نام های دیگر مکان

• قلعه حسامی
• قلعه سکسار 
• قلعه هزار پله

موقعیت جغرافیایی قلعه رودخان

قلعه‌ی رودخان یکی از باشکوه‌ترین بناهای تاریخی گیلان زمین است. این دژ بر فراز کوهی در 25 کیلومتری جنوب غرب شهر فومن، در محدوده‌ی دهستان گوراب‌پس، از توابع بخش مرکزی شهرستان فومن قرار دارد. از روستای قلعه رودخان تا خود قلعه طبیعت بسیار زیبا و چشم‌اندازهای زیادی وجود دارد که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در مسیر صعود به قلعه، درختانی با قدمت زیاد، به سمت آسمان سر بر افراشته‌اند و نور از لابه‌لای شاخه‌های این درختان به پایین می‌ریزد. قلعه 665 تا 715 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در سمت راست قلعه، رودخانه‌ای به همین نام قرار دارد که از ارتفاعات سرچشمه گرفته و آب آن از جنوب به شمال در جریان است.

سیر تاریخی و فرهنگی قلعه رودخان

با این‌که قلعه‌ی رودخان، مدت‌ها تخت سلطنت و مرکز حکمرانی حکام گیلانی بیه‌پس بوده، در متون تاریخی و جغرافیایی گیلان تا قبل از قرن دهم هجری نامی از این قلعه به میان نیامده است. در کتیبه‌ی سنگی که در گذشته بر بالای در ورودی قلعه نصب بود و اینک در موزه‌ی مردم شناسی گیلان نگهداری می‌شود، نوشته شده، این قلعه که به نام قلعه‌ی حسامی است، نخستین بار در سال 918 تا 921 هجری قمری به امر سلطان حسام الدین بن امیره و باج بن امیره علاالدین اسحقی تجدید بنا شد. تحقیقات سازمان میراث فرهنگی، قدمت این قلعه را به دوره‌ی سلجوقیان نسبت می‌دهد اما روایت‌های دیگری بنای اولیه‌ی این قلعه را به دوره‌ی ساسانیان نسبت داده است. کما این‌که این قلعه تا دوره‌ی زندیه مورد استفاده‌ی حکام و فرمانروایان محلی قرار می‌گرفت و به نظر می‌رسد پس از آن قلعه مورد استفاده قرار نگرفته و متروک مانده است. رطوبت بیش از حد هوا باعث رویش گیاه در لابه‌لای دیوارهای قلعه و پوسیدگی آن‌ها شده، اما با این حال در مقایسه با قلعه‌های دیگر، قلعه‌ی رودخان سالم مانده است.

معماری قلعه رودخان

قلعه رودخان میراث مهمی از دژهای نظامی حکومتی در گیلان است. این قلعه مهم تاریخی که مدت‌ها مرکز فرمانروایان گیلان بوده است، از بزرگ‌ترین و باعظمت‌ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می‌شود. قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم و حرمسرای وی) و قورخانه (محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف مسلط‌اند. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد. بخش شرقی قلعه شامل دروازه‌ی ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دروازه‌ی ورودی دارد، چشمه، حوض آب‌انبار، سردخانه‌ی حمام، آبریزگاه شاه نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. 40 برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند.

قلعه رودخان میراث مهمی از دژهای نظامی حکومتی در گیلان است. این قلعه‌ی مهم تاریخی که مدت‌ها مرکز فرمانروایان گیلان بوده است، از بزرگ‌ترین و باعظمت‌ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می‌شود. نکته‌ی جالب این که در طول تاریخ قلعه، هیچ‌گاه دشمن به آن نفوذ نکرده و نتوانسته است آن را فتح کند. تا سال 1377 این قلعه فراموش شده و در خاموشی مطلق می‌زیست و در غربت تاریخی خویش آرمیده بود.

نکته‌ی جالب این که در طول تاریخ قلعه، هیچ‌گاه دشمن به آن نفوذ نکرده و نتوانسته است آن را فتح کند. در ساخت بنا از شیوه‌های معماری مختلف بهره گرفته شده که علاوه بر قدرت دفاعی قلعه از ویژگی‌های معماری خارق‌العاده‌ای برخوردار است. ساخت دیوارهای قلعه به گونه‌ای است که از پستی و بلندی های طبیعی منطقه حفاظت می‌کند و به عنوان یک قلعه‌ی حکومتی نظامی از امکانات زیستی با توجه به آب کافی به صورت چشمه و آب انبار برخوردار است. البته آب‌انبار آن هنوز هم با همان عظمت و زیبایی بر جای مانده است. در بدو ورود و پدیدار شدن قلعه، نظر بیننده متوجه دروازه عظیم بالا و برج باهیبت آن می‌شود. در طرفین دروازه دو سکو از جنس سنگ لاشه به ارتفاع 1/5 متر وجود دارد که محل استقرار محافظین قلعه بوده است. ورودی دروازه با قوس جناغی از جنس سنگ به عرض 2/6 متر و ارتفاع 3/5 متر ساخته شده است. آب انبار در بخش غربی و در پایین‌‌ترین سطح قلعه به فاصله‌ی 140 متری از دروازه ورودی به صورت هشت ضلعی که اندازه‌ی هر ضلع آن 2 متر است ساخته شده، کف آن از سنگ و ارتفاع آن با نوک گنبد 4/5 متر است. از زیباترین بخش های این قلعه، بنای شاه نشین آن است که درانتهای بخش غربی در فاصله 200 متری از دروازه و در بلندترین نقطه، برفراز تپه ای طبیعی که مقر حکمران و پادشاه بوده است، بنا شده است. این قلعه، دروازه کوچکتر دیگری نیز در بخش شرقی دارد که گویا از این دروازه در موارد خاص استفاده می شده است. تا سال 1377 این قلعه فراموش شده و در خاموشی مطلق می زیست و در غربت تاریخی خویش آرمیده بود. مسیر قلعه در حال حاضر مرمت شده و طوری ساخته شده که هر کسی با هر سن و سال براحتی بتواند این مسیر را بپیماید.

قلعه رودخان، جاذبه ای است که تماشای توآمان تاریخ و طبیعت را ممکن می سازد.  مسیر رسیدن به این جاذبه بسیار زیباست پس سفر با یکی از زیبباترین و البته بزرگترین قلعه آجری ایران را از دست ندهید.

پیشنهاد برای دیدن قلعه رودخان

قبل از ورود به قلعه و در نزدیکی پارکینگ بازارچه ای محلی برپاست که برای تهیه سوغاتی و تهیه خوراکی های خوشمزه شمال کشور مناسب است. رستوران ها هم با غذاهای سنتی و محلی پذیرای میهمانان هستند. سرویس بهداشتی و نمازخانه نیز در این محل قرار دارد.

اگر به دیدن این قلعه زیبا می روید عکس یادگاری با لباس محلی در دکورهای سنتی و زیبای بازارچه را فراموش نکنید و حتما یک قطعه عکس را به یادگاری همراه خود ببرید.

قلعه رود خان با طبیعت بکر و زیبای خود در همه ایام سال از جاذبه های دیدنی محسوب می شود اما در فصل بهار و تابستان شادابی درختان خاطره ای فراموش نشدنی برایتان می سازد و پاییز رنگارنگ آن جا نیز برای عکاسی و ثبت تصاویر و خاطره های زیبا مناسب است.