نام‌های دیگر مکان

• نقاره خانه 
• سردر قیصریه

موقعیت جغرافیایی سردر قیصریه

سردر بازار قیصریه، در شمال میدان نقش جهان، رو به روی مسجد و در بازار قیصریه یا شاهی شهر اصفهان واقع شده است. این سردر در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بوده‌ است. امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به بازار عریان منتهی می‌‌شود. سردر قیصریه شامل چهار در فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض بوده که حوض آن حدود دهه 1340 خورشیدی به باغچه تبدیل شد ولی اکنون دوباره احیا شده ‌است. این بازار از سردر قیصریه شروع و به بازار چیت‌ساز‌ها و از آن جا به بـازار دارالشفا منتهى می‌شود.

سیر تاریخی و فرهنگی

سردر قیصریه در فاصله سال‌های 1011 تا 1029 هجری قمری احداث شده و یکی از نفیس‌ترین آثار مربوط به دوران صفویه است. سردر قیصریه سابقا دارای سه طبقه بوده اما به دلیل تخریب طبقه سوم که نقاره خانه را تشکیل می‌داده امروزه به صورت دو طبقه دیده می‌شود. در نقاره خانه در آن روزگار با صدای موسیقی، اوقات روز را اعلام می کرده اند. سردر قیصریه ورودی بازار بزرگ اصفهان محسوب می شده و در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بوده است. بازار قیصریه یکی از مراکز مشهور صنایع دستی است. این بازار از بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین مراکز خرید و فروش در دوران صفویه بوده است. به طور کلی بازار سرپوشیده اصفهان چند کیلومتر طول دارد که در هر بخش آن کالای ویژه‌ای تولید و فروخته می‌شود. دلیل نام‌گذاری این سردر این است كه آن را از روی نمونه یكی از بناهای شهر قیصریه در آسیای صغیر، یعنی تركیه امروزی در قرن 11 هجری قمری (دوره شاه عباس اول) ساخته اند. در این بازار دکان‌هایی وجود دارد که از 400 سال قبل تا امروز به عرضه تنها یک نوع کالا مبادرت کرده‌اند. علاوه بر بازار قیصریه و بازارهای منشعب از آن بازارهای دیگری هم در اصفهان وجود داشته ‌اند که معروف ‌ترین آن ها بازار شاهی یا بازارچه بلند است که در سال 1118 هجری به همراه مدرسه و سرای فتحیه در زمان شاه سلطان حسین؛ آخرین پادشاه صفوی ساخته شد.

معماری سردر قیصریه

سقف داخلی قیصریه از کاشی هایی آجری، گلبهی و سرمه ای رنگ بسیار زیبا با طرح های اسلیمی به صورت مقرنس کاری شده است. پس از سقف، به دیواره های این سردر می رسیم که دارای نقاشی های چشم نوازی است. نقاشی‌های دیوار مقابل ورودی، جنگ شاه عباس با ازبکان را نشان می دهد. دیواره سمت راست نشان دهنده اروپاییان در حال رقص و آواز و دیواره سمت چپ شکارگاهی را به تصویر کشیده است که با گذشت این همه سال و با وجود از بین رفتن قسمت هایی از این نقاشی ها هنوز زنده بودن رنگ ها و زیبایی خود را حفظ کرده است. در دوره قاجار در جبهه های سردر قیصریه تغییراتی صورت گرفت و یک حاشیه کاشیکاری در امتداد سه جانب سردر اضافه شده است. ایـن بـازار از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین بازارهاى اصفهان است، در وسط بازار محوطه بزرگ مدور شکلى است کـه گنبد زیبایی دارد و در طرف غرب کاروانسراى با شکوه شاهى قرار دارد که دو طبقه و داراى تقریبا 150 حجره است. در شرق بازار ضرابخانه بوده که حالا تجارتخانه است. این بازار مانند قدیم همواره عرضه کننده‌ی پارچه‌هاى گوناگون و قلمکاری هـاى اصفهانى بوده است.

در این بازار دکان‌هایی وجود دارد که از 400 سال قبل تا امروز به عرضه تنها یک نوع کالا مبادرت کرده‌اند.

راسته بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه‌های اصناف گوناگون در کنار هم مستقر بوده‌اند. از این بازار بزرگ و مجلل به عنوان هسته اصلی بازار، بازارهای دیگری منشعب می‌شدند و برخی از آن‌ها هنوز هم فعال بوده و به مشاغل مختلف اختصاص دارند.

برخی از این بازارها عبارت‌اند از:

• مقصودبیک
• نیم‌آورد گلشن
• بازار عریان
• هارونیه
• سماورسازها
• مخلص

بازار قیصریه یا شاهی در دوره صفویه مرکز فروش پارچه های گرانبها بوده و شرکت های تجاری خارجی نیز در آن حجره هایی داشته اند. این بازار قسمت اصفهان جدید دوره صفویه را به شهر سلجوقی میدان کهنه آن روزگار (میدان قیام فعلی) متصل می کرده است.

تیمچه و سراهای متعددی در بازار قیصریه وجود داشته که به عنوان نهادهای اقتصادی در بازار عمل می‌کردند. برخی از این نهادها هنوز نیز فعال هستند. مشهورترین این سراها عبارت‌ اند از: 

• سرای اردستانی ها
• سرای خانی
• سرای آقا
• سرای پادرخت سوخته
• سرای میراسماعیل
• سرای تالار
• سرای خوانساری‌ها
• سرای گلشن
• سرای جارچی
• سرای فخر

این سراها به همراه کاروانسراهای متعدد و پررونق، بازار اصفهان را به عنصری فعال تبدیل می‌ کرده که سیاحان با اشتیاق از آن بازدید می ‌کردند و با دقت در سفرنامه‌ هایشان معرفی می ‌نمودند.

به طور کلی مجموعه قیصریه که شامل سردر و عمارت نقاره خانه و ضرابخانه و کاروانسرای شاهی است یکی از جاذبه های مشهور شهر اصفهان است. قیصریه‌ها به خاطر وجود همین تزیینات غنی و سازندگان معتبرشان، بازار شاهی یا قیصریه خوانده می‌شدند. در دو طرف سردر قیصریه دو سکوی وسیع وجود دارد که با سنگ یشم و سماق پوشانده شده و در آن روزگار زرگران و جواهر فروشان بساط خود را بر روی آن ها گسترده و انواع زیور آلات و سکه های کمیاب را به خریداران عرضه می کرده اند.

ارزش های خاص سردر قیصریه

بازار قیصریه یکی از مراکز مشهور صنایع دستی است. این بازار از بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین مراکز خرید و فروش در دوران صفویه بوده است. به طور کلی بازار سرپوشیده اصفهان چند کیلومتر طول دارد که در هر بخش آن کالای ویژه‌ای تولید و فروخته می‌شود. در این بازار دکان‌هایی وجود دارد که از 400 سال قبل تا امروز به عرضه تنها یک نوع کالا مبادرت کرده‌اند.