فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 2) فرهنگ غذایی خراسان، یزد، سمنان، کرمان و سیستان و بلوچستان

ماه مبارک رمضان با حال و هوا و سحری‌ها و افطاری‌های به یادماندنی بوی صفا و صمیمیت می‌دهد. این ماه از گذشته تا کنون حال و هوای ویژه‌ای به زندگی روزمره‌ی مردم این مرز و بوم داده و در شهرهای مختلف با سنن و آداب و رسوم گوناگونی برگزار می‌شود. بخشی از این اداب و سنن مربوط به فرهنگ غذایی و خوراک‌هایی است که در این ماه بیشتر مرسوم است. از طرفی آداب و رسوم مختلفی نیز همچون نذری دادن یا پخت غذایی خاص در روز خاصی از این ماه هم در سراسر ایران رواج دارد. در ادامه‌ی بخش اول این مطلب که با عنوان فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران – استان‌های شمالی خواندید، در اینجا به بررسی فرهنگ غذایی استان‌های شرقی می‌پردازیم.

رمضان در خراسان رضوی

از معروف‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاهای مشهدی‌ها در ماه رمضان شله مشهدی است. شله مشهدی طرفداران زیادی دارد و طعم آن خاص و به یاد ماندنی است‌. یکی دیگر از غذاهایی که در ماه رمضان به عنوان پیش‌غذایی معروف در سفره‌های افطاری مردم خراسان دیده می‌شود آش بلغور شیر است. از دیگر غذاهای محلی و با اصالت استان خراسان در سفره‌های افطار ماه مبارک رمضان می‌توان به کمه جوش سبزواری، ساطوری پلو، حلیم عدس، توگی سرداغی، آش تقویتی حلبه، آش ماست سبزواری و سردیگچه مشهدی اشاره کرد. مشهدی‌ها در کنار غذای افطاری خود دسر خوش‌رنگ و خوشمزه‌ای به اسم ماقوت می‌خورند که از نشاسته، نبات، گلاب، کره، زعفران، هل و مغزیجات تشکیل می‌شود. غذای اصلی سحر سبزواری‌ها خوراک مورد علاقه‌ی آن‌ها یعنی اشکنه است. جالب است بدانید سبزواری‌ها بیش از 90 نوع اشکنه دارند.

رمضان در خراسان شمالی

نوع غذاهای معمول افطار مردم خراسان شمالی متناسب با فصل‌های سال تغییر می‌کند به گونه‌ای که در فصل بهار غذاهایی همچون فتیر مسکه؛ نوعی غذا شبیه به آش دندونی و متشکل از گندم و نخود سالم به همراه روغن زرد حیوانی بود، استفاده می‌کردند. یارمه از دیگر غذاهای مرسوم ویژه‌ی ماه مبارک رمضان در فصل بهار است که از گندم نیم دانه، گوشت قورمه، روغن زرد و ادویه‌جات تهیه می‌شود.

رمضان در خراسان جنوبی

از جمله آداب و رسوم دیگر مردم خراسان‌جنوبی در ماه مبارک رمضان، برگزاری جلسات قرآن‌خوانی است که به این جلسات «دوره قرآن» می‌گویند. این جلسات معمولا به دو شیوه‌ی خانگی و یا عمومی برگزار می‌شود. در شیوه‌ی خانگی محفل خانوادگی است و اعضای فامیل گرد هم می‌آیند و به تلاوت قرآن می‌پردازند و در نوع عمومی، مردم از اقشار و گروه‌های مختلف، زن و مرد و پیر و جوان در اماکن مذهبی همچون مساجد، امامزاده‌ها به جزخوانی روزانه‌ی قرآن کریم می‌پردازند. در پایان ماه مبارک رمضان دوره‌ی قرآن هم تمام می‌شود و معمولا کسی که در این دوره سوره‌ی «الرحمن» یا «یس» به او رسیده باشد از بقیه با خرما یا شیرینی پذیرایی می‌کند و کسی که به او سوره‌ی «توحید» رسیده باشد روز عید فطر باید آش بپزد و بین مردم توزیع کند که به آن «آش قل هوالله» می‌گویند.

رمضان در سمنان

در سمنان طبخ غذاهای محلی مثل رشته برشته، گولاچ، انواع آش و نان‌های محلی در ماه رمضان مرسوم است. یکی از آداب‌ورسوم ویژه ماه رمضان در سمنان، طبخ جوش بره و توزیع آن در بین افراد به‌خصوص در نخستین افطار ماه میهمانی خدا است. شبیه آشی است که به‌جای رشته‌ی آشی، خمیرهای شکم‌پر در آن به کار می‌رود.

رمضان در یزد

آش شولی، آش رشته یا آش خمیر، آش کشک، حلوای برنج یا شله زرد و فالوده‌ی یزدی از غذاغاهای مرسوم یزدی‌ها در روز قبل از آغاز ماه رمضان است که به کلوخ اندازون معروف است. یزدی‌ها بنا به ذائقه‌ی شیرینی‌پسند خود با خوراکی‌های شیرین مثل آب‌جوش‌ نبات، حلوای برنج یا همان شله‌زرد، باقلوا، خرما و... افطار می‌کنند. در وعده‌ی شام نیز معمولا غذاهای لقمه‌ای را به غذاهای دیگر ترجیح می‌دهند. آش به‌ویژه آش گندم، آبگوشت، گوشت نخود نیز در سفره‌ی افطار یزدی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. اشکنه‌ی تخم مرغ هم از سحری‌های محبوب یزدی‌ها بوده است. غذای افطار در ماه رمضان‌هایی که با زمستان مصادف می‌شد نیز بیشتر آش تکی بوده که نوعی خوراک از شلغم پخته شده بود. همچنین مردان و زنان یزدی در شب بیست و هفتم ماه رمضان رسمی دارند که در آن مردان خضاب و زنان حنا می‌بندند و لباس نو به تن می‌کنند و به منزل فامیل و اقوام می‌روند و بعد از افطار نیز غذاهای یزدی مانند شولی یا کله‌پاچه می‌خورند.

رمضان در کرمان

آبگوشت از مهم‌ترین غذاها برای افطار است و اگر کسی نیز نذری داشته باشد مقداری آبگوشت درست کرده به مسجد می‌برد یا در بین افراد پخش می‌کند. معروف‌ترین غذاهای کرمانی‌ در ماه رمضان آش گندم و شیر است. خورشت به آلو، بومی شهر کرمان است و از آن‌جایی که در طبخ آن از آلو استفاده می‌شود، مصرف آن در طول ماه رمضان برای روزه‌دارانی که مبتلا به تنبلی روده و یبوست هستند، بسیار مفید است. مردم برخی از روستاهای کرمان روزه‌ی خود را معمولا با غذاهای سبک و سنتی مانند انواع قاتُق باز می‌کنند که پرطرفدارترین آن‌ها قاتق بابونه است.

رمضان در سیستان و بلوچستان

بلوچستانی‌ها همه ساله در ماه رمضان در کنار برپایی واجبات، آیین‌های ویژه‌ای برای این ماه دارند. در سیستان و بلوچستان غذاهایی همچون آبگوشت زابلی با گوشت گوسفند یا مرغ محلی، قورمه، چنگالی با روغن حیوانی، پلو گوشت و پلو مرغ در ماه رمضان طرفداران زیادی دارند. حلیم محلی به نام غلور هم یکی دیگر از غذاهای ویژه‌ی این ماه است. پکوره نیز یکی از مهمترین غذا‌های باب طبع مردم این منطقه در ماه مبارک رمضان است. تباهگ یکی دیگر از اصلی‌ترین غذاهای ماه مبارک رمضان است که در وقت سحر صرف می‌شود. این غذا ترکیبی از برنج و گوشت خشک شده است که طرفداران زیادی در میان قوم بلوچ دارد. آماده‌سازی تباهگ یک هفته تا ده روز طول می‌کشد و به همین دلیل کار تهیه‌ی این خوراک مخصوص ماه مبارک رمضان از نیمه‌ی دوم شعبان آغاز می‌شود. بت‌ماش هم در ماه مبارک رمضان و هم در فصل زمستان به ویژه هنگام بارش باران بر سر سفره‌ی مردمان بلوچ قرار می‌گیرد. بت ماش در مناطق جنوبی بلوچستان همراه با ترشی انبه و یا لیمو صرف می‌شود. نان تیموش که از کاغذ نیز نازک‌تر است و پخت آن مهارت خاصی را می‌طلبد، از دیگر خوراکی‌های ویژه‌ی بلوچ‌ها در ماه مبارک است. مردم سیستان و بلوچستان در زمان‌هایی که ماه رمضان با بهار و تابستان مصادف می‌شود از غذاهای سرد همچون آب دوغ خیار و کشک استفاده می‌کنند تا در طول روز دچار گرمازدگی نشوند و برگه‌ی آلو و زردآلو می‌خورند تا قند خونشان افت نکند. طبق یکی از سنت‌های قدیمی و پسندیده مردم این خطه که از گذشته مرسوم بوده، از هر اجاقی که دود بلند می‌شد و تا هر شعاعی که دود می‌رفت، خانواده‌ها مقید بودند کاسه‌ای از غذا را برای همسایگان ببرند که این رسم «آرک و برک» یعنی آوردن و بردن نام دارد و با نام‌های دیگر در نقطه‌نقطه این مرز و بوم اجرا می‌شود. افرادی که نذوراتی دارند پیش از اذان مغرب در حد توان و وسع خود خرما، چای، آش، شله زرد و غذاهای دیگر را آماده کرده و به مسجد می‌برند و پس از اقامه‌ی نماز مغرب در بین روزه‌‌داران تقسیم می‌کردند.

در ادامه می‌توانید مطالب فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های مرکزی، فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های شمالی، فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های غربی و فرهنگ غذایی ماه رمضان در ایران- استان‌های جنوبی بخوانید کنید. با یلدامدتور همراه باشید.

فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 2) - فرهنگ غذایی خراسان، یزد، سمنان، کرمان و سیستان و بلوچستان فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 2) - فرهنگ غذایی خراسان، یزد، سمنان، کرمان و سیستان و بلوچستان 2020-05-06 01:08:34+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 ماه مبارک رمضان با حال و هوا و سحری‌ها و افطاری‌های به یادماندنی بوی صفا و صمیمیت می‌دهد. این ماه از گذشته تا کنون حال و هوای ویژه‌ای به زندگی روزمره مردم این مرز و بوم داده و در شهرهای مختلف با سنن و آداب و رسوم گوناگونی برگزار می‌شود بخشی از این اداب و سنن مربوط به فرهنگ غذایی و خوراک‌هایی است که در این ماه بیشتر مرسوم است. ماه رمضان, فرهنگ غذای ایرانی, سفره افطار, افطار, غذا نگری, آداب غذا خوردن در ایران, فرهنگ غذایی, فرزانه قوام پور Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/452 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com