مراحل پن بافی

همن طور که قبلا هم گفتیم به کارت بافی در قزوین، پن بافی می گویند. اولین مرحله بافت، مرحله چله دوانی یا چله‌کشی است. به این شکل است که نخ‌های تار رنگی از روزنه کارت‌ها که به زبان بومی «چَپَر» نامیده می‌شود عبور داده می شود. وجه نامگذاری طرح‌های مختلف پن نیز تعداد این چپرهاست.

چله کشی

چله‌کشی پن را به دو روش می‌توان انجام داد:

• چله‌کشی به شکل دیواری یا ایستاده
• چله‌کشی به شکل زمینی یا خوابیده

چله کشی در قزوین به شیوه ایستاده انجام می‌شود که توضیح آن به شرح زیر است:

چله کشی در یک مکان بسته که به آن تانگا می‌گویند انجام می‌شود. تانگا مکانی بسته مانند انباری یا زیرزمین خانه می باشد. به این شکل که در قسمت بالای دیوار تعداد 3 الی 4 عدد میخ چوبی یا آهنی به فاصله 20 الی 30 سانتی متر نصب کرده و به موازات این میخ‌ها در قسمت پایین دیوار هم، همین تعداد میخ را نصب می‌کنند و در سمت راست میخ‌ها، البته از پایین دیوار، 2 عدد میخ دیگر به فاصله تقریبا 50 سانتی متر نصب می‌کنند که هنگام چله‌کشی نخ‌ها را از زیر و روی این میخ‌ها عبور داده و به شکل ضربدر (&) در می آورند. 

ابزار مورد استفاده این روش وسیله‌ای به نام «چاغه» است. چاغه از جنس چوب و دارای دسته است که روی دسته یک عدد چوب به شکل افقی قرار دارد و تعدادی میخ روی چوب افقی نصب شده و در انتهای دسته تعدادی روزنه برای عبور نخ‌ها وجود دارد. البته تعداد روزنه‌های دسته چاغه با تعداد میخ‌های نصب شده روی دسته چاغه با هم برابر است. به همین علت هر کدام از دوک‌ها را روی یکی از میخ‌ها قرار داده و برای عبور نخ‌ها از روزنه‌هایی که در انتهای دسته چاغه قرار دارد استفاده کرده و روی میخ‌های دیوار عمل چله‌دوانی انجام شود.

نصب چله بر روی دستگاه بافت (کارچوب)

بعد از اتمام چله‌کشی به وسیله چوب‌چله‌جمع‌کن انتهای چله را جمع نموده تا به اندازه کارچوب مورد استفاده برسد. بعد از این مرحله ابتدای چله را به تیرک سمت چپ کارچوب گره زده و انتهای چله را که نخ استاد نیز در این قسمت قرار دارد به تیرک سمت راست کارچوب نصب می‌کنند. باید توجه کرد که نخ استاد حتما در سمت راست و پشت کارت‌ها قرار بگیرد. زمانی که نخ‌ها روی کارچوب آماده می شود باید دقت شود که ترتیب رنگ‌ها طبق جدول و شماره آن قرار گیرد. زیرا حتی با جا به جایی یک رنگ طرح مورد نظر تغییر کرده و ناقص می‌شود. بعد از عبور تارها از کارت‌ها کل چله یک بار دیگر به طور کامل واکشی می شود و بعد نخ‌های گروه بالا را از نخ های گروه پایین جدا نموده و نخ استاد را به دور تارهای گروه دوم گره می‌زنیم. باید توجه کرد که حتما فضای نخ استاد باز باشد تا نخ‌های چله که داخل نخ استاد قرار دارند به راحتی جا به جا شده و دوباره باز شوند.

حالا می‌توان کار بافت را شروع کرد به این ترتیب که با هر بار چرخش کارت نخ پود را از بین تارها عبور داده و توسط کاردی چوبی به انتهای ردیف بافته شده ضربه وارد کرده تا تار و پود در ‌هم تنیده شود. کاردی چوبی در واقع نقش شانه را ایفا می‌کند.

نخ تار در کارت‌بافی اهمیت بیشتری دارد. زیرا مشخص کننده طرح و نقش هستند و باید رنگ ها انتخاب گردند در حالی که نخ پود فقط در طرفین لبه‌های نوار بافته شده دیده می‌شوند لذا رنگی بودن آن ضرورتی ندارد ولی بهتر است هم رنگ یا متناسب با رنگ نخ حاشیه نوار باشد.

نخ تار در کارت‌بافی باید انعطاف پذیر و بدون پرز باشند تا پرزها با یکدیگر تداخل نداشته باشند و با یکدیگر درگیر نشوند. این نخ نباید بیش از حد خشک یا نرم باشد. باید در مقابل کشش مقاوم باشد تا در حین کار پاره نشود و در ضمن باعث مقاومت نوار نیز می‌شود.

آشنایی با واکشی و نخ استاد

• واکشی

هنگامی که پن به مقدار معین بافته می شود از یک طرف پن راجمع می کنند. ادامه چله برای بافتن آماده می شود. در این زمان نخ‌های چله را یکی یکی کنترل می‌کنند تا گره نداشته باشند یا از لحاظ شل و سفت بودن نخ‌ها به یک اندازه مساوی باشند.

• نخ استاد

نخی ضخیم به طول تقریبا 19 سانتی متر می باشدکه نخ‌های چله گروه 1 و 2 را از گروه 3 و 4 جدا می‌کند. نخ استاد به دور نخ‌های گروه 3 و 4 بسته می‌شود. علت نام‌گذاری نخ استاد را این‌چنین می‌توان توصیف نمود که هنگام چرخش کارت‌ها و بافت پن اگر یکی از نخ‌ها جا به جا شود یا گره بخورد یا هر مشکل دیگری ایجاد شود، توسط این نخ مشخص و برطرف می‌شود. بنابراین به نوعی نقش راهنما و استاد را در مراحل بافت پن ایفا می‌نماید.

آشنایی با مراحل پن بافی آشنایی با مراحل پن بافی 2019-09-07 09:53:38+3:30 2021-08-07 20:31:17+3:30 همن طور که قبلا هم گفتیم به کارت بافی در قزوین، پن بافی می گویند. اولین مرحله بافت، مرحله چله دوانی یا چله‌کشی است. به این شکل است که نخ‌های تار رنگی از روزنه کارت‌ها که به زبان بومی «چَپَر» نامیده می‌شود عبور داده می شود. وجه نامگذاری طرح‌های مختلف پن نیز تعداد این چپرهاست. پن بافی قزوین, تاریخچه پن بافی, پن بافی, کارت بافی, نساجی, نساجی سنتی, نواربافی در ایران, نواربافی, نوار بافی, صنایع دستی خانگی, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com