تجهیزات گلیم بافی

comment-add افزودن دیدگاه img 1 دقیقه ymt علاقه‌مندی‌ها ymt افزودن اصلاحیه ymt نویسنده: معصومه طارمی ymt 3722
تجهیزات گلیم بافی

در مقالات گذشته در یلدامدتور در مورد اصلاحات گلیم بافی و خود گلیم صحبت کردیم که می توانید آن ها را دیده و مطالعه کنید. در این مقاله تصمیم داریم در مورد ابزار و تجهیزات مورد نیاز برای تولید گلیم را بررسی کنیم. اصلی ترین ابزار کار گلیم بافی شامل دار، شانه یا دفتین، قیچی و قلاب است.

دار

دار گلیم بافی در واقع مهم ترین وسیله ای است که برای بافت یک گلیم مورد نیاز می باشد. با بررسی انواع دارهای گلیم بافی قدیم و جدید می توان اجزای اصلی انواع دار و وظایف هر کدام را توضیح داد.

سردار

وظیفه مهار چله ها را بر عهده دارد و در بالای دار قرار می گیرد.

زیردار

مانند سر دار وظیفه مهار چله ها را بر عهده دارد ولی در پایین دار قرار می گیرد.

راست روها

در دو سمت دار گلیم قرار دارند و وظیفه نگهداری و مهار سردار و زیر دار را دارند.

چوب کوجی

در میانه دار گلیم و جلوی چله ها قرار می گیرد و با مهار چله های زیر به کمک نخی به نام کوجی وظیفه مهم جلوگیری از کجی کناره های گلیم را عهده دار است.

چوب هاف

در لا به لای چله ها قرار گرفته، محدوده حرکت آن از زیر دار تا پشت چوب کوجی می باشد. وظیفه چوب هاف حفظ و تشدید فاصله و زیر و رو (ضربدر) در میان چله ها است و با قابلیت حرکت به سمت بالا و پایین، ردیف ضربدرها را نیز به بالا و پایین حرکت داده و موجب تسهیل عملیات پودکشی می شود.

زیر سری کوجی

عبارت است از دو قطعه چوب و شاید هر وسیله مشابه دیگر که معمولا بین راست روها و چوب کوجی قرار می گیرند تا ضمن کمک به کشیدن چوب کوجی به سمت جلو، چله های زیر را نیز همراه آن به بیرون از ردیف چله ها هدایت نماید.

انواع دار گلیم بافی

در گلیم بافی دو نوع دار مورد استفاده قرار می گیرد؛ دار افقی و دار عمودی که در ادامه توضیح آن داده می شود.

دار افقی گلیم بافی

دار افقی که به آن دار خوابیده نیز می گویند، بیشتر در میان ایلات و عشایر و در برخی روستاها استفاده از آن معمول است. این دار عبارت است از دو تیر راست که به وسیله چهار میخ بزرگ چوبی یا فلزی و در فاصله ثابتی از هم روی زمین استوار گشته و چله ها به طور منظم بر آن عبور کرده است. این دار، بسیار سبک و ارزان است و به آسانی می توان آن را از زمین جدا کرد و گلیم نیمه کاره را روی تیرها پیچید و به جای دیگر منتقل نمود. البته این نوع دار به دلیل معایبی از جمله ایجاد خستگی زودرس در بافنده و نیز ایجاد عیب و نقص در گلیم توصیه نمی شود.

دار عمودی گلیم بافی

دار عمودی در جایی ثابت قرار دارد و به دلیل جای گیری کمتر در گوشه ای از فضای موجود قرار می گیرد. از این نوع دار بیشتر در مناطق شهری و یا در فضا های کوچک استفاده می شود.

دار افقی گلیم بافی
دار افقی گلیم بافی
دار عمودی گلیم بافی
دار عمودی گلیم بافی

سه نوع دار عمودی  مورد استفاده قرار می‌گیرد:

  • دار ثابت فارسی

همان طور که از اسم آن مشخص است این نوع دارها ثابت می باشند، به طوری که انتهای پایینی راست روها به اندازه 35 سانتی متر داخل زمین فرو رفته و محکم می شوند. در این نوع دار هم زمان با افزایش طول گلیم بافته شده محل نشستن بافنده نیز تغییر می کند. در این نوع دار به جای استفاده از نیمکت از دو نردبان و یک تخته مسطح استفاده می شود و هم زمان با افزایش بافت محل نشستن بافنده نیز بالا می رود و بافنده تسلط خود را بر روی دار گلیم حفظ می کند. این نوع دار در مناطق روستایی استفاده می شود.

  • دار تبریزی (دار ترکی)

این نوع دار از سر دار، زیر دار، راست روها، پایه، هاف و نیمکت تشکیل شده است. در این نوع دار چله ها دور سر دار و زیر دار پیچیده می شوند و به دلیل این که به طور مرتب گلیم بافته شده به وسیله عمل پایین کشی به پشت دار منتقل می شود محل نشستن بافنده ثابت است. بر حسب این که دار از جنس چوب یا فلز باشد عمل شل و سفت کردن تارها توسط پیچ صورت می گیرد. دار تبریزی (دار ترکی) از جمله دارهایی است که استفاده از آن اخیرا متداول شده است.

  • دار گردان

یکی از انواع دارهای عمودی است که سر دار و زیر دار با کمک اهرم حول محور خود می چرخند و چله های اضافی روی سردار پیچیده می شوند و با بافته شدن گلیم چله های اضافی از روی سر دار باز شده روی زیر دار پیچیده می شوند. برای شل و سفت کردن چله ها از اهرم های خاص استفاده می شود به این صورت که روی سر دار دو عدد سوراخ عمود بر هم وجود دارد که با عبور دادن اهرم و تکرار این عمل تارها را سفت می کنند و سر اهرم به پایین راست روها مهار می شود. یکی از مزایای این دار این است که گلیم با درازای دلخواه تا 10 الی 15 متر را می توان بافت بدون این که نیاز به داری با طول بلند باشد. این نوع  دار نیز  از جمله دارهایی است که استفاده از آن اخیرا متداول شده است.

ابزارهای گلیم بافی

دفتین یا شانه

این ابزار در مناطق ترک نشین کرکیت و در مناطق کرد نشین کلوزار خوانده می شود. ابزاری است که برای استحکام بخشیدن به درگیری الیاف تار و پود گلیم و قالی، برای کوبیدن و هموار کردن سر نخ ها، پس از بافته شدن یک رج استفاده می شود. در بعضی مناطق دارای بدنه ای چوبی و سنگین و دسته ای بر آمده می باشد و دندانه های فلزی دارد و حدود 2 کیلوگرم وزن دارد. استفاده از آن  نیاز به مهارت ویژه ای دارد چون هر گونه بی دقتی در استفاده از آن باعث پاره گی و آسیب دیدگی به تارها می شود.

قلاب

استفاده از قلاب در اکثر مناطق مرسوم نمی باشد، ولی برای سهولت بیشتر در برخی مناطق خصوصا در کارگاه های آموزشی به کار می رود.

قیچی

وسیله ای است که برای بریدن و کوتاه نمودن نخ های اضافی در گلیم به کار می رود.

کلمات کلیدی: دار گلیم بافی، چوب کوجی، چوب هاف، دار ثابت فارسی، دار عمودی، دار افقی، دار تبریزی، دار ترکی، دار گردان، کرکیت، کلوزار، گلیم، گلیم بافی، گلیم ایرانی، گلیم دستباف، گلیم دستبافت، گلیم دست باف، گلیم دست بافت، دست بافت سنتی، دست بافت، دست بافی، دستبافت سنتی، دستبافی، دستبافت،

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!

comment-add افزودن دیدگاه