موقعیت جغرافیایی مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد یکی از بناهای شاخص حرم رضوی است که در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است. این مسجد در میان رواق‌های دارالسیاده و دارالحفاظ در شهر مشهد واقع شده است. 

سیر تاریخی و فرهنگی

این اثر ارزشمند تاریخی مذهبی را قوام الدین بن زین الدین شیرازی معمار بزرگ تیموریان در سال 797 خورشیدی ساخته است. بانو گوهرشاد؛ همسر شاهرخ تیموری این مسجد عظیم را در زمان حکومت فرزندش بایسنقر و در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) ساخت. دقت نظر بانو گوهرشاد در تزیینات و جزییات هنری مسجد و تدبیر ایشان در امور کشوری سبب شد نام این بانوی بزرگوار در دو قسمت کتیبه های مسجد حک شود. پس از اتمام کار ساخت مسجد بانو گوهرشاد مراسمی برای افتتاح آن ترتیب داد. این مراسم که در آن سران مملکت های اسلامی حضور داشتند شاهرخ تیموری قندیل طلایی ارزشمندی را به صحن مسجد اهدا کرد. ایوان جنوبی مسجد که به ایوان مقصوره معروف است تاریخ ساخت مسجد را در سه کتیبه‌ای که در سه جبهه  ایوان قرار دارد نشان می‌دهد. 

معماری مسجد گوهرشاد

یکی از بناهای شاخص معماری ایرانی مسجد گوهرشاد است که از آثار مهم و خاص معماری ایران به حساب می‌آید. این مسجد را به شیوه چهار ایوانی که از قواعد معماری اسلامی است و با استفاده از تکنیک حجیم سازی ساخته اند. مصالح به کار رفته در بنا به طور عمده آجر است و تزیینات گچکاری و مقرنس کاری آن از شاهکارهای بی بدیل معماری قرن 9 می‌باشد. مناره‌های بلند به ارتفاع 43 متر و طاق های گنبدی آن در مجموعه حرم مطهر به زیبایی جلوه نمایی می کند. گنبدی که بر روی ایوان جنوبی قرار گرفته ارتفاعی در حدود 40 متر و با دو پوشش خارجی و داخلی دارد که اختلاف آن ها به 10 متر می رسد. گنبد مسجد را با آجر لعابداری که به خط کوفی مزین است پوشانده اند. صحن اصلی مسجد با مساحتی 300 مترمربعی فضایی بزرگ برای عبادات زایرین حرم فراهم کرده است. 

ایوان جنوبی مسجد گوهرشاد یکی از برترین نمونه‌های ایوان در میان مساجد به شمار می‌رود. این ایوان که به ایوان مقصوره مشهور است با ابعادی به اندازه 37 متر طول و 5 متر ارتفاع و مساحتی در حدود 500 مترمربع واجد تمامی خصوصیات ایوان های قدیمی ایرانی می باشد. کتیبه‌ بایسنقری از نمونه های باارزش تاریخی است و با خط زیبای ثلث تاریخ ساخت مسجد را با کاشی معرق نشان می دهد در این ایوان قرار دارد. از دیگر ویژگی‌های این مسجد محراب قدیمی و نفیس آن است که از جنس مرمر یکپارچه بوده و با مقرنس کاری هنرمندان خراسانی به زیبایی منقش شده است. 

منبر قدیمی مسجد که مربوط به زمان فتحعلی شاه بوده و از جنس چوب گردو و گلابی می باشد. این منبر که در کنار محراب اصلی قرار گرفته و به منبر  صاحب الزمان شهرت یافته اثری هنری از قلم زنی و منبت کاری است که استاد محمد خراسانی بوده و در سال 1325 استاد نیکنام گلپایگانی آن را مرمت کرد. 

ارزش های خاص مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد مشهد یکی از نمونه‌های اصیل و زیبای معماری ایرانی اسلامی است که عنوان بزرگترین مسجد خراسان و کهن ترین بنای رضوی است. این مسجد به دلیل استفاده‌ 24 ساعته از آن و در تمام ایام سال واجد شخصیتی شاخص در میان مساجد دنیاست. در تمامی جبهه‌های این مسجد آیاتی از کلام الله مجید به خط نسخ و ثلث و به صورت کاشی معرق قرار گرفته و زیبایی مسجد را بیشتر نمایان می‌سازد. 

امکانات تفریحی و رفاهی اطراف مسجد گوهرشاد

در مجموعه حرم رضوی که مسجد نیز بخش کوچکی از آن است می‌توانید پس از زیارت امام رضا(ع) از موزه و کتابخانه‌ حرم دیدن فرمایید. 

پیشنهاد برای دیدن مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد را می‌توانید در تمامی ساعات شبانه روز دیدن فرمایید. این مسجد که در همجواری حرم قرار گرفته یکی از بهترین نمونه های مذهبی تاریخ معماری اسلامی را نمایان می‌سازد. این مسجد در مراسم مذهبی و اعیاد با حضور جمع مشتاقان و زایرین و تزیینات و چراغانی مسیولان محفلی بانشاط و صمیمی به وجود می آورد که حضور در آن خالی از لطف نیست.