نام های دیگر مکان

• حمام حاج محمد سعید
• موزه مردم شناسی قلعه
• موزه مردم شناسی حمام قلعه

موقعیت جغرافیایی حمام قلعه

حمام قدیمی قلعه معروف به حمام حاج محمد سعید در یکی از محله‌های قدیمی و اصیل همدان به نام محله‌ی قلعه یا قاشق تراشان و در خیابان شریعتی قرار گرفته‌ است.

سیر تاریخی و فرهنگی حمام قلعه

حمام گردی در هر شهر، بخشی از آداب و سنن آن شهر را به شما نشان می‌دهد. شکل معماری حمام‌ها، علاوه بر آن که دانش فنی معماران هر دوره را مشخص می‌کند، ویژگی‌های فرهنگی و اصول بهداشتی حاکم بر آن زمان را هم بازگو می‌کند.

حمام قلعه یکی از زیباترین حمام‌های استان همدان است که با معماری ایرانی اسلامی در شهر همدان واقع شده است. حمام تاریخی قلعه که به نام حمام حاج محمد سعید نیز خوانده می‌شود، در اواخر دوره‌ی قاجاریه بنا شده و دارای مساحتی در حدود 1700 مترمربع است.

در سال 1387 خورشیدی پس از انجام عملیات مرمت و نوسازی، این حمام به موزه تغییر کاربری داده و در حال حاضر نوعی موزه‌ی مردم شناسی محسوب می‌شود.

معماری حمام قلعه

این حمام نیز مانند سایر حمام‌های قدیمی که اکثرا پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شدند در عمق یک متری ساخته شده است تا گرما و حرارت حمام به‌راحتی از راه دیوارها منتقل نشود و دسترسی به آب قنات که در سطحی پایین‌تر از سطح زمین است راحت‌تر باشد.

حمام قلعه به شکل سرد و گرم بوده است. ورودی این حمام به شکل هشتی است که پس از گذشتن از این هشتی به حمام سرد و سپس گرم وارد می‌شویم.

این حمام که در اواخر دوره‌ی قاجار بنا شده است دارای سردرِ زیبای قاجار و یک هشتی ورودی است که پس از گذشتن از این هشتی و گذر از یک راهرو به فضای سربینه وارد می‌شویم که از نظر دما خیلی نزدیک به فضای بیرون بوده و بعد از آن یک راهرو قرار دارد که هوایش کمی گرم‌تر از سربینه بوده و در آخر نیز گرم‌خانه‌ای وجود دارد.

پلان حمام سرد و گرم، مربع شکل بوده و دارای 4 ستون سنگی است و سقف آن با طاق‌های کلمبو و فضای داخلی حمام با طاق‌نماهایی از نوع قوس جناغی زیبا مزین شده است. در دو طرف حمام سرد، رختکن قرار دارد و حوضی در وسط آن است و تون در قسمت غربی حمام مردانه واقع شده است.

این حمام در مقایسه با دیگر حمام‌های سنتی و قدیمی در سطح استان همدان از ویژگی‌های ساختاری و هندسه‌ی معماری مناسبی برخوردار است و شامل دو قسمت زنانه و مردانه بوده است.

پیشنهاد برای دیدن حمام قلعه

در داخل این موزه، یک سفره‌خانه سنتی نیز واقع شده که دیزی، کشک بادمجان، میرزا قاسمی، جوجه کباب، کباب کوبیده، زرشک‌پلو با مرغ، کباب سلطانی و کباب بختیاری از جمله غذاهای طبخ شده در این سفره‌خانه است. هم چنین گروه‌های موسیقی با حضور در سفره‌خانه‌ی حمام قلعه، به‌صورت زنده، برنامه اجرا می‌کنند که استقبال زیاد مردم را به همراه داشته است و می‌توان بعد از بازدید از این مکان تاریخی، با انواع غذاهای سنتی، خاطره‌ی بازدید از این موزه را دل‌چسب‌تر کرد.

به دلیل نزدیکی این مکان به بازار سنتی همدان و هم چنین آرامگاه استر و مردخای که یکی از اماکن دیدنی و تاریخی این استان است، صرف نهار و بازدید از این حمام زیبا و سنتی که با آشنا شدن با فرهنگ مردم این خطه از سرزمین زیبایمان همراه است لذتی دو چندان دارد.

در ضمن موزه‌ی مفاخر و مشاهیر، خانه‌ی نراقی، آرامگاه بوعلی سینا و بسیاری از جاذبه‌های گردشگری دیگر که در نقشه‌ی زیر نمایش داده شده در فاصله‌ی کمی از این حمام قرار دارند و شما با در حدود 15 دقیقه پیاده‌روی می‌توانید از آن‌ها هم دیدن کنید. با یلدامدتور بمانید.