آرامگاه شاهچراغ برادر امام رضا (ع)

افزودن دیدگاه (3.50 | 2)

19 دقیقه

علاقه‌مندی‌ها

افزودن اصلاحیه

نویسنده: بهاره بهنود

بازدید: 1598

ایجاد: 11:32:43 2019/05/15

بررسی: 07:28:14 2024/02/15

استان فارس- شیراز- میدان احمدی

موقعیت جغرافیایی آرامگاه شاهچراغ

این آرامگاه در مرکز شهر شیراز و در کنار میدانی به نام احمدی قرار دارد.

سیر تاریخی و فرهنگی

بنای آرامگاه شاهچراغ (ع) در دوره اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شد. در سال 745 (ه. ق) مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس، ملکه تاشی خاتون اقدامات نیکویی بر بارگاه او انجام داد. این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض 5 سال از سال 745 تا 750 (ه. ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسه‌ای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازه‌های بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.

در سال 912 (ه. ق) به دستور شاه اسماعیل صفوی، بهسازی گسترده‌ای بر آرامگاه انجام گرفت. 85 سال بعد بر اثر زلزله سال 997 (ه. ق)، نیمی از گنبد آرامگاه ویران شد که دوباره در سال‌های بعد بازسازی گردید. در سال 1142 (ه. ق) نادرشاه افشار بازسازی گسترده‌ای بر این آرامگاه انجام داد و به دستور او قندیل بزرگی در زیر سقف و گنبد آویزان کردند. این قندیل تا سال 1239 (ه. ق) همچنان آویزان بود.

در زلزله سال 1239 (ه. ق) شیراز با خاک یکسان شد و این آرامگاه نیز به کلی مخروبه گردید. پس از زلزله، قندیل اهدایی نادرشاه را فروختند و صرف بازسازی آرامگاه کردند. در سال 1243 (ه. ق) به دستور فتحعلی شاه قاجار، حسینعلی میرزا فرمانفرما، پی گیر شد تا کف بقعه را یک متر از سطح زمین بلندتر بسازد. این کار صورت گرفت و به جای استفاده از سنگ و ساروج، آن را از سنگ و آجر و گچ بنا کردند و در آخر ضریحی نقره‌ای بر گور نصب کردند.

در سال 1269 (ه. ق) بر اثر زلزله، گنبد آرامگاه شکست و فرو ریخت. در همان سال محمدناصر ظهیرالدوله آن را نوسازی کرد. در سال 1289 (ه. ق) مسعود میرزا ظل السلطان دری نقره ای بر ورودی حرم نصب کرد و در سال 1292 (ه. ق) شاهزاده ظل السلطان، ساعت زنگ دار بزرگی بر برج جنوبی بقعه نصب کرد. در سال 1306 (ه. ق) آینه کاری مفصلی بر دیوارهای داخل حرم انجام گرفت و در سال 1336 خورشیدی، آخرین گنبد قدیمی آرامگاه برچیده شد و اولین گنبد با بتون آرمه‌ای توسط انجمن آثار ملی و اداره باستان‌شناسی فارس به همت هنرمند فقید سید احمد رضازاده ساخته شد.

در سال 1386 درشورای فرهنگ عمومی استان فارس نام گذاری یک روز به نام بزرگداشت شاهچراغ (ع) مطرح شد و متولیان امر تصمیم گرفتند که روز تولد آن حضرت را به عنوان مراسم بزرگداشت انتخاب کنند. لذا برای مشخص شدن روز دقیق تولد، مورخان و محققان تحقیقات خود را آغاز کردند اما پس از بررسی‌های به عمل آمده کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روز تولد شاهچراغ (ع) بدرستی مشخص نیست و در این خصوص نقلهای متفاوتی وجود دارد. از این رو تصمیم بر این شد که در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد حضرت معصومه (ع) و امام رضا (ع) یک روز به عنوان روز بزرگداشت حضرت احمد بن موسی (ع) تعیین شود. شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 24 شهریور 1388 روز ششم ذیقعده یعنی پنجمین روز از دهه کرامت را به نام روز بزرگداشت احمدبن موسی شاهچراغ (ع) جهت ثبت در تقویم مناسبت‌های ملی- اسلامی کشور تصویب کرد.

معماری آرامگاه شاهچراغ

درون حرم را با به کار بردن آیینه های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آیینه کاری کرده و انواع خط‌های زیبای فارسی و عربی، تزیین کننده نمای اطراف آیینه‌ها و کاشی‌ها است. بنای حرم، مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است. در چهار جانب حرم، چهار شاه نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده‌است. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده‌است. ایوان در قسمت شرق حرم واقع است. احداث صحن قدیمی قبل از ایوان بوده است و بنای اولین ایوان را به دوران علا الدوله قاجار نسبت می دهند. ابعاد ایوان مطهر پس از توسعه به طول 38/30 متر و به عرض 5/5 متر می باشد. دارای ده ستون به ارتفاع 10/5 متر که دهنه بین ستون ها 3/15 متر و دهنه وسط 6/35 متر طول دارد.

دوازده حجره در دو طرف به صورت دو طبقه ساخته شده و یک دهنه بزرگ در وسط دارد که بدنه های آن با گچ بری تزیین گردیده است. در دو طرف درب طلایی حرم مطهر دو راهرو وجود دارد که به حرم و ایوان منتهی می شوند. سقف ايوان توسط هنرمندان کارگاه نجاری آستان مقدس به طرز با شکوهی با کارگره تند، آلت و لغاظ از چوب ساج ساخته و اسامی خداوند و چهارده معصوم با چوب نارنج و افرا بر آن زینت داده شده است. در چهار طرف ستونهای ایوان هم اسامی مبارک خداوند نوشته شده است و زیر آن مقرنس چهار ترک و پایین ستون ها هشت ترک می باشد. جلوی سقف ایوان از چوب ساج به صورت سر شیر ساخته شده است.

زیر پای ستونها و نمای جلوی ایوان از سنگ مرمر یکپارچه با نقوش زیبا اسلیمی به دست سنگ تراشان هنرمند حرم مطهر حجاری و نصب شده است. سه رواق به سمت جنوبی ایوان اضافه شده تا علاوه بر ارایه خدمات بیشتر به زایرین، شمال و جنوب ایوان قرینه گردد. کارهای کاشی کاری گره انجام شده در این قسمت در نوع خود کم نظیر است. سقف و ستونهای چوبی که در اثر فرسودگی و خوردن موریانه خطرناک و در شرف انهدام بود با به کار گرفتن ستون های آهنی جهت استخوان بندی تعویض گردید.

حجرات فوقانی بنای حرم و صحن حرم، ایوان مختصری در جلو دارند كه کاشی کاری رسمی آن توجه هر هنر دوستی را به خود جلب می کند. در گذشته هر کدام از حرمین مطهر احمدی و محمدی (ع) دارای صحن مستقلی بودند که از طریق بازار بین الحرمین به یکدیگر متصل می شدند. در طرح توسعه و عمرانی آستان مقدس حضرت شاهچراغ علیه السلام پس از خرید و تخریب اماکن بازار بین الحرمین صحن وسعت یافت به طوری که هم اکنون حضور هر دو مرقد در یک صحن بر عظمت و شکوه آن افزوده است.

حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد، برادر شاه چراغ در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد. صحن مرکزی مستطیلی است به مساحت چهارده هزار متر مربع که در اطراف آن 162 غرفه در دو طبقه ساخته شده است. عملیات نماسازی رواقها با آجر و کاشی به طرز زیبایی به دست استادکار آن آستان مقدس حضرت شاهچراغ (ع) به اتمام رسیده است. نرده های چوبی آن به سبک سنتی از چوب ساج ساخته و نصب گردیده و کف آن با سنگ گندمک فارس فرش شده است.

حیاط شاهچراغ (ع) دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سر در بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم می‌شود. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری شده‌است. با الهام از طرح های هنر اسلامی عملیات ساخت حوض صحن مرکزی انجام و مورد بهره برداری قرار گرفته است. در ساختمان حوض از سنگ های بزرگ نی ریز استفاده شده که در کارگاه سنگ تراشی آستان مقدس به طرز زیبایی حجاری و نصب گردیده است. غیر از دو در اصلی، دو در فرعی دیگر نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگر به مسجد جامع عتیق می‌رود درگاه مانندی نیز از ضلع شمال حیاط وارد بازار شاهچراغ (ع) می‌شود. در دور تا دور حیاط، اتاق‌هایی دو طبقه ساخته شده که پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی کاری شده‌است. ضریح تماما از نقره ساخته شده و بالای آن با برگ های طلایی تزیین گردیده است.

طول ضریح 3/58 مــتر، عرض 2/26 متر و ارتفاع آن 2/92 متر است. در داخل ضریح، روی مرقد صندوقی بسیار زیبا از خاتم ساخته شده است. ستون های بدنه داخلی و سقف ضریح با خاتم و چوب تزيين شده است. خاتم کاری داخل اين ضریح در سال 1382 هـ.ش در كارگاه آستان مقدس ساخته شده است.

گـــنبد حرم حضرت شاهچراغ (ع) یکی از شکیل ترین و زیباترین گنبدهای موجود در دنیا است. سطح گنبد بیش از پانصد متر مربع وسعت دارد. ارتفاع آن 14 متر و حداکثر قطرش 14 متر می باشد. ساقه گنبد به ارتفاع 2/5 متر و مساحت 80 متر مربع، ارتفاع مقرنس 1/20 متر و مساحت 40 متر مربع است. طرح کاشی کاری گنبد معرق و در آن رنگ های مشکی، کرم، سبز، قهوه ای، زرد، سفید، فیروزه ای، لاجوردی و طلایی استــفاده شده است و نوع کاشی آن جسمی می باشد.

دو گلدسته در شمال و جنوب ایوان قراردارد که ساختمان آن از جنس بتن آرمه می باشد. سر گلدسته حدودا سه تن وزن دارد. اسکلت آن فلزی است که با چوب و مس روکش شده است. این گلدسته از هشت ترک تشکیل که بر هر ترک آن با هنر قلمکاری و مینا کاری نام های خداوند نقش بسته است. بالای ستون ها مقرنس و جــان پناه اطراف گلدسته از نرده چوبی با طرح گره 6 بند ساخته شده است. ارتفاع گلدسته تا زیر اتاق موذن 20/40 متر، اتاق موذن 23/20 متر قطر پایین 2/2 متر قطر بالا 2/35 متر ارتفاع سر گلدسته 3.65 متر می باشد.

موزه شاهچراغ (ع) در سال 1344 ساخته شد و از آن زمان تا به امروز آثار مهم و ماندگاری در این موزه نگهداری می شود. از زمان ساخت بقعه و به وجود آمدن مدرسه به دستور تاشی خاتون در گوشه ی آستان مقدس کتابخانه شاهچراغ (ع) ساخته شده است. همچنین دارالشفا شاهچراغ (ع) که از دیر باز در شاهچراغ قرار داشته است . امکانات بسیار زیادی را در خود جای داده و کاملا به روز است. مردم به این درمانگاه می آیند و در کنار مداوا شدنشان انرژی خوبی نیز حس می کنند که ریشه در باور آن ها دارد .

ارزش های خاص آرامگاه شاهچراغ

حضرت سید احمد برادر امام رضا (ع) و فرزند امام هفتم (ع) شیعیان و برادر امام رضا و حضرت معصومه (س) است که در نظر مردم شیراز و همه شیعیان جایگاه ویژه ای دارد. در شب زیبایی ها دو چندان می شود، چراغ های بی شماری که همه جا را روشن می کنند، رنگ سبز و قرمز و سفید همه جا را نورانی می کند انگار که قدم به آسمان گذاشته اید.

امکانات تفریحی و رفاهی اطراف آرامگاه شاهچراغ

امکانات وسیعی مثل پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه و موزه در این حیاط وسیع برای رفاه مردم ایجاد شده‌است.

تاریخ ثبت ملی: 1321/03/20

شماره ثبت ملی: 363

آدرس آرامگاه شاهچراغ: استان فارس- شیراز- میدان احمدی

کلمات کلیدی: شاهچراغ، آرامگاه شاهچراغ، آرامگاه شاهچراغ شیراز، آرامگاه شاهچراغ در شیراز، شاهچراغ شیراز، آرامگاه حضرت شاهچراغ، حضرت شاهچراغ، حرم شاهچراغ، حرم شاهچراغ شیراز، حرم شاهچراغ در شیراز،

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان

کارگاه صنایع دستی

غذا و خوردنی

محتوای فعلی

خدمات شهری

شما اینجا هستید

محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی

محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی

مرکز سلامت و زیبایی

بادمجان پلو

طعمی از قلب الموت

3151

پهتی

آش لبو

492

آش دوغ

طعمی متفاوت از آش دوغ

8833

فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 4)

فرهنگ غذایی کهگیلویه و بویر احمد، خوزستان، هرمزگان، کرمان و فارس

2730

آش آبغوره

آشی برای رفع عطش در تابستان ها

4767

روش تولید گلیم

3333

نمد

یکی از ابتدایی ترین شیوه های نساجی

8249

دیدگاه‌ها

پاسخ

کاربر مهمان

12:12:28 2020/12/20

خاطره ای که از اینجا دارم اینه که با دانشگاه رفته بودیم اون جا و همه چادر سر کرده بودیم و عکسای قشنگی هم گرفتیم یادش بخیییر مرسی یلدامدتور

پاسخ

کاربر مهمان

07:26:12 2024/02/15

ما بچه بودیم شیراز بودیم و بابام از کتابخونه شاهچراغ خیلی استفاده میکرد یادش بخیر

افزودن دیدگاه

English

بخش‌های مهم

راهنما و قوانین درباره ما شبکه‌های اجتماعی ما تماس با ما

یلدامدتور

یلدامدتور در حال حاضر تنها وب‌سایت داخلی است که تصمیم دارد به آرشیو خدمات سلامت و زیبایی ایران با رویکرد گردشگری تبدیل شود. کاربران می‌توانند با استفاده از یلدامدتور خدمات سلامت و زیبایی مورد نظر خود را جستجو کرده و آن‌ها را با هم مقایسه کنند. سپس با تماس مستقیم با مرکز ارایه‌دهنده خدمات سلامت و زیبایی، مشاوره‌های لازم جهت گرفتن خدمات را دریافت کنند. در کنار آن می‌توانند ببینند که در هر شهر، علاوه بر دریافت خدمات سلامت و زیبایی، از چه پتانسیل‌های گردشگری نیز بهره‌مند می‌شوند.

تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.

هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.