار شود و کان ذلک فی سنه 1245.

کاروانسرای حاج کمال پس از عدم کارکرد کاروان‌ها، مدتی به عنوان پاسگاه ژاندارمری و سپس محل اسکان افراد محلی بود. این کاروانسرا مدتی نیز به عنوان فضای ورزشی در اختیار تربیت بدنی قرار داشت. در سال 1379 کاروانسرا به میراث فرهنگی تحویل و مدتی انبار چوب درختان شمشاد بود. در فرودین ماه 1388 عملیات مرمت آن آغاز گردید و در حال حاضر کاروانسرای حاج کمال تحت نظر اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان رباط کریم می‌باشد.

پیشنهاد برای دیدن کاروانسرای حاج کمال

شهر رباط کریم به خاطر قرار گرفتن بر سر راه ابریشم و راه زیارتی خراسان عبور مسافران از این منطقه از زمان قدیم دارای اهمیت بوده و جهت خدمت‌رسانی به مسافران دارای کاروانسراهای متعددی است. هم‌چنین رباط کریم به شهر تپه‌های باستانی نیز معروف است. 

قبل از این‌که به این شهر سفر کنید بد نیست اطلاعاتی هم راجع به نام شهر یعنی رباط کریم اطلاعاتی داشته باشید. بناهای کنار راه، به‌خصوص بناهای بیرون از شهر و آبادی را رباط می‌گویند. اما رباط در اصل به معنی افسار کردن اسب است و کاروانسرا هم جاییست برای افسار کردن اسب! پیشنهاد می‌کنیم به این شهر تاریخی سفر کنید و از کاروانسراها و تپه‌های باستانی آن دیدن کنید.

کاروانسرای حاج کمال کاروانسرای حاج کمال 2022-09-29 14:47:09+3:30 2022-10-07 11:32:40+3:30 دیرینگی کاروانسرای حاج کمال با توجه به مدارک موجود و تحقیقات انجام شده، به سال 1245 هجری قمری یعنی قرن سیزدهم بر می‌گردد. این کاروانسرا در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم قرار دارد. ریحانه بهرامی زاده Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10227 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com

Frequently Asked Questions(FAQ)

آدرس کاروانسرای حاج کمال?

استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع

کاروانسرای حاج کمال کاروانسرای حاج کمال دیرینگی کاروانسرای حاج کمال با توجه به مدارک موجود و تحقیقات انجام شده، به سال 1245 هجری قمری یعنی قرن سیزدهم بر می‌گردد. این کاروانسرا در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم قرار دارد. استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع +98 استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل کاروانسرای حاج کمال کاروانسرای حاج کمال دیرینگی کاروانسرای حاج کمال با توجه به مدارک موجود و تحقیقات انجام شده، به سال 1245 هجری قمری یعنی قرن سیزدهم بر می‌گردد. این کاروانسرا در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم قرار دارد. استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع +98 استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

کاروانسرای حاج کمال

دیرینگی کاروانسرای حاج کمال با توجه به مدارک موجود و تحقیقات انجام شده، به سال 1245 هجری قمری یعنی قرن سیزدهم بر می‌گردد. این کاروانسرا در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این کاروانسرا در سی کیلومتری جاده‌ی تهران-ساوه و در محله‌ی بازارک شهرستان رباط کریم قرار دارد. استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع +98 استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع استان تهران- رباط کریم- بلوار امام خمینی (ره)- انتهای خیابان مصلا- بلوار شهید سید مجتبی کمالی- روبه‌روی مسجد جامع IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی