نام های دیگر مکان

• مقبره بوعلی سینا
• میدان بوعلی همدان
• موزه بوعلی سینا
• آرامگاه شیخ الرییس
• آرامگاه ابن سینا
• مقبره ابن سینا

موقعیت جغرافیایی آرامگاه بوعلی سینا

آرامگاه بوعلی سینا در ضلع غربی خیابان بوعلی در شهر همدان قرار گرفته است. این آرامگاه در میانه‌ی میدانی به همین نام در شهر همدان واقع شده که میدانی بیضوی، با درختان چنار کهن‌سال، باغچه‌های موزون، بنای زیبا و تندیسی که معرف این میدان است، تفرجگاه زیبایی را به وجود آورده که چون نگینی در قلب این شهر کهن می‌درخشد.

سیر تاریخی و فرهنگی آرامگاه بوعلی سینا

ابن‌سینا زاده‌‌ی 359 هجری خورشیدی در بخارا و درگذشته‌‌ی 416 در همدان، پزشک، شاعر، فیلسوف و دانشمند بزرگ ایران‌زمین است.

بیش از 130 کتاب از آثار ابن سینا بر جای مانده است. هم چنین بیش‌تر از 100 کتاب را به او نسبت می‌دهند. بیشتر این کتاب‌ها به زبان عربی نوشته شده است و حدود 20 کتاب وی نیز به زبان پارسی است. از مشهورترین کتاب‌های او می‌توان به اثر 18 جلدی شفا، القانون فی الطب در 18 جلد، مجموعه‌ی 10 جلدی لسان العرب فی اللغه و الانصاف در 20 جلد اشاره نمود.

این مکان روزگاری منزل ابوسعید دخدوک؛ از دوستان ابن سینا بوده که اکنون نیز در کنار او به خاک سپرده شده است. این محل در آن زمان در کنار شهر قرار داشته و تا اواخر قرن سیزدهم هجری نیز معماری بنا همانند چهارطاقی کوچکی به‌عنوان مقبره بر مزار آن دو قرار داشته است.

بنای ابتدایی آرامگاه ابوعلی سینا در زمان قاجاریه ساخته شد و آرامگاه جدید به دستور محمدرضا پهلوی به مناسبت هزارمین سالروز تولد این دانشمند بزرگ، توسط انجمن آثار ملی ایران ساخته و در سال 1333 خورشیدی افتتاح شد.

طرح و نقشه‌ی اولیه‌ی این بنا در خرداد سال 1324 خورشیدی توسط انجمن آثار ملی بین مهندسان و فارغ‌التحصیلان رشته‌ی معماری به مسابقه گذاشته شد و با نظر آندره گُدار و مهندس فروغی، طرح پیشنهادی مهندس هوشنگ سیحون پذیرفته شد. در نیمه‌ی سال 1326 انجمن تصمیم به اجرای طرح گرفت. سال بعد هوشنگ سیحون طرح پیشنهادی را به‌عنوان پایان‌نامه به دانشکده‌ی هنرهای زیبای پاریس تقدیم کرد و اوایل سال 1328 ساخت این آرامگاه آغاز شد.

معماری آرامگاه بوعلی سینا

نقشه‌ی آرامگاه بر اساس قدیمی‌‌ترین بنای تاریخ‌دار اسلام در ایران؛ یعنی گنبد قابوس (در استان گلستان) که از شاهکارهای معماری به‌ شمار می‌آید، کشیده‌ شده است. تنها اختلاف ظاهری این بنا با گنبد قابوس در این است که گنبد قابوس 10 ترک ولی آرامگاه بوعلی سینا 12 ترک دارد. وجود 12 ستون، نشان‌دهنده 12 رشته‌ی دانشی است که ابن سینا بر آن‌ها احاطه داشته است. فاصله‌‌ی بین ستون‌ها در گنبد ابن سینا، باز و در گنبد قابوس بسته است. به مناسبت موقعیت محلی و محدود بودن فضای آرامگاه و برای صرفه‌جویی در مخارج، آرامگاه بوعلی سینا را با نصف ابعاد گنبد قابوس در نظر گرفتند.

این ساختمان 10 ستون دارد که از سنگ خارا تراشیده شده و هر یک از این ستون‌ها، نمودار گذشت یک قرن از زمان تولد بوعلی سینا تا روزگار ما و تعداد علومی است که او به آن‌ها تسلط داشته است.

ارتفاع هر پایه‌ی برج از کف زیرین آرامگاه تا زیر گنبد نزدیک به 23 متر است. پهنای هر پایه در پایین 1/17 متر و در بالا 92 سانتی‌متر است. گنبد مخروطی شکل آن نزدیک به 6 متر ارتفاع دارد. ارتفاع اطاق اصلی آرامگاه 6/10 و ارتفاع کلی بنا بیش از 28 متر است.

در میان 12 پایه‌ی برج، تخته سنگ مرمر یکپارچه‌ای به چشم می‌خورد که طول آن 2/55 و عرض آن بالغ بر یک متر است و کتیبه‌ای به خط ثلث بر آن نوشته‌اند.

در قسمت بالای دیوارهای داخلی محوطه‌ی مربع شکل آرامگاه، بیست بیت قصیده‌ی معروف عینیه که از آثار ادبی شیوای ابن سینا در حکمت و فلسفه به ‌شمار می‌آید و حکیم، آن را در کمال فصاحت و بلاغت راجع به مراحل مختلف سیر روح انسانی و ارتباط آن با عالم جسمانی سروده است، بر روی 40 لوح سنگی از سنگ مرمر هر کدام به طول 1/1 متر و عرض 0/5 متر به خط ثلث برجسته نوشته شده است.

در سال 1328 تصویری از بوعلی سینا توسط استاد ابوالحسن صدیقی ترسیم شد که بر اساس آن، مجسمه‌ی تمام رخ ایستاده‌ای از سنگ مرمر سفید، ساخته شد که ارتفاع پیکره بیش از 3 متر، عرض آن 90 سانتی‌متر و وزن آن 4/5 تن می‌باشد و در ضلع شرقی میدان نصب شده است. در قسمت پایه‌ی مجسمه بر روی لوح سنگی، ابیاتی به خط نستعلیق نوشته شده است.

در طراحی این مجموعه از عناصری از هنر معماری سنتی ایرانی استفاده شده است. عناصری مانند برج؛ الهام گرفته از برج گنبد قابوس، باغچه‌ها؛ متاثر از باغ‌های ایرانی، آب‌نماها؛ الهام گرفته از حوض خانه‌های سنتی و نمایی با روکار سنگ‌های حجیم و خشن خارا که با سنگ گرانیت کوهستان الوند آراسته شده و نمودار کاخ‌های باستانی ایرانیان است.

مکمل این بنا، بوستانی است به شکل نیم‌دایره، با فضای سبز زیبا که به عنوان یکی از میادین مرکزی این استان، همیشه مملو از جمعیت مشتاق و خونگرم همدانی است.

پیشنهاد برای دیدن آرامگاه بو علی سینا

دیدار از مقبره‌ی این حکیم گران‌قدر هیچ‌گاه خالی از لطف نیست. اما در زادروز بوعلی سینا و روز پزشک، علاوه بر رایگان بودن بازدید از این بنا به دلیل اجرای مراسم سوگند پزشکی دانشجویان پزشکی دانشگاه بوعلی سینای همدان در مقابل مقبره‌ی این پزشک بزرگ در این میدان حال و هوای خاصی حکم فرماست.

کمی پایین‌تر از این آرامگاه مسجد شریف الملک قرار دارد که از آثار ثبت ملی شده‌ی همدان است. برج آجری قربان با فاصله چند دقیقه‌ای در شرق و خانه‌ی زیبای نراقی با تاریخ ناراحت‌کننده‌اش در غرب این مجموعه قرار گرفته‌اند. اما اگر کمی به سمت شمال بروید و به میدان امام همدان برسید، تقریبا به بیشترین تعداد آثار تاریخی همدان دسترسی خواهید دشت. با استفاده از نقشه‌ی زیر نیز می‌توانید نزدیک‌ترین جاذبه‌های گردشگری اطراف آرامگاه بوعلی سینا که در فاصله‌ی 15 دقیقه‌ای پیاده از آن قرار دارند را ببینید و برای همدان نگری خود برنامه ریزی کنید. با یلدامدتور بمانید.