تاریخچه پن بافی در قزوین

پن بافی در قزوین

در منطقه اَلَموت قزوین به کارت بافی در اصطلاح محلی «پن بافی» می‌گویند و نقوش به کار رفته در آن کاملا هندسی است و کارت ها به شکل مربع و دارای چهار سوراخ در اضلاع آن است. طول تارها بسته به سفارش متراژ نوار توسط مشتری دارد اما به طور معمول از 15 تا 25 متر بافته می‌شود. برای مطالعه تاریخچه این هنر به مقاله «تاریخچه نواربافی در ایران » مراجعه کنید.

تاریخچه پن بافی

با توجه به این که هنر پن بافی از هنرهای بسیار کهن طایفه مراغی ها به شمار می رود نمی توان تاریخ دقیقی برای قدمت آن ذکر کرد و آن چه بر اساس روایت های شفاهی می توان بیان داشت این است که به اعتقاد افراد مسن این طایفه، از زمانی که نسل مراغی وجود داشته این هنر هم دارای کاربرد بوده است.

بر اساس یادداشتی از کتاب «مینودر» نوشته «سید محمدعلی گلریز» در سال 1308 یکی از پیران طایفه که در حدود 120 سال داشته است این چنین اظهار داشته است:

ما اهل مدینه بوده ایم و پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) به مراغه مهاجرت نموده ایم و با توجه به ظلم و ستمی که به ما وارد شد، هنگامی که امام رضا (ع) عازم خراسان بود متوسل به آن جناب شدیم تا شرحی به ابولفضل حاکم قهستان مرقوم داشتند و توصیه فرمودند به ما مزرعه بدهند که مشغول زراعت شویم و به همین علت بالغ بر 1200 سال است که به واسطه ستم و بیداد مهاجرت کرده ایم.

این نامه (نامه حضرت امام رضا (ع)) را آقا سید ابراهیم تنکابنی؛ یکی از علمای قزوین دیده و صحت آن را گواهی کرده است. برخی ازمردم رودبار هم ادعای رویت آن سند را نموده اند و می‌گویند آن سند در شهر رشت نزد یکی از مراغی ها است.

مواد اولیه پن بافی

 به طور معمول پن بافی از نخ های ابریشمی که به آن «نخ کج» می گویند استفاده می‎‌کند.

تجهیزات پن بافی

• کارچوب: عبارتست از یک عدد چوب افقی به طول 1 الی 3 متر و با عرض تقریبا 20 سانتی متر و قطر 10 میلی متر که از دو طرف به 2 عدد تیرک به طول 20 الی 30 سانتی متر به صورت عمودی نصب شده است. (دستگاهی که بعد از آماده شدن چله برای شروع به کار بافت از دو طرف آن دو سر چله وصل می شود.)
• چَپَر: عبارتست از یک صفحه به شکل مربع، مستطیل، مثلث، چند ضلعی که در چند زاویه آن روزنه هایی جهت عبور تارها تشکیل شده و این چپرها از جنس چوب نازک، طلق یا حتی کارت تلفن و اینترنت تهیه می شوند. که متداولترین آن ها مربع شکل است و در میان انگشتان دست راحت‌تر قرار می گیرد، اندازه کارت های مربع از 6 تا 9 سانتی متر متغیر است.
• کارد: وسیله ای است که بیشتر شبیه کارد آشپزخانه بوده و از جنس چوب و به طول 34 سانتی متر می باشد که بعد از عبور پود از بین تارها، و برای محکم کردن پود از آن استفاده می شود.
• پودچین: وسیله ایست که پودها به دور آن پیچیده می شود تا در هنگام بافت استفاده شود. جنس آن نیز از چوب می باشد.
• چوب چله جمع کن: چوبی است به طول 23 سانتی متر که بعد از اتمام چله کشی از انتهای چله به چوب گره زده می شود و ادامه چله را بر روی این چوب جمع می کنیم.

نقش های پن بافی

انواع طرح های بافته شده این منطقه عبارتند از چشم خروس، هشت چپر، بیست و نه چپر، مداخل، نیمه مداخل، پیچک و چهل و چهار چپر. به طور معمول طرح ها ذهنی بافت هستند. هر چند در گذشته نقوش مطرح شده در تکنیک نواربافی نقوش زیگزاگ مانند و V شکل بودند اما امروزه از نقوش زیگزاگ و سه گوش به نقوش گرد و بیضی مبدل شده اند. ویژگی منحصر به فرد نوارهای این منطقه ظرافت، مرغوبیت، تکنیک ویژه و ماهرانه، بافت فشرده و استحکام بالا است.

کاربرد پن بافی

پن به عنوان تزیین یقه و سجاف پیراهن‌های بلند زنان و دامن‌های بلند و پرچین به نام تنبان زنان و لباس های محلی مردان (قدک) بوده است و گاهی اوقات از پن به عنوان بند دعای کودکان نیز استفاده می‌شده است.

رنگ های پن بافی

رنگ نخ های مورد استفاده این منطقه اغلب سفید، مشکی، قرمز، نارنجی بوده است.

مراکز بافت پن در قزوین

بافت پن در روستاهای الموت شامل علی‌آباد، اویرک، وشته و درچاک متداول بوده است. تمرکز پن بافی در روستای علی آباد الموت بیشتر از سایر روستاهای این منطقه است.

تاریخچه پن بافی در قزوین تاریخچه پن بافی در قزوین 2019-09-04 09:12:29+3:30 2022-03-30 16:49:03+3:30 با توجه به این که هنر پن بافی از هنرهای بسیار کهن طایفه مراغی ها به شمار می رود نمی توان تاریخ دقیقی برای قدمت آن ذکر کرد و آن چه بر اساس روایت های شفاهی می توان بیان داشت این است که به اعتقاد افراد مسن این طایفه، از زمانی که نسل مراغی وجود داشته این هنر هم دارای کاربرد بوده است. تاریخچه نوار بافی, تاریخچه نواربافی, تاریخچه کارت بافی, تاریخچه پن بافی, پن بافی, پن بافی قزوین, کارت بافی, نواربافی در ایران, نواربافی, نوار بافی, نساجی, نساجی سنتی, دستبافت سنتی, دست بافت سنتی, دستبافت, دستبافی, دست بافت, دست بافی, طایفه مراغی ها, مراغی ها, الموت, الموت قزوین, نخ کج, هشت چپر, بیست و نه چپر, چهل و چهار چپر, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com