نتیجه یک مطالعه نشان می‌دهد وضعیت نقش‌برجسته‌های ساسانی نگران‌کننده است

مطالعات کارشناسان مرمت نشان می‌دهد نقش‌برجسته‌های ساسانی در نقش رستم بر اثر هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در ساختار سنگ آهک، دچار آسیب‌های متعددی از جمله فرسایش، تورق، ترک و شکستگی شده‌اند و به اقدامات حفاظتی، مرمتی و استحکام‌بخشی نیاز دارند.

مصطفی رخشنده خو؛ کارشناس ارشد حفاظت و مرمت ابنیه‌ی تاریخی، مجموعه‌ی تاریخی نقش رستم که «طرح مطالعه، مستندنگاری، حفاظت و مرمت نقش برجسته ساسانی بهرام دوم در نقش رستم» را انجام داده است، گفت: نقش برجسته‌های ساسانی از مهمترین آثار تاریخی ایران باستان هستند که محل اصلی نمایش این نوع نقش‌ها استان فارس است. در حدود 30 عدد نقش‌برجسته ساسانی در استان فارس وجود دارد که موضوع اصلی این نقش برجسته‌ها صحنه‌های القای قدرت، دیهیم بخشی و یا صحنه‌های جنگ و شکار است.

او ادامه داد: متاسفانه بسیاری از این نقش برجسته‌ها به دلیل این­که در فضای باز قرار داشته و عموما تحت تاثیر شرایط اقلیمی هستند، بسته به نوع سنگ مورد نظر و موقعیت مکانی، در طول سالیان، آسیب­‌هایی را متحمل شده‌اند. بنابراین، برنامه‌ی مطالعه، مستندنگاری، تهیه‌ی طرح حفاظت و مرمت این مجموعه‌ی نقش برجسته‌ها از نظر تاریخی برای تاریخ و میراث فرهنگی کشور اهمیت بسیار دارد.

این کارشناس حفاظت و مرمت بناهای تاریخی افزود: بالغ بر 11 عدد از این نقش‌برجسته‌ها و همچنین کتیبه‌های خطی متعددی در مجموعه‌ی نقش رستم قرار دارد که همگی در فضای روباز و در معرض تهاجم عوامل محیطی (بارش باران، باد، دما و...) قرار دارند و جمیع این عوامل باعث فرسایش تدریجی این نگاره‌ها شده است.

رخشنده خو که در چهارمین نشست تخصصی سیزدهمین همایش دوسالانه‌ی حفاظت و مرمت اشیای تاریخی-فرهنگی و آرایه‌های معماری سخن می گفت، با طرح این پرسش که روند مطالعات، آسیب‌شناسی، آسیب‌نگاری و طرح مرمت یک اثر صخره‌ای به چه صورت خواهد بود؟ اظهار کرد: برای این مطالعه از روش میدانی و آزمایشگاهی که شامل پتروگرافی، XRD، XRF استفاده شده است و نتایج مطالعات نشان دهنده‌ی وقوع هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در ساختار سنگ آهک و تحت‌تاثیر هوازدگی دچار آسیب‌های متعددی همانند فرسایش، تورق، ترک، شکستگی و... قرار گرفته است. بنابراین انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی روی این نقش‌برجسته‌ها و درمان مبتنی بر استحکام‌بخشی و مقاوم کردن سطح در برابر عوامل فرساینده ضرورت دارد.

این کارشناس حفاظت و مرمت که در سال 1400 نقش برجسته‌های بهرام دوم را در محوطه‌ی نقش رستم مرمت کرده بود، عمده‌ترین آسیب وارد شده به این آثار را که بیش‌تر از هوازدگی ناشی شده، متورق شدن سطح نقوش و ایجاد ترک و شکستگی‌های فراوان و انحلال سنگ در سطح اثر برشمرده بود.

در سال‌های گذشته نیز کارشناسان دیگری درباره‌ی سرعت فرسایش در نقش‌برجسته‌های ساسانی تحت‌تاثیر عوامل محیطی و نفوذ رطوبت هشدار داده بودند. مشاهدات اخیر نیز حاکی از این است که بر اثر این عوامل مخرب، ارزش‌های هنری برخی از این سنگ‌نگاره‌ها دچار آسیب شده است.

محوطه‌ی نقش رستم دارای بیش‌ترین نقش‌برجسته‌های تاریخی از دوران ساسانی است و از جمله‌ی آن‌ها نقش برجسته‌ی منسوب به بهرام دوم است که در دو صحنه‌ی جداگانه در زیر آرامگاه داریوش بزرگ تصویر شده است.

نقش رستم در نزدیکی تخت جمشید در استان فارس واقع شده و یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را دارد و علاوه بر کتیبه‌ها و نقش برجسته‌های ارزشمند، آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی؛ داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم را در برگرفته است.

وضعیت نقش‌برجسته‌های ساسانی نگران‌کننده است وضعیت نقش‌برجسته‌های ساسانی نگران‌کننده است 2024-05-24 22:17:58+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 مطالعات کارشناسان مرمت نشان می‌دهد نقش‌برجسته‌های ساسانی در نقش رستم بر اثر هوازدگی فیزیکی و شیمیایی در ساختار سنگ آهک، دچار آسیب‌های متعددی از جمله فرسایش، تورق، ترک و شکستگی شده‌اند و به اقدامات حفاظتی، مرمتی و استحکام‌بخشی نیاز دارند. مرمت سنگ, مرمت آثار تاریخی, امین حسنی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10209 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com