آینه کاری در معماری قزوین سرآمد هنر آینه کاری

آینه كاری، هنر ایجاد اشكال منظم در طرح‌ها و نقش‌های متنوع، با قطعات كوچک و بزرگ آینه است و بیش‌تر به منظور تزیین در بناهای تاریخی و امروز در منازل به کار می‌رود. هنر آینه كاری، هنر ایجاد فضایى‌ درخشان است كه از بازتاب پى‌‌‌درپى‌ نور در قطعات آینه‌ی کار شده در بناها به وجود مى‌آید. برای آشنایی با این هنر درخشان با یلدامدتور همراه باشید.

پیشینه آینه و آینه كاری

اولین مركز تهیه‌ی آینه با روش جیوه، در ونیز بوده است و بازرگانان ایتالیایی و به ویژه ونیزی‌ها آینه‌های ساخت ونیز را به ایران آوردند و این آینه‌ها به سرعت جای آینه‌های فلزی را گرفتند. تا این زمان در ایران ساخت آینه هنوز به شیوه‌ی كهن آینه‌های فلزی رواج داشت. به همین سبب تا دوره‌ی صفویه در اصفهان بازار آینه‌سازها برپا بود. بعدها جام‌های شیشه‌ای به منظور استفاده در آینه‌كاری از آلمان به ایران وارد شد. در ایران نیز در شهرهایی كه مركز فلزكاری بود، آینه ساخته می‌شد. برای نخستین بار آینه در تزیین بنای دیوان‌خانه‌ی شاه تهماسب صفوی در قزوین به كار رفته است. خواجه زین‌العابدین على‌ عبدی بیک نویدی شیرازی در كتاب دوحه الازهار در وصف دیوان‌خانه‌ی قزوین بیت زیر را سروده و در آن به نصب آینه در ایوان بنا اشاره كرده است.

به هر ایوان كه آید در مقابل / شود آیینه بختش مقابل

با آگاهى‌ از این كه ساختمان دیوان‌خانه‌ی قزوین در سال 951 هجری قمری آغاز در 965 هجری قمری به پایان رسیده است، مى‌توان نتیجه گرفت كه پیشینه‌ی كاربرد آینه در بناها، در قزوین، دست‌كم به نیمه‌ی سده‌ی 10 هجری قمری مى‌رسد. كاربرد آینه در بناها كه در قزوین آغاز شد، پس از انتقال پایتخت از (قزوین به اصفهان) در ساختمان چهل ستون اصفهان كه از بناهای دوره‌ی شاه عباس دوم است نیز استفاده شد. افزون بر آینه‌های قدی یا بدن‌نما، شیشه‌های لوزی شكل رنگارنگ و قطعه‌های كوچک آینه برای آراستن سقف و بدنه‌ی ایوان و تالار به كار رفته و ستون‌های ایوان از آینه و شیشه‌های رنگین پوشیده است. در طول سده‌ی 13 هجری قمری آینه‌كاری به تدریج رونقی روز افزون گرفت و در دهه‌های پایانى‌ این سده به اوج خود رسید. در این دوره بناهایی مانند كاخ گلستان و شمس‌العماره كه از نظر زیبایى‌ و ظرافت در آینه‌كاری كم نظیرند، پدید آمدند.

طرح و نقش آینه كاری

آینه در معماری به منزله‌ی عنصری تزیینی است و به دلیل انعكاس نور بیش‌تر و ایجاد محیطی دل‌انگیز و روشن‌تر مورد استفاده قرار گرفته است. از آینه‌كاری هم به صورت تخت و هم به شكل برجسته در ارسی‌سازی استفاده می‌شود. رایج‌ترین طرح‌ها در آینه‌كاری همان نقوش گردان و تكرار شونده‌ی تزیینی در هنرهای ایرانی است.

این نقوش بسته به موقعیت و قابلیت‌های اجرایی تغییر كرده و سبب پدید آمدن نقوش متنوع می‌شوند. نقش‌مایه‌های آینه‌كاری بیش‌تر شامل نقوش اسلیمی، بته‌جقه، قاب‌قابی، گل‌های چهار پر و ترنج است. در اواخر قاجار، نقوش از نقش‌مایه‌های هندسی مانند بیضی و دایره بیش‌تر دیده می‌شود. هنر آینه‌کاری در ارسی‌ با هنرهایی مانند گره‌چینی تركیب شده است. در این شیوه گاهی قطعات آینه بر روی شیشه چسبانده می‌شود، كه به آینه‌كاری یاقوتی مشهور است. تكه‌های آینه سبب انعكاس نور در فضا شده و علاوه بر ایجاد تلالو در روشن‌كردن محیط نقش قابل توجهی دارند. نمونه‌ی برجسته‌ی آینه‌کاری را در شاهزاده حسین قزوین (ع) در قزوین، حسینه‌ی امینی‌ها در قزوین، کاخ گلستان در تهران، حرم حضرت معصومه(ع) در قم و مسجد گوهر شاد در مشهد نیز می‌توان مشاهده كرد. در دوره‌ی قاجار برای تزیین و زرق و برق فراوان بر روی قواره‌بری‌ها نیز آینه‌كاری شده و هماهنگی بسیار خوبی با آینه‌كاری‌های موجود در اتاق پدید آورده‌اند. در سال‌های اخير نوعى‌ آينه‌كاری با شيشه‌های رنگارنگ، كه طرح آن بيش‌تر گل و بوته، ترنج و نيم‌ترنج و جزو آن است، متداول شده كه برخالف شيوه‌ی سنتى، كه قطعات آينه همگى‌ هندسى‌ و گوشه دارند، در این روش آينه و شيشه‌های رنگين به شكل منحنى، گرد و بادامى‌ به كار مى‌روند. كاربرد هنر آينه‌كاری در سده‌های اخير از مرز جغرافيايى‌ ايران گذشت و به سبب زيبايى‌ و جاذبه‌ی بسيار این هنر، در ديگر كشورهای مسلمان، به ويژه كشورهای همسايه‌ی ايران چون عراق، عربستان و اميرنشين‌های خليج فارس گسترش يافته است.

کلام آخر

هنر آینه‌کاری از هنرهای سنتی ایران است که در تزیينات داخلی و خارجی بناهای تاریخی به ویژه اماکن متبرکه کاربرد دارد. آینه‌کاری را می‌توان واپسين ابتکار هنرمندان ایرانی در گروه هنرهای زیبا دانست. در واقع به اجرای طرح‌های منظم و نقش‌های متنوع به وسيله‌ی قطعات کوچک و بزرگ آینه برای تزیین سطوح داخلی بنا هنر آینه‌کاری می‌گویند. برای آشنایی بیشتر با هنر و معماری با یلدامدتور بمانید.

آینه کاری در معماری - قزوین سرآمد هنر آینه کاری آینه کاری در معماری - قزوین سرآمد هنر آینه کاری 2020-12-23 09:33:04+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 آینه كاری، هنر ایجاد اشكال منظم در طرح‌ها و نقش‌های متنوع، با قطعات كوچک و بزرگ آینه است و بیش‌تر به منظور تزیین در بناهای تاریخی و امروز در منازل به کار می‌رود. هنر آینه كاری، هنر ایجاد فضایى‌ درخشان است كه از بازتاب پى‌‌‌درپى‌ نور در قطعات آینه‌ی کار شده در بناها به وجود مى‌آید. آینه کاری, آینه کاری سنتی, تزیینات معماری, هنر آینه کاری, آینه كاری یاقوتی, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com