مرمت شهری (قسمت دوم)

ﻫﺪﻑ اصلی ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮﻯ، اصلاح امور ﺷﻬﺮﻫﺎ و بافت‌های تاریخی بوده است. مرمت شهری در کنار ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﺷﻬﺮﻯ ﻭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺟﻬﺎﻧﻰ است، ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎ منعکس شده و باید ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻯ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻭ ﺭﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ شهری ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ایجاد فضای جدید در راستای هویت اصلی بافت تاریخی از اصلی‌ترین اهداف مرمت‌شهری است. در مقاله مرمت شهری (قسمت اول) با تاریخچه آن آشنا شدیم. حال در ادامه به شروع آن در بافت‌های‌تاریخی می‌پردازیم، که به 6 دوره تقسیم می‌شود.

دوره اول: شکل‌گیری حفاظت نوین و بازسازی شهری (Urban Reconstruction)

از ﺍﻭﺍیل ﻗﺮﻥ 20 ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺩﻫﻪ 40 میلادی (1950) را شامل می‌شود که، در این دوره ﺑﺎ ﺻﺪﻣﺎﺕ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ، رو به رو هستیم. ﻣﺮﻣﺖ بناهای تاریخی ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻭ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻭ ﺍﺣﻴﺎ در قالب حفاظت نوین، روش ﺟﺪﻳﺪﻯ را با ﻧﻘﺪ ﺻﺪﻣﺎﺕ جنگ در بناهای تاریخی مطرح کرد. اما در عین حال ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ از ﺁﺛﺎﺭ ﻭ بناهای تاریخی ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ فرآیند مرمت در قالب روشﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ، مورد ﺗﻮﺟﻪ قرار گرفت. پس از شکل‌گیری روش حفاظت ﻧﻮﻳﻦ، ﻣﺮﻣﺖ شهری ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ رشته‌های ﺗﺨﺼﺼﻰ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ شد ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ بافت و بناهای تاریخی ابداع گردید. استفاده از ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ تاثیر به سزایی در جلوگیری ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ناشی از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺮ ﺟﺎﻯ ﮔﺬﺍﺷﺖ.

ﻣﻨﺸﻮﺭ ﺁﺗﻦ، ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ‌ ای را ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ حفاظت ﺍﺯ ﺑﻨﺎﻫﺎﻯ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ منتشر کرد. تاکید ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﺑﺮ الزام نگاه ﺯﻳﺒﺎیی ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎیی که ﻣﺮﺩﻡ در آن ﺳﺎﻛﻦ بودند و زندگی می‌کردند بود (الزام بومی گرایی). منشور آتن تلاش کرد ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ به بافت‌های تاریخی ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ کند. این منشور همچنین در باب تاثیر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎﻟﺒﺪﻯ ﺑﺮ ﺑﺎﻓﺖ، ﺭﺍﻩ ﺣﻞﻫﺎیی را پیشنهاد می‌کند که ﺻﺪﻣﻪ کم‌تری را به بافت تاریخی بزند. ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ این پیشنهادات، ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺣﺬﻑ ﺑﻨﺎیی ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺗﺮافیک ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪﻩ است، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﺒﺮ ﻳﺎ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ، ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﺗﺨﺮﻳﺐ بناهای ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻥ ﺍﻃﺮﺍﻑ بافت ﺷﻬﺮﻯ ﺭﺍ جهت بهبود روابط شهری ﻣﺠﺎﺯ ﻣﻰﺷﻤﺎﺭﺩ.

دوره دوم: تحول نظریه حفاظت و تجدید حیات‌ شهری (Urban Revitalization)

از دهه 40 تا دهه 60 میلادی (1960) را شامل می‌شود که در این دوره خرابی‌های ناشی از ﺟﻨﮓ‌های ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪه بود، ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻋﻈﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ شده است. برای جلوگیری از این اتفاقات، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥهای ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪند ﻛﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ آن‌ها ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎیی ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ بود. اﺯ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﺷﻬﺮﻯ، ﻣﺮﻣﺖ ﺷﻬﺮﻯ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ این ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ به ﭘﺎﺳﺨﮕﻮیی ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ و ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺨﺸﻰ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ پرداخت و ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ برای ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﻯ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎیی که در سازمان ﺁﻣﻮﺯﺷﻰ، ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ ﺑﻮﺩ.

در ﺍﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ ﺑﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ، ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺷﻰ میان ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻬﺎﻥ تاکید ﺷﺪ و ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﺮ الزام ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﺪﺍوﻡ ﺍﺯ ﻣﺤﻮﻃﻪﻫﺎﻯ تاریخی و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺩﻻﻟﺖ ﺩﺍﺭﺩ. در سال 1964 میلادی دومین کنگره معماران و متخصصان ساختمان‌های تاریخی برگزار شد که حاصل آن منشور جهانی مرمت (منشور ونیز) بود. این منشور زمینه را برای ایجاد انجمن بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ایکوموس) در سال 1965 میلادی فراهم آورد که معماران، متخصصان مرمت، باستانﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﺍﻥ ﺷﻬﺮﻯ ﺭﺍ ﮔﺮﺩﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻳﻜﻮﻣﻮﺱ ﻭ ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻬﻴﻪ، ﺍﺭﺍیه ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻯ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ در امر ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﻗﺮﺍﺭ دارند.

دوره سوم: شکل‌گیری نوسازی شهری (Urban Renewal)

از اواخر دهه 60 تا اواخر دهه 70 میلادی (1970) را شامل می‌شود که در این دوره به شناخت ارزش‌های بافت‌های تاریخی پرداخته شده است و توان‌مندسازی این بافت‌ها موجب استقرار افراد حاضر در بافت تاریخی شد. اﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﻭ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﻯ ﻣﺪﺭﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻨﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻫﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ تاﺛﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎیی ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻫﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻰ ﭼﻮﻥ نگهداری ﺑﺨﺶﻫﺎیی به‌صورت ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﺨﺮﻳﺐ مابقی آن ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻤﻰ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮﻯ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﺁﺗﻦ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﻣﻘﻮﻻﺗﻰ ﭼﻮﻥ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻭ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻥ ﻃﺮﺡﻫﺎﻯ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺩﺭ ﻃﺮﺡﻫﺎﻯ ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻬﺮﻯ ﺍﺯ ﺩست‌آوردﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ.

ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻥ ﻃﺮﺡ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ ﺻﺮﺍﺣﺘﺎ صورت گردید. ﺩﺭ این قطعنامه بر ﺿﺮﻭﺭﺕ حفظ ﻳﻜﭙﺎﺭچگی در بافت تاﻛﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺩﺭ معرض ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺧﻄﺮات همچون ﻏﻔﻠﺖ، ﺳﻮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﻫﺎ، ﺳﻬﻞ ﺍﻧﮕﺎﺭﻯﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺴﻮﺥ ﺷﺪﻥ ﺍﺳﺖ. در ﭼﻬﺎﺭﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺍﻳﻜﻮﻣﻮﺱ به ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻛﻮچک ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ اشاره شد. ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ به ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻛﻮچک ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ دارند می‌پردازد، ﺷﻬﺮﻫﺎی ﻛﻮچک ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺒﻮﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﺩﭼﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ و منجر ﺑﻪ ﻣﺘﺮﻭﻛﻪ ﺷﺪﻥ ﺷﻬﺮها ﺷﻮﺩ. حتی ﺩﺭ ﺻﻮﺭتی که ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻤﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ آن ها ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ رفت و آمد و... ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎی ﻣﺪﺭﻥﺗﺮ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎﻥ ﻛﻨﻨﺪ، ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺘﺮﻭﻛﻪ ﺷﺪﻥ ﻭ ﻭﻳﺮﺍنی ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ تاریخی ﻣﻨﺠﺮ می‌شود. ﺍﺯ ﺳﻮی ﺩﻳﮕﺮ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ میﺗﻮاند ﻣﻮﺟﺐ متلاشی شدن ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ قدیمی ﻭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪﻳﺪی در شهرهای تاریخی ﺷﻮﺩ ﻛﻪ این خود باعث تخریب بافت تاریخی است. ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎی ﻧﻮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. 

با یلدامدتور بمانید و ادامه این مطلب را در قسمت سوم و آخر بخوانید.

مرمت شهری (قسمت دوم) مرمت شهری (قسمت دوم) 2019-08-25 12:57:52+3:30 2023-07-03 21:41:38+3:30 مرمت شهری تجربه ای نوظهور است که با شرایط اقتصادی و فرهنگی هر شهر به وجود آمده است و هدف از پیدایش آن پاسخگویی به نیاز کلی و جزیی بناها و بافت های تاریخی اعم از کالبدی، عملکردی و اجتماعی بوده است. مرمت شهری نوعی پیوند میان گذشته با دنیای مدرن است. منشور ونیز, یونسکو, icomos, ایکوموس, کمیته بین المللی ایکوموس, کمیته ایکوموس, تاریخچه مرمت جهان, تاریخچه مرمت در جهان, تاریخچه مرمت, مرمت جهان, مرمت و بازسازی, مرمت و بازسازی بناهای تاریخی, مرمت و بهسازی, مرمت و احیا, مرمت و احیای بناهای تاریخی, مرمت و احیای ابنیه, مرمت و نوسازی, مرمت آثار, مرمت خانه های قدیمی, مرمت بناهای تاریخی, مرمت میراث تاریخی, مرمت آثار تاریخی, مرمت شهری, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com