گلیم الموت

گلیم از جمله صنایع دستی رایج در بیشتر نقاط ایران است و دست­بافتی داری بدون کرک یا خواب گره خورده است که از تنیدن نخ­ های پود از لا به­ لای نخ­ های ساده تار به وجود می‌آید. اختلاف شرایط محیطی، اقلیمی، باورهای فرهنگی، آداب و رسوم و اعتقادات خاص هر منطقه عامل تنوع و گوناگونی بافت‌های ایران است. این دست­بافت از عمده­ ترین صنایع دستی در استان قزوین به­ خصوص در روستاهای اَلَموت (دیکین، گازرخان، اویرک، علی آباد، زرآباد، کوچنان و...) به شمار می‌آید. برای مشاهده سایر مقالات مرتبط با گلیم به بخش صنایع دستی در یلدامدتور بروید.

از ویژگی ­های گلیم این منطقه می­ توان به بافت دورو و نقوش هندسی اشاره کرد. این نقوش در کلیه گلیم­ های منطقه الموت ساختاری متقارن و منظم دارند و عموما نقوش ساده و هندسی در سراسر گلیم تکرار شده­ است به گونه­ ای که ریتمی ساده و یکنواخت فضا را پر می­ کند. بنابراین در سراسر گلیم فضای خالی به چشم نمی‌خورد. نقوش هندسی به صورت پله­ ای اجرا شده­ اند و نقوش گیاهی و حیوانی کمتر دیده می­ شود.

گلیم­ های قدیمی که نسل به نسل در برخی خانواده­ ها به جای مانده­ اند رنگ­ های تیره و کدر دارند و گلیم­ های جدید از تنوع در طرح و رنگ برخوردار است.

ویژگی‌های گلیم الموت با شماره استاندارد 220481 در سال 94 در سازمان ملی استاندارد ایران ثبت شده است.

تاریخچه گلیم الموت

دره الموت با پیشینه ای چند هزار ساله و همجواری با استان‌های شمالی و ارتباط با سرزمین های همجوار دارای آثاری ارزشمند از هنر و صنایع دستی مشترک مردمان این منطقه است. آثار تاریخی الموت همچون قلعه حسن صباح و قلاع دوره اسماعیلیه بخشی از آثار قدیمی استان است و تولید دستبافته ها مبتنی بر فرهنگ و بینش‌های فکری و هنری افراد با توجه به میراث قومی شکل گرفته است و به شکلی که امروز می‌بینیم متجلی شده است.

مواد اولیه گلیم الموت

جنس نخ تار و پود مصرفی در گلیم می­ تواند از پشم و پنبه باشد.

تجهیزات گلیم الموت

شامل دار، دفتین و قیچی است. دار که متشکل از چهارچوب ساده­ای از جنس چوب یا فلز است و به دو صورت عمودی و افقی به کار می­ رود. به منظور رعایت نکات ایمنی و بهداشتی و برپایی دار در فضای کمتر، از دار­های عمودی استفاده می­ شود. معمولا این­ گونه دار­ها دارای نیمکت پشتی­ دار و قابل تنظیم در ارتفاع و زاویه مناسب است. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله تجهیزات گلیم بافی مراجعه کنید.

طرح و نقش گلیم الموت

شیوه نقش­ پردازی گلیم الموت به صورت ذهنی و مبتنی بر نقش­‌مایه­ های هندسی، شکسته و انتزاعی است و استفاده از نگاره­ ها و طرح­ های گردان و تصاویر گیاهان، حیوانات و پراکنده‌بافی رایج نیست. به دلیل نزدیکی فاصله روستا‌های الموت از یکدیگر، این امر موجب شده است تا نقوش و رنگ‌ها در گلیم‌های این مناطق شباهت بسیاری به یکدیگر داشته باشند. در واقع شکل کلی نقوش مشترک است و تنها تفاوت‌هایی در جزئیات و رنگبندی مشاهده می‌شود.

خصوصیات نقوش این گلیم‌ها به شرح زیر است:

• الف- هندسی و پله‌پله بودن نقوش و استفاده از خطوط عمودی و افقی در آن
• ب- عدم تعدد نقوش و تکرار یک یا دو نقش‌مایه در کل گلیم
• پ- ارتباط دقیق و منسجم یک یا دو نقشِ تکرار شده و رعایت و دقت در فضای مثبت و منفی
• ت- رعایت تقارن
• ث- استفاده از حاشیه متعدد که برخی از آن ها برگرفته از طرح‌های اصلی در متن گلیم است
• ج- استفاده از نوعی حاشیه کوچک و باریک به نام نقش انگشتانه در تمامی گلیم‌ها

نقوش اصلی در متن گلیم‌ها شامل ستاره، قَرَجی، گل اَلَموتی، تَبَرزینی، موج دریا، قَلیان گل است. نقوش حاشیه که مانند نواری دور تا دور نقش اصلی بافته می‌شود شامل حاشیه پیچ، حاشیه گل قرجی، قُفله حاشیه، حَلوا قاچ، حاشیه پنج پنجک یا پنج بال، شطرنجی، دو رنگ حاشیه، حاشیه قالی، انگشتانه، وَرگُل و انگشتانه ناخنک است.

روش تولید گلیم الموت

گلیم الموت از لحاظ ساختار ظاهری دارای ریشه، ساده‌بافی، شیرازه و بافت اصلی شامل متن و حاشیه است. در گلیم الموت از نخ پنبه به‌عنوان تار استفاده می‌شود. اولین مرحله گلیم‌بافی، چله‌کشی است. نخ‌های چله باید به موازات هم با فاصله مشخصی در حد فاصل بالا و پایین دار کشیده شوند به نحوی که تار‌ها نه خیلی سفت و نه خیلی شل باشد. نخ چله باید طوری کشیده شود که تاب نخ گرفته شود و چله‌کشی پشت سر هم و با کشش یکسان انجام شود. پس از آن بافت گلیم با روش ساده‌بافی (لَت بافی) شروع می‌شود. به این روش بافت در الموت لَت بافی گفته می‌شود. نقوش گلیم با استفاده از پود‌های رنگی و یا خود‌رنگ از جنس پشم که از بین تارهایی که به صورت ضربدر و زیر و رو در چله کشی ایجاد شده است با روش دو پیچی بافته می‌شود. بنابراین مرز بین پود‌های رنگی بدون چاک و توپر است.

رنگ های گلیم الموت

استفاده از رنگبندی محدود یکی از ویژگی‌های گلیم الموت است. رنگ‌های اصیل در گلیم‌های این منطقه شامل رنگ‌های قرمز، نارنجی، سیاه، سُرمه‌ای (کَهو) و سفید است. نخ‌های مصرفی می‌تواند به صورت خود رنگ یا رنگ شده باشد.

ابعاد گلیم الموت

گلیم‌های الموت معمولا به صورت زیرانداز، کناره، خورجین، انواع کیسه و تُوبرِه و سجاده استفاده می‌شود. اندازه عرض گلیم‌ها از یک متر و بیست سانتی‌متر و طول آن از پنج متر تجاوز نمی‌کند. ابعاد استاندارد گلیم الموت را می توانید در جدول زیر ببینید.

گلیم الموت گلیم الموت 2019-09-30 14:25:00+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 اختلاف شرایط محیطی، اقلیمی، باورهای فرهنگی، آداب و رسوم و اعتقادات خاص هر منطقه عامل تنوع و گوناگونی بافت‌های ایران است. این دست­بافت از عمده­ ترین صنایع دستی در استان قزوین به­ خصوص در روستاهای اَلَموت (دیکین، گازرخان، اویرک، علی آباد، زرآباد، کوچنان و...) به شمار می‌آید. گلیم, گلیم الموت, گلیم دورو, گلیم دست بافت, گلیم دست باف, گلیم دستبافت, گلیم دستباف, الموت, گل الموتی, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com