فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 1) فرهنگ غذایی گیلان، گلستان و مازندران در ماه رمضان

ماه رمضان در فرهنگ دینی مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارد. ماه زیارت و بندگی با آداب خاص و غذاها و دسرهای مختلفی که بر سر سفره می‌آید همراه است که علاوه بر شیرین کردن کام اعضای خانواده باید مقوی و سالم هم باشند. از دیرباز بر سر سفره‌ی افطار ایرانی‌ها انواع خوراکی‌های مقوی و انرژی‌‌زا جایگاه خاصی داشته است که بسیاری از آن‌ها در بین تمامی اقوام و در جای‌جای این مرز و بوم مشترک است.

اما با نگاهی دقیق‌تر به آداب و رسوم اقوام مختلف ایران می‌بینیم که سنت‌های غذایی اقوام در ماه مبارک رمضان تفاوت‌هایی هم دارد و در مراسم افطار و سحر در جای‌جای این کشور آداب و رسوم گوناگونی جریان دارد. ایران کشور وسیعی است و مردم شهرهای آن با مراسم متعدد و متنوعی ماه رمضان را برگزار می‌کنند. غذاهای معمول در وعده‌ی سحری و وعده‌ی افطار تفاوت‌های بسیاری دارند، چرا که وعده‌ی سحر وظیفه‌‌ی تامین انرژی مصرفی روزانه را دارد و معمولا از غذاهای دیر هضم، پرکالری و مقوی استفاده می‌شود و برای جلوگیری از احساس تشنگی، انواع دمنوش‌ها و چای و شربت هم جایگاه خاص خود را دارند.

اما در وعده‌ی افطار شور و نشاط دیگری برپاست. افراد شادمان از انجام وظیفه‌ی شرعی خود و با احساس گرسنگی شدید از خود با سفره‌های رنگارنگ از غذاها و دسرها و شیرینی‌های خوشمزه و انواع میوه‌جات و سبزی‌ها پذیرایی می‌کنند. بر سر سفره‌ی افطار دعاهای مخصوص افطار خوانده می‌شود و با نوشیدن مقداری آب داغ و یا خرما و نان جو روزه‌ی خود را می‌گشایند. بعضی‌ها هم با قنداغ یا نبات‌داغ افطار می‌كنند. افطاری معمولا خوراكی‌های حاضری مثل نان و پنیر و سبزی یا هندوانه و خربزه و امثال این‌ها كه پختنی نیست سرو می‌شود. در تابستان نیز اغلب خانواده‌های ایرانی برای رفع عطش و تشنگی ناشی از روزه در هنگام افطار شربت، هندوانه و خربزه می‌خوردند. از جمله‌ی خوراکی‌های مرسوم ایرانیان برای افطار می‌توان به چای، شیر گرم، نمک، خرما، مغزیجات، حلوا، رنگینک، فرنی، یخ در بهشت، زولبیا و  بامیه، فرنی، شله زرد، شیر برنج، کاچی، مسقطی و انواع سوپ و آش شامل آش رشته و آش شله‌قلمکار اشاره کرد که در اکثر نقاط کشور مشترک است.

اما به جز موارد گفته شده همیشه بسته به شرایط محیطی و ذایقه‌ی مردم شهرهای گوناگون غذاها و دسرهای محلی خاصی هم به این لیست اضافه می‌شود که شاید در مناطق دیگر ناشناخته یا کمتر شناخته شده باشد. در ادامه با غذاهای محلی مرسوم در ماه مبارک رمضان در شهرهای مختلف کشور آشنا می‌شویم.

رمضان در گیلان

از شیرینی‌ها و غذاهای اصیل و پرطرفدار گیلان در ماه رمضان می‌توان به پنیر سیاه‌مِزگی، شامی رشتی، آش کشک، کِشتا، کولاس، گّندمی، کُماج، نان روغنی، گُل پالوده، فِرنی، حلوای ترک، رشته رشتی، خاتون پنجره و رشته خُشکار اشاره کرد. غذاهای مورد استفاده در وعده‌ی سحر هم بیشتر خورش‌های محلی هستند که معمولا دارای طعم‌های خوشمزه و ترش هستند. مهم‌ترین این خورش‌ها ترش تره و باقلاقاتوق است. در گیلان آش شله قلمکار را به نام آش فاطمه زهرا می‌شناسند و در ماه مبارک رمضان هم طرفداران بسیاری دارد. گُل پالوده یا فرنی گُل هم یکی از خوش‌طعم‌ترین خوراک‌هایی است که در ماه مبارک رمضان زینت‌بخش سفره‌های افطار مردم گیلان است. این خوراک که به عنوان پیش‌غذا مصرف می‌شود، ترکیبی از گل محمدی، کره، آرد برنج، شکر، زعفران و شیر است.

رمضان در گلستان

در گرگان ترک و فرنی جزو غذاهایی است که بیشتر در ماه رمضان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این منطقه مسقطی، سوپ و نان‌های روغنی نیز در وعده‌ی افطار سرو می‌شود. جگرخوری بعد از افطار نیز برای گرگانی‌ها سنت دیرینه‌ای است که بر اساس نسخه‌ای خطی قدمت آن به قاجار مربوط می‌شود. سیستانی‌های گرگان در ایام ماه مبارک رمضان غذاهای آب‌دار منطقه از جمله آبگوشت محلی و کشک زرد سیستانی را به غذاهای دیگر ترجیح می‌دهند. از طرفی ترکمن‌ها بیشتر برای افطار سوپ، و بورک می‌پزند و در وعده سحری بیشتر چکدرمه می‌خورند. شیرینی‌های مخصوص این ماه ترکمن‌ها نیز بیشتر بیمشه و قاتلمه است.

رمضان در مازندران

از غذاهای ماه رمضان در مازندران می‌توانیم به موشکوفی، شکرپلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی سبزی، تخم‌مرغ و برنج، قماق، ترش او و شیرآش اشاره کنیم. راغون‌دشو نیز یکی دیگر از غذای مخصوص ماه رمضان در مازندران است. کسانی که در طول روز دچار تشنگی  زیاد می‌شدند در وعده‌ی سحری خود از شکرپلا استفاده می‌کردند. در این غذا کره محلی را آب کرده و شیره‌ی خرمالو به آن اضافه می‌کنند و به عنوان خورش روی برنج می‌ریزند. قماق نیز از برنج، آرد، تخم مرغ، شکر، کنجد و ادویه تهیه می‌شود. به طور کلی شیرآش، راغون‌دشو، شکرپلا، اوحلوا، آش‌ساک، کوکو، شامی‌سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.

در ادامه می‌توانید فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های مرکزی، فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های شرقی، فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های غربی و فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های جنوبی را بخوانید. با یلدامدتور همراه باشید.

فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 1) - فرهنگ غذایی گیلان، گلستان و مازندران در ماه رمضان فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 1) - فرهنگ غذایی گیلان، گلستان و مازندران در ماه رمضان 2020-05-06 01:02:13+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 همیشه بسته به شرایط محیطی و ذایقه‌ی مردم شهرهای گوناگون غذاها و دسرهای محلی خاصی هم به این لیست اضافه می‌شود که شاید در مناطق دیگر ناشناخته یا کمتر شناخته شده باشد. در ادامه با غذاهای محلی مرسوم در ماه مبارک رمضان در شهرهای مختلف کشور آشنا می‌شویم. ماه رمضان, فرهنگ غذایی شمال ایران, فرهنگ غذایی ایران, افطار, سفره افطار, غذا نگری, آداب غذا خوردن در ایران, فرهنگ غذایی, فرزانه قوام پور Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/452 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com