آش پتله ترشی آشی که بر روی نان لواش سرو میشود!
آش شله پتله یکی دیگر از آشهای سنتی استان همدان است که در ادامهی غذا نگری استان همدان به معرفی آن می پردازیم. آش شله پتله که به نام های آش پتله، آش پتله ترشی و آش شل پتله که به گویش محلیها شله پلته میگفتند هم معروف است. این آش بیشتر در ماههای سرد سال مورد استفاده قرار میگیرد و شیوهی خوردن خاصی دارد. این آش به همراه ترشی، به خصوص ترشی بادمجان و ترشی هفتبیجار یا هفتلشگر سرو میشود و به همین دلیل به آن آش پتله ترشی میگویند.
روش سنتی خوردن این آش نیز به این صورت است که بر روی آش تکههایی از ترشی بادمجان یا هفت بیجار را میریخته و نان لواش را بر روی کاسهی آش میانداختند و با لقمه کردن نان، آن را میل میکردند.
روش دیگر به این صورت است که نان لواش را بر روی بشقاب انداخته و آش را بر روی نان میریختند و مقداری ترشی به آش اضافه کرده و با انداختن نان بر روی آش آن را با دست لقمه کرده و میخوردند.
در زمان های گذشته برای تهیهی این آش، پتله که یکی از فرآوردههای گندم است را طی عملیاتی که شرح میدهیم استفاده میکردند که امروزه بیشتر جایش را به بلغور گندم داده است.
برای درست کردن پتله ابتدا گندم را پاک کرده و میشستند و سپس آنرا میجوشاندند و بعد در مقابل آفتاب پهن و خشک میکردند. بعد از خشک شدن آنرا در گودالی به نام دیبک ریخته و با چوب دیبکزنی که یک تیر کوتاه چوبی بود و در اطراف آن یکی دو دستهی چوبی کار گذاشته بودند، گندم داخل دیبک به وسیله دو نفر که دو سر دستهی چوب را میگرفتند زده میشد. پس از آن که گندم را به خوبی میکوبیدند و پوستش را میگرفتند، آنرا در دستاس که نوعی آسیاب دستی و کوچک خانگی بود، میریختند تا هر دانهی گندم به دو یا سه تکه شکسته و بهاصطلاح «یارما» یا نیمه بشود. از این پتله برای پختن غذاهایی مانند دلمه، آش، کوپ په، کوفته و غیره در زمستان استفاده میکردند.
شیوهی دیگر آمادهکردن پتله که سادهتر است هم به این صورت است که گندم را پس از پاک کردن، میشویند، سپس آن را همراه مقداری زرد چوبه میجوشانند تا گندمها کمی نرم شود و بعد آن را پهن و خشک میکنند. بعد از خشک شدن آن را آسیاب میکنند تا گندمها به دو یا سه تکه شکسته شود.
روش پخت این آش خوشمزه و سنتی را در ادامه میبینیم.
مواد لازم آش پتله ترشی
- بلغور 200 گرم
- سبزی آش نیم کیلو
- عدس 200 گرم
- گوشت با استخوان 250 گرم
- پیاز سرخ کرده 2 قاشق غذاخوری
- سیب زمینی 250 گرم یا دو عدد
- نمک، فلفل، زردچوبه، به میزان
- کره یک قاشق غذاخوری
- پیاز یا نعنا یا سیرداغ برای تزیین
طرز تهیه آش پتله ترشی
- ابتدا سبزی آش را که شامل تره، جعفری، گشنیز و اسفناج است را پاک کنید و خرد کنید.
- داخل یک قابلمهی نسبتا بزرگ مقداری آب بریزید و پیاز، زردچوبه، نمک، فلفل و گوشت (با استخوان) را درون آب بیاندازید، بعد قابلمه را بر روی حرارت بگذارید تا بپزد.
- در ادامه عدس و بلغور صافکرده و شسته شده را به مواد اضافه کنید.
نکته: در نظر داشته باشید که شعلهی اجاق را کم کنید و با فاصلهی زمانی کوتاه آن را هم بزنید تا بلغور ته نگیرد.
- در مرحلهی بعدی طرز تهیهی آش شله پتله یک قاشق غذاخوری کره و یا روغن حیوانی را به مواد در حال پخت اضافه نمایید.
- در نیم ساعت آخر پخت آخر، سیب زمینی که از قبل به صورت نگینی کوچک خرد کرده بودید را به همراه سبزی خرد شده و نمک به مواد بیافزاید. بهتر است تا زمان پخت کامل آش چند مرتبه، مواد را به هم بزنید تا ته نگیرد.
- زمانی که بلغور آش به اندازهی کافی لعاب داد، مقداری کره یا روغن حیوانی را به آن اضافه کنید و به هم بزنید. توجه داشته باشید که این آش باید آب کمی داشته باشد.
در انتها آش آماده شده را به ظرف آش انتقال دهید و با کمی نعناداغ و یا پیازداغ تزیین نمایید. آش را با کمی ترشی و نان لواش نسبتا خشک سرو کنید و از طعم بی نظیر آن لذت ببرید. نوش جان!
کلمات کلیدی: آش شله پتله، آش شله، آش پتله، آش پتله ترشی، آش پتله همدانی، آش پتله همدان، آش پتله دوغ، اش پتله پلو، آش شل پتله، شله پلته، آش شله پلته، پتله، دیبک، دستاس، غذا نگری، غذای همدانی، غذای همدان،
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 4)
دیدگاهها
یعنی گندم یا همون بلغور
نخیر. پتله همون بلغور نیست. پتله گندم پخته است که پوستش را با کوبیدن جدا کردهاند.
واقعا این قدر آش داریم ما؟
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.
کاربر مهمان
16:02:10 2020/02/05
پتله چیه دیگه؟ چرا هیچ جای دیگه نشنیدم اسمشو؟