نام های دیگر مکان

• میدان امام خمینی (ره)
• میدان شاه
• میدان بزرگ
• میدان قصر
• میدان سلطنتی
• میدان بزرگ شاهی

موقعیت جغرافیایی میدان نقش جهان

میدان نقش جهان در شمال شهر اصفهان قرار دارد. شما می‌توانید از طریق خیابان حافظ در شرق و خیابان سپه در غرب که به محور اصلی و تاریخی چهارباغ عباسی ختم می شود به آن دسترسی داشته باشید. از خیابان استانداری دسترسی پیاده به میدان از طریق کوچه‌ پشت مطبخ و کوچه‌های عمود به میدان امکان پذیر است. دسترسی از این خیابان به دلیل وجود پارکینگ برای گردشگران مناسب‌تر است. بازارهای دور میدان، به صورت شبکه‌ پیاده، به بافت تاریخی اصفهان و میدان عتیق (امروزه میدان امام علی) ختم می‌شوند.

سیر تاریخی و فرهنگی

میدان نقش جهان در طول تاریخ دستخوش تغییراتی بوده که توسط پادشاهان دوره های مختلف صفوی، قاجار، پهلوی و نهایتا در دوران معاصر جهت مرمت، بهبود و زدن مهر هر دوره بر تارق این میدان صورت گرفته است. پیش از آن كه صفویه اصفهان را به پایتختی برگزیند باغی وسیع به نام نقش جهان در محل کنونی این میدان وجود داشته است. اما پس از آن که شاه عباس صفوی به دلیل مشکلات سیاسی پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل می کند دستور طرحی نو برای اصفهان را می دهد. این طرح در تباین با سازمان کهن شهر قرار داشت.

متاسفانه در اثر بی مهری قاجار نسبت به این میدان همانند سایر بناهای تاریخی بخش‌هایی از آن تخریب شد و برخی عمارات مانند عمارت نقاره‌خانه از میان رفت. از دوره پهلوی تا امروز، امر مرمت و بهسازی عمارات اطراف میدان به طور مداوم پیگیری می شود. مرمت و بازسازی غرفه‎های تجاری میدان و استقرار کاربری های مختلف از جمله اقدامات صورت گرفته است. در نهایت با هدف افزایش کارایی و استفاده مناسبتر مردم از میدان از سال 1368 تردد خودرو در این میدان ممنوع اعلام شد و حرکت پیاده و درشکه در اولویت قرار گرفت.

معماری میدان نقش جهان

میدان نقش جهان با بناهای شاخصی هم چون عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام و سردرب قیصریه احاطه شده است. این بناها هر یک با معماری ویژه و منحصربه فرد خود جداره میدان را تشکیل می دهند. مسجد جامع عباسی مهمترین مسجدی است که از دوره صفویان در ایران برجای مانده است. سردر قیصریه بنایی است در ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان. این بنا در گذشته نه چندان دور (زمان ناصرالدین شاه) دارای سه طبقه بوده است. کاخ عالی قاپو در ضلع غربی میدان در 6 طبقه و به زیربنای حدود 1800 مترمربع، احداث شده است. ارتفاع نهایی این کاخ از سطح میدان 34 متر بوده و هر طبقه تزیینات هنری خاص خود را دارد. از خصوصیات بارز این بنا وجود خاصیت واکنش صوت و صدا در محل ورودی، تالار پذیرایی بسیار زیبا، تالار اصلی موسیقی و 53 اتاق به منظور استفاده جهت اتاق نشیمن، اتاق جلسه، دولتخانه و محل استقرار سفرا و میهمانان است. سازه بنا بر پایه دیوارهای باربر و تیرها و ستون های چوبی استوار است. طول این میدان از شمال به جنوب بالغ بر 500 متر و عرض آن حدود 165 متر است. تناسبات اندازه میدان تناسبات 1 به 3 است، که آن را بزرگتر نشان می‌دهد.

ميدان نقش جهان در مقایسه با سایر میادین مطرح دنیا هم چون ميدان دوژ پاريس با طراحي مربعي شكل كه هر ضلعش تنها 140 متر است برتری دارد. ميدان امام از ميدان سرخ مسكو نيز كه يكی از گسترده ترين و نامی ترين ميدان های جهان بود نیز گسترده تر است.

در ضلع جنوبی میدان تاریخی نقش جهان در سال 1020 هجری شمسی، مسجد شاه، ساخته شده است و سردرب نفیس کاشی کاری معرق آن جذابیت آن را دو چندان می کند. سه بنای مهم میدان؛ مسجد امام، مسجد شيخ لطف الله و سردرب بازار قيصريه با طاق های متحدالشکل خود هارمونی خاصی به میدان داده است. بازار سنتی شهر در چهار طرف ميدان نقش جهان قرار دارد که به وسيله مغازه های داخل ميدان به ميدان مربوط می شوند. در طبقه فوقانی میدان موزه ای با نام موزه بزرگ اسلامی در حال ساخت است و به زودی میدان بزرگ و باعظمت نقش جهان میزبان آثار اسلامی خواهد بود.

ارزش های خاص میدان نقش جهان

ميدان نقش جهان در مقایسه با سایر میادین مطرح دنیا هم چون ميدان دوژ پاريس با طراحي مربعي شكل كه هر ضلعش تنها 140 متر است برتری دارد. ميدان امام از ميدان سرخ مسكو نيز كه يكی از گسترده ترين و نامی ترين ميدان های جهان بود نیز گسترده تر است. ميدان بزرگ شهر بروكسل بلژيک نيز با اندازه ای 110 در 68 متری از ديدگاه گستردگی كمتر از يک دهم ميدان نقش جهان عرض دارد. در قياس با ميدان كنكورد پاريس نيز ميدان نقش جهان از ديدگاه تاريخی برتری دارد و پس از ميدان تيان آنكمن در پكن، دومين ميدان بزرگ جهان و برترین میدان از میان ده میدان برتر به شمار می رود.

اندازه ها و هماهنگی اين ميدان در ساخت و ساز طی سده ها شگفتی اروپاييان را بر انگيخته است. ميدانی كه در اندازه و هم خوانی، ميدانی برای بازی چوگان است و گستره ای برابر با 83500 مترمربع را فرا می گيرد. میدان نقش جهان در میان ده میدان برتر دنیا معرفی گشته است. به طوری که در سال 95 پربیننده‌ترین بنای تاریخی استان و کشور به شمار رفت.

میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در اردیبهشت 1358 از جمله آثار ایرانی بود که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده بود. میدان نقش جهان با نام میدان امام، بعد از انقلاب اسلامی چهار اثر تاریخی بی نظیر مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام اصفهان، سردرب قیصریه و بازار قیصریه اصفهان و کاخ عالی قاپو را به هم پیوند داده است.