نام های دیگر مکان

• بازار سرپوشیده قزوین

موقعیت جغرافیایی بازار سنتی قزوین

مجموعه‌ی بازار سنتی قزوین در خیابان امام خمینی قرار دارد. خیابان قدیمی مولوی، خیابان پیغمبریه و خیابان شهید انصاری (کوروش سابق) دسترسی‌ به آن را فراهم می‌نمایند. مجموعه‌های دولتخانه‌ی صفوی، خیابان سپه، محله‌های مسکونی و مسجد و مدرسه صالحیه عناصر پیرامون این مجموعه را تشکیل می‌دهند.

سیر تاریخی و فرهنگی بازار سنتی قزوین

این مجموعه در دوره‌ی صفوی ساخته شده و در دوره‌ی قاجار توسعه یافته‌است. سابقه‌ی بازار در قزوین به یک‌هزار سال می‌رسد و با گذشت زمان این بازار تا دوره‌ی صفوی رشد می‌کند. در این دوره با انتخاب قزوین به‌عنوان پایتخت ایران و پس از آن با احداث طرح‌های قابل توجهی در دوره‌ی قاجار، مانند احداث کاروانسرای سعدالسلطنه در هم‌جواری بازار و قرار گرفتن قزوین در محور ارتباطی پایتخت به غرب و شمال ایران، ارزش فوق‌العاده‌ای به‌ این بازار داده می‌شود.

معماری بازار سنتی قزوین

معماری بازار قزوین در زمان صفوی شکل گرفته و معماری بازارهای اصفهان و شیراز نیز به همین دوره برمی‌گردد. این بازار در طول 9 قرن یک جا به جایی از جنوب به شمال داشته به طوری که در این جا به جایی، مسجد جامع قزوین کاملا از بافت بازار جدا شده‌ و هم‌اکنون ارتباطی بین بازار و مسجد جامع مشاهده نمی‌شود.

در دوره‌ی صفویه محیط بازارها وسعت یافته‌اند و هر بازار به صنفی خاص تعلق داشته است. در هر کدام از این بازارها، مسجد، حمام، سراها، تیمچه‌ها و قیصریه‌هایی وجود دارد که از این میان، تیمچه‌ها مرکز تجارت و قیصریه‌ها محل صنعتگران بوده است. بازار قیصریه‌ی قزوین با طاق‌های آجری و ارتفاع بسیار زیاد، دارای چهار دروازه بوده و هنوز آثاری از آن‌ها به جای مانده است. درِ شمالی قیصریه به تیمچه‌ی سرباز، درِ جنوبی به تیمچه‌ی سر پوشیده، درِ شرقی به سرای وزیر و درِ غربی به چهارسوق کوچکی متصل می‌شود.

مهم‌ترین فضاهای بازار قزوین عبارت اند از:

• مسجدالنبی (مسجد شاه)
• کاروانسرای سعدالسلطنه
• سرای وزیر
• سرای حاج رضا
• سرای رضوی (سرای شاه)
• تیمچه‌های روباز و سرپوشیده (از جمله درویش مهدی، حاج محمد تقی)
• راسته‌ی قیصریه

پیشنهاد برای دیدن بازار سنتی قزوین

بازار سنتی قزوین اصلا جایی نیست که بخواهید به سرعت از کنار آن رد شوید. اگر به بازار مدرن و پاساژ علاقه دارید و می‌خواهید کالاها و مغازه‌های لوکس ببینید، پیشنهاد می‌کنیم اصلا سمت بازار سنتی قزوین نروید. اما اگر می‌خواهید بازار را زندگی کنید، بازار سنتی قزوین منتظر شماست! بازار قزوین از سمت خیابان امام خمینی 2 ورودی اصلی دارد که به بازار میوه و تره‌بار و بازار لباس‌فروشان متصل هستند. علاوه بر این، ورودی‌هایی از خیابان مولوی، مسجدالنبی و سرای سعدالسلطنه نیز دارد که می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

شلوغ‌ترین بخش این بازار همیشه بخش میوه و تره‌بار است. هر روز صبح میوه و تره‌بار تازه وارد بازار می‌شود اما اکثر مردم در هنگام عصر و زمانی که هوا خنک‌تر است به سمت این بازار هجوم می‌برند و می‌خواهند بعد از یک روز کاری دستِ‌پُر به خانه برگردند. هر کسی را در بازار میوه و تره‌بار ببینید حتما حداقل یک پلاستیک میوه در دستش هست. برخی دیگر هم دستشان آن‌قدر پُر است که فقط به نگاه کردن بسنده می‌کنند. برخی از زوج‌ها را در این بازار می‌بینید که خانم، خرید می‌کند و آقا، کار خاصی انجام نمی‌دهد و فقط برای حمل بار، خانمش را همراهی می‌کند! در همین بازار، کلی دستفروش هم هستند که تلاش می‌کنند با فروش پلاستیک و ساک‌دستی درآمدی داشته باشند. گاری‌چی‌ها هم همیشه در حال رفت و آمد و داد زدن برای باز کردن راه هستند. برخی دیگر هم که جای ثابتی ندارند در گوشه‌ای بساط کرده‌اند و با فروشِ کفشِ دستِ دوم و واکس زدن کفش‌ها تلاش برای امرار معاش دارند. اگر آخر وقت به این بازار سر بزنید یک چیز بسیار عجیب خواهید دید. افرادی که تنگ‌دست هستند و توانایی خرید ندارند در این زمان به بازار سر می‌زنند و تلاش می‌کنند تا میوه و تره‌باری را که مردم نخریده‌اند و یا تهِ بار بوده و قرار است دور ریخته شود را به دست بیاورند و به خانه ببرند. البته این افراد هم معمولا دست خالی به خانه نمی‌روند. بسیاری از مغازه‌دارها در این بازار به جای دور ریختن میوه و تره‌بار، آن‌ها را در گوشه از مغازه جمع می‌کنند و منتظر می‌مانند تا افراد خاص در آخر وقت به آن‌ها سر بزنند. سیب‌های لکه‌دار، برگ‌های کاهو، دانه‌های جدا شده‌ی انگور، خیارهای شکسته و تقریبا هیچ چیز در این بازار هدر نمی‌رود. حتی بسیاری از کالاها برای مصرف حیواناتی مثل خرگوش جمع‌آوری و مصرف می‌شوند. اینجاست که زنده بودن بازار و تاثیر آن بر زندگی تمام اقشار جامعه را می توانید از نزدیک ببینید.

در انتهای این بازار راسته‌ی پرنده‌فروش‌ها و آهنگرها قرار دارد که دیدن آن شدیدا توصیه می‌شود. حس آهنگریِ قدیمی و گداختن آهن در کوره و صدای چکش‌کاری همیشه در این راسته وجود دارد و شنیده می‌شود.

بازار لباس‌‌فروشان اوضاعش متفاوت است. در زمان‌هایی مثل اواخر تابستان و قبل از عید و زمانی که هوا برای اولین بار در پاییز سرد می‌شود این‌جا قُلقُله می‌شود. همه در تلاش و تکاپو هستند تا لباس مناسب را خریداری کنند و از بقیه پیشی بگیرند. به دلیل بافت سنتی بازار و کالاهایش، افرادی را هم که در این قسمت می‌بینید بیشتر قشر متوسط جامعه هستند که به دنبال کالایی ارزان‌تر برای خرید هستند. بسیاری از خانواده‌ها دست بچه‌ها را گرفته‌اند و مغازه به مغازه به دنبال لباس می‌گردند. به دلیل قدیمی بودنِ اکثر این مغازه‌ها، اتاقی برای پوشیدن و پروی لباس در بسیاری از آن ها وجود ندارد و به وفور می‌بینید که افراد، لباس و کاپشن را در همان مغازه می‌پوشند و از همراهان نظر می‌خواهند. برخی از مغازه‌ها در صورتی که بخواهند شلوار و یا لباسی را به خانم‌ها بفروشند با هماهنگی از اتاق‌های پروی همسایگان خود استفاده می‌کنند که این مشارکت را در کمتر بازار دیگری می‌توانید ببینید. در ضمن در این راسته کلی مغازه برای خرید جهزیه هم هست و زوج‌های جوان بسیاری را در هر بار بازدید از این بازار خواهید دید که در حال بررسی چمدان و آینه و شمع‌دان و لوازم عروس و سفره‌ی عقد هستند.

در انتهای راسته‌ی لباس‌فروشان راسته‌ی طلافروشان قرار دارد و کفش‌فروشان نیز بین راسته‌ی لباس‌فروشان و میوه و تره‌بار قرار دارند. در سمت چپ راسته‌ی طلافروشان نیز یک فضای روباز وجود دارد که روی و مس در آن می‌فروشند.

بازار قزوین یک بخش مجزا و بسیار بزرگ برای فروش پارچه هم دارد که آن نیز همیشه بسیار شلوغ است و تقریبا هر جور آدمی را در آن می‌بینید. از پارچه‌های ارزان تا فاستونی‌های بسیار گران را می‌توانید در آن بیابید. کل این راسته بوی پارچه‌ی تازه می‌دهد و حس و حال بسیار متفاوتی از سایر راسته‌ها دارد.

برای دیدن بازار قزوین وقت زیادی بگذارید و بارها از آن دیدن کنید. خودروی خود را می‌توانید در پارکینگ‌های خیابان امام خمینی پارک کنید. اما باز هم مثل همیشه پیشنهاد ما این است که با خودرو به بافت تاریخی قزوین وارد نشوید و خوروی خود را کمی دورتر پارک کرده و پیاده مسیر را طی و قزوین نگری کنید. انتهای خیابان امام خمینی که بازار قزوین در آن قرار دارد چهاراره بازار قرار دارد که در ضلع جنوبی آن خیابان مولوی قرار دارد و آن هم بخش مهمی از بازار جدید قزوین را به خود اختصاص داده و امروز، بیشتر مغازه‌های فروش دخانیات در آن قرار دارد. در ضمن تمام جاذبه‌های گردشگری اطراف بازار سنتی قزوین را می‌توانید در نقشه‌ی زیر ببینید و با کمتر از 15 دقیقه پیاده‌روی از آن‌ها نیز دیدن کنید. با یلدامدتور بمانید.