روش تولید گلیم

در مقاله های قبل در یلدامدتور در مورد گلیم ایرانی و اطلاحات مورد استفاده در گلیم بافی و هم چنین تجهیزات مورد نیاز برای تولید گلیم صحبت کردیم. در این مقاله تصمیم داریم تا روش تولید گلیم را مورد بررسی قرار دهیم. با یلدامدتور بمانید.

چله کشی

عمل چله کشی عبارت است از عبور نخ های عمودی که به موازات هم روی سردار و زیردار قرار می گیرند و در بیشتر موارد جنس آن از پنبه و در بعضی موارد از ابریشم و پشم است.

مهمترین مرحله قبل از بافت، چله کشی است. در مناطق روستایی چله کشی توسط دو نفر انجام می شود به این ترتیب که در چله کشی دارهای افقی یک نفر در ابتدای دار (زیر دار) و نفر دیگر بالای دار قرار می گیرند و از گوشه کناری راست روها با پرتاب گلوله نخ چله، یک در میان یکی از زیر میله بالای دار و دیگری از روی میله بالای دار نخ را عبور داده و بین نخ های زیر و رو، ضربدری به شکل 8 انگلیسی ایجاد می شود. این عمل تا به انتها ادامه پیدا می کند. سپس فاصله نخ های چله را تنظیم می کنند. قابل ذکر است که تنظیم فاصله چله ها، به صورت چشمی انجام شده و از هیچ ابزار اندازه گیری ای استفاده نمی شود.

برای این که گلیمی بدون عیب و نقص داشته باشیم از سیه بندی استفاده می شود که در مقاله اصطلاحات گلیم بافی توضیح داده شد است. پس از مرحله سیه بندی، اولین نخ را به دور زیر دار، چند گره می زنند و بعد شروع به چله کشی می کنند. بدین ترتیب که یک نفر در پایین نزدیک چوب زیردار می نشیند و دیگری مسلط به چوب سردار می ایستد. نفر نشسته گلوله نخ را از روی نخ زهوار اول و از زیر نخ زهوار دوم رد و به بالا پرتاب می کند. نفر ایستاده گلوله نخ را می گیرد و آن را به طور منظم در کنار نخ قبلی جا می کند و گلوله را از پشت به پایین می اندازد. این بار فرد نشسته بر عکس عمل می کند یعنی گلوله نخ را از زیر نخ اول و روی نخ دوم عبور می دهد و به همین ترتیب ادامه می دهند و یکی در میان زیر و رو رد می کنند تا به تعداد مورد نظر نخ (تار) به دور دار پیچیده شود.

بعد از چله کشی، چوب استوانه ای شکل «هاف» را که دارای طولی معادل عرض کامل دستگاه بافندگی (دار گلیم بافی) و قطری حدود 3 سانتی متر است، به جای نخ زهوار دوم (بالا) قرار می دهند و زهوار طنابی را حذف می کنند. بعد از این عمل، نوبت به بستن کوجی می رسد. کوجی که گاهی به عنوان «کجو» یا «کجو چو» نیز از آن یاد می شود، چوبی استوانه ای شکل و قطورتر از چوب هاف است. بستن کوجی به بافنده امکان سرعت عمل بیشتری را می دهد. ضمن آن که عرض دستبافته به یک میزان از ابتدا و انتهای گلیم بافته می شود و از جمع شدن کناره ها یا قسمت عرضی کار جلوگیری می کند.

نحوه بستن کوجی به این شکل است که ابتدا دو عدد میخ کوچک به دو طرف چوبی که برای کوجی در نظر گرفته شده تعبیه می شود. سپس به اندازه عرض چوب کوجی نخ چله، به موازات چوب کوجی به دو طرف چوب، به میخ ها متصل می شود. بعد مقداری نخ (نخ چله) را انتخاب می کنند و یک سر آن را به سمت راست میله چوبی گره می زنند، آنگاه بافنده ضمن آزاد گذاشتن مقداری نخ، سر دیگر آن را به پشت اولین تار زیر می برد و از روی چوب به جلو می آورد، سپس آن را از داخل حلقه تشکیل شده عبور می دهد و می کشد تا جایی که تار تحت کشش قرار گیرد. به همین ترتیب بافنده، کلیه تارهای زیر را جدا و ضمن عبور نخ از لا به لای آن ها به سر دیگر، نخ را به انتهای چوب کوجی می بندد.

انواع بافت گلیم

گلیم خود سه نوع است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گلیم دو رو (ساده، پودبافت و تخت بافت) که بیشتر مناطق ایران دارای بافت پود رو و تخت‌بافی است.
• گلیم یک رو (سوماک، پودپیچ و سوزنی)، مانند گلیم‌های مناطق کرمان، خوزستان، اردبیل.
• گلیم یک روی گل برجسته

گلیم دو رو

شامل گلیم های ساده یا دو رو که اصطلاح «تخت» نیز به آن ها اطلاق می گردد که بافت آن ها همان شیوه پودگذاری ساده بوده، ضمن این که از طرح و نقوش یکسان در هر دو روی گلیم برخوردار می باشد. نکته ای که در حین بافت گلیم اهمیت دارد، آن است که چنان چه قرار باشد گلیم به شکل ساده (راه راه) بافته شود می‌توان بافت را طبق آن چه گفته شد، تا پایان ادامه داد. ولی از آن جایی که امروزه به ندرت این گونه گلیم بافته می شود و معمولا از نقوش سنتی یا اشکال نباتی یا حیوانی به گونه هندسی استفاده می‌شود. بافنده در صورتی که ناچار به استفاده از رنگ‌های مختلف در یک رج و در کنار همدیگر باشد، در محل مورد نظر سر خامه و خامه دیگری را که به رنگ دیگر است، در کنار هم قرار داده و عمل بافت را ادامه می‌دهد. ولی چنان چه تکرار بافت به صورت عمودی در کنار یکدیگر از 2 الی 3 رج تجاوز کند، حتما لازم است تا خامه های رنگینی که در کنار یکدیگر قرار می گیرند، با یکدیگر اتصال پیدا کنند، یا به اصطلاح کلید شوند یا دو پیچی انجام شود. مانند آن چه که در گلیم های الموت بافته می‌شود. در غیر این صورت سوراخ هایی در گلیم ایجاد می شود که از کیفیت گلیم می‌کاهد. بیشتر گلیم‌های قزوین، کرمانشاه، فارس، مازندران دارای این نوع بافت است.

گلیم های یک رو با سبک غیر سوماک

در جریان بافت آن ها از روش و تکنیک های مختلف بافت گلیم ساده (پود گذاری ) و بافت گلیم سوماک (پود پیچی) و همچنین شیوه بافت قالی (گره کامل) استفاده می شود. «گلیم گل برجسته» ایلام، «گچمه» در استان کهگیلویه و بویر احمد، «شورکی» و «سفره کردی» در استان خراسان در این دسته قرار می‌گیرند.

گلیم های یک رو یا با سبک پیچ بافی (سوماک)

شیوه بافت آن ها به روش پودپیچی یا پود پیچشی بوده که تا حدودی از ضخامت بیشتری در مقایسه با گلیم های ساده و معمولی برخوردار است. طرح و نقوش بافته شده در یک طرف گلیم مشاهده می‌شود و در پشت آن فقط نخ های رنگین به صورت پراکنده و نامنظم قرار دارد. این شیوه بافت را می توان در گلیم های کرمان دید.

گلیم های ورنی بافته ای است که می‌توان آن را حد فاصل گلیم و قالی قرار دهیم. چرا که اگر گلیم را بافته‌ای بدانیم که بدون گره منقطع انجام می‌گیرد و از دو مواد اولیه تار و پود تشکیل شده و نقوش آن توسط پود شکل گرفته و تار توسط پود کاملا پوشیده شده است، ورنی در مرحله ای بعد از آن قرار می گیرد. بدین صورت که در بافت ورنی ایجاد طرح‌ها و نقوش در سطح آن توسط پودگذاری اضافی حاصل می شود و تار و پود هر دو پوشیده هستند. پود اضافی که پود اصلی خوانده می‌شود مانند پود گلیم به صورت ساده از بین تار عبور نمی‌کند، بلکه به دور تار حرکت پیچشی و غیر منقطع دارد و لذا بدین جهت است که بافت ورنی را بافت و سبک پیچ بافی نیز می نامند. از گلیم های این شیوه می توان گلیم های اهر، ارسباران در آذربایجان شرقی و اردبیل را نام برد. در آینده به طور مفصل به این دستبافته ها خواهیم پرداخت.

گلیم گل برجسته

این گلیم یک رو با ترکیبی از بافت‌های قالی و گلیم است که در قسمت قالی، بافت دارای پرز و در قسمت گلیم باف بدون پرز است.از نمونه های این نوع گلیم می توان به نقش برجسته‌ی ایلام اشاره کرد.

روش تولید گلیم روش تولید گلیم 2019-09-27 09:34:11+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 در مقاله های قبل در ایران نگری در مورد گلیم و اطلاحات مورد استفاده در گلیم بافی و هم چنین تجهیزات مورد نیاز برای تولید گلیم صحبت کردیم. در این مقاله تصمیم داریم تا روش تولید گلیم را مورد بررسی قرار دهیم. با ایران نگری بمانید. گلیم دورو, دار گلیم بافی, گلیم دست بافت, گلیم دست باف, گلیم دستبافت, گلیم دستباف, گلیم ایرانی, گلیم بافی, گلیم, سوماک, گلیم سوماک, گمچه, شورکی, سفره کردی, گلیم ورنی, گلیم گل برجسته, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com