جاجیم دستبافته ای برای پیچیدن رختخواب

تعریف جاجیم

جاجیم بافی یکی از دست‌بافته های نساجی سنتی است و از آن جا که در گذشته برای پیچیدن رختخواب و به اصطلاح «جا» از این دست‌بافته استفاده می کرده اند، به آن «جاجمع» می گفته اند که به مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم می گویند. جاجیم از ترکیب واژه ای ترکی مشتق شده که به معنی کوچک و خویشاوند است. این یک فن و یک شیوه تزیینی است که اغلب بر روی یک زمینه ساده متعادل یا بافت پودنما صورت می گیرد.

جاجیم دست بافته ای، پارچه ای، ضخیم و کم عرض است که با استفاده از تارهای نازک پشمی تابیده شده و پود نازک بافته می شود. که معمولا به صورت تارهای رنگی (راه راه های رنگی) به موازات هم چله دوانی شده که در بستر آن با عبور پودهایی که در بین تارها مخفی می ماند نقوشی زیبا به صورت گل های لوزی و گاه بدون نقش ایجاد می کند. جاجیم اغلب به صورت نوارهایی با عرض 25 تا 30 سانتی متر و طول حدود 8 متر بافته می شود.

جاجیم های پشمی برای روانداز و پوشش رختخواب و کرسی و جاجیم پنبه ای برای سفره نان و روانداز تابستانی کاربرد دارند.

تاریخچه جاجیم

جاجیم زیر مجموعه نساجی سنتی است که به تاریخچه آن دست بافته ها اشاره شد. بافت آن تقریبا در بیشتر استان‌های ایران متداول بوده است. استانهای مازندران، گیلان و بسیاری از مناطق استان قزوین از جمله تاکستان، طارم، آبیک بویین زهرا و الموت رواج داشته است.

مواد اولیه جاجیم

مهمترین ماده اولیه مصرفی در تولید تارهای جاجیم، نخ پشمی تابیده شده الوان و گاهی نیز از کامواهای رنگی است. پود به كار رفته در جاجیم شامل نخ نازک پنبه ای است.

ابزار و تجهیزات جاجیم

برای تولید جاجیم ابزار و وسایلی بسیار ساده تر از دیگر بافته های دستگاهی به کار می رود که می توان گفت سال ها و شاید قرن هاست در آن تغییر چندانی داده نشده است و مهم ترین عامل تولید، همان نیروی بافنده و ابتکار اوست.

کارد (قلیچک)

 کارد چوبی شکل که برای کوبیدن پودها و در هم تنیدن تارها استفاده می شود.

دفتین

وسیله ای که شانه بافندگی داخل آن قرار گرفته و به وسیله آن به قسمت لبه پارچه ضربه زده می شود تا درگیری های تار و پود آن محکم و متراکم شود.

ورد

وظیفه ورد طبقه بندی کردن تارهاست و در ایجاد دهنه کار، سهم عمده ای دارد.

شانه

وسیله ای است برای کنترل عرض پارچه و هم چنین منظم نگهداشتن نخ های تار که محل استقرار آن نیز روی دفتین می باشد.

سه پایه

که معمولا از چوب ساخته شده و پایه های آن در زمینی که قبلا کنده شده کار گذاشته می شود و چله جاجیم روی آن سوار می شود.

غلطک پارچه پیچ

وسیله ای استوانه ای و چوبی که در جلوی ماشین بافندگی نصب می گردد تا پارچه مورد نظر پس از بافته شدن به دور آن پیچیده شود.

ساز و قرقره

وسیله ای چوبی که توسط طناب وردها را به بالای دستگاه متصل می گرداند و باعث چرخش و حرکت آزاد وردها و پدال ها می گردد.

روش تولید جاجیم

روش تولید جاجیم به این صورت است که ابتدا چله مورد نظر را در محوطه باز کشیده (دراز می کنند) سپس به وسیله تیرک وسط چله را سر پا کرده و تعدادی از تارها را جدا می نمایند، آن گاه شروع به بافت می نمایند. دارهای جاجیم افقی است و با توجه به طرح و نقش موجود در جاجیم از چوب های متعددی که هاف خوانده می شود، استفاده می‌گردد. هاف در قسمت بالای دستگاه، بعد از کوجی قرار دارد که با جابجایی آن ها تارها به دو دسته زیر و رو تقسیم شده، باعث سهولت در عبور پود از بین تارها می گردد. کاردک چوبی به کار رفته برای کوبیدن پودها و در هم تنیدن تارها، قلیچک نامیده می شود. در جاجیم های ساده و بدون نقش دو عدد چوب هاف برای جداسازی تار های زیر و رو استفاده می شود. در صورتی که جاجیم دارای نقوش متعددی از جمله چهار گل باشد تعداد هاف ها به چهار عدد افزوده می شود.

نقش های جاجیم

از جمله نقوش جاجیم می توان به نقش چهارگل، دندان موشی، دندانه دار، نقوش تخته تخته یا راه راه عمودی و افقی اشاره کرد

رنگ های جاجیم

جاجیم ها با توجه به نوع منطقه دارای تیرگی و روشنی است. ترکیب رنگ های روشن شامل  سفید، نارنجی، سرمه ای، زرشکی، زیتونی و گاهی آبی روشن و جاجیم‌های با رنگمایه ای تیره تر شامل زرشکی، سبز تیره، سورمه ای، سیاه، نارنجی سیر و سفید است.

جاجیم - دستبافته ای برای پیچیدن رختخواب جاجیم - دستبافته ای برای پیچیدن رختخواب 2019-08-17 11:07:55+3:30 2021-08-07 20:31:17+3:30 جاجیم بافی یکی از دست‌بافته های نساجی سنتی است و از آن جا که در گذشته برای پیچیدن رختخواب و به اصطلاح «جا» از این دست‌بافته استفاده می کرده اند، به آن «جاجمع» می گفته اند که به مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم می گویند. نساجی سنتی, قلیچک, جاجیم, جاجیم بافی, جاجیم دستباف, جاجیم دستبافت, جاجیم دست بافت, جاجمع, دستبافت, دست بافت, دست بافی, دستبافی, صنایع دستی, صنایع دستی ایران, دار جاجیم, دار جاجیم بافی, دفتین, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com