داستان معماری آرامگاه ابوعلی سینا اولین بنای یادبود با طرح استاد هوشنگ سیحون

هوشنگ سیحون در سال 1299 خورشیدی در تهران و در خانواده‌ای هنرمند به‌دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و در سال 1319 خورشیدی فارق‌التحصیل شد و با تاسیس دانشکده‌ی هنرهای زیبا در دانشگاه تهران جز‌و اولین دانشجویان رشته‌ی معماری ثبت نام کرد و در سال 1323 خورشیدی تحصیلات خود را به اتمام رساند.

در سال 1324 خورشیدی، سیحون در مسابقه‌ی طرح آرامگاه ابوعلی سینا شرکت کرد و طرح او به عنوان بهترین طرح مسابقه شناخته شد. سپس با صلاح‌دید آندره گدار فرانسوی، برای تکمیل مطالعات خود به فرانسه رفت. حدود 4 سال بعد در سال 1328 خورشیدی هم‌زمان با شروع ساخت مقبره‌ی ابوعلی سینا به ایران بازگشت و در سمت دانشیار دانشکده‌ی هنرهای زیبای تهران و 5 سال بعد به عنوان استاد معماری مشغول به تدریس شد. هم‌زمان با تدریس در این دانشکده دفتر کار خود را در سال 1328 خورشیدی تاسیس نمود.

او بین سال‌های 1341 و 1347 خورشیدی به عنوان سومین رییس دانشکده‌ی هنرهای زیبای تهران انتخاب شد و از مهم‌ترین کارهای او در این سال‌ها می‌توان به تاسیس سه رشته‌ی شهرسازی، تئاتر و موسیقی، تنظیم برنامه‌ی آموزشی دانشکده و از همه مهم‌تر، اجباری کردن مسافرت‌های علمی دانشجویان جهت بازدید از بنا‌های باارزش معماری ایران اشاره کرد. او در سال 1358 خورشیدی (1980 میلادی) ایران را ترک کرد و به ونکوور کانادا رفت و بیشترین فعالیت‌های خود را به نقاشی، طراحی و آموزش دانشجویان اختصاص داد.

پس از کودتای سوم اسفندماه 1299 خورشیدی در سال 1301 خورشیدی گروهی از رجال سیاسی و فرهنگی و علاقه‌مند به هنر ایران برای حفظ و نگهداری و تعمیر ساختمان‌های تاریخی و پاس حرمت یادگارها و مفاخر فرهنگی هنری ایران، گرد هم آمدند و جمعیتی به نام «انجمن آثار ملی ایران» را تشکیل دادند. از اقدامات اولیه‌ی انجمن آثار ملی طرح ساخت مقبره‌ی حکیم ابوالقاسم فردوسی بود.

طرح ساخت آرامگاه ابوعلی سینا به مناسبت هزارمین سال تولد ابوعلی (1330 خورشیدی) از اولین کارهای دوره‌ی دوم فعالیت انجمن آثار ملی بود. هیات موسسان انجمن آثار ملی در سال 1324 خورشیدی، با پیش‌فرض برتری تلفیق معماری قدیم و جدید، یک مسابقه‌ی معماری بین معماران آن دوره ترتیب داد که با نظر مساعد آندره گُدار و محسن فروغی، طرح هوشنگ سیحون به عنوان بهترین طرح مسابقه برگزیده شد. جایزه‌ی بهترین طرح، اجرای ساختمان بود. بعد از تصویب نهایی طرح در 1326 خورشیدی، انجمن آثار ملی تصمیم به ساخت مقبره‌ی ابوعلی سینا گرفت. به گزارش انجمن آثار ملی سیحون، در آن زمان برای تکمیل تحصیلات خود، در پاریس به سر می‌برد. پس از آگاهی از تصمیم انجمن آثار ملی در خرداد ماه سال 1327 خورشیدی، طرح نهایی را که در اصل به عنوان پایان‌نامه‌ی خود در پاریس ارائه کرده بود، به انجمن آثار ملی فرستاد.

در سال 1328 خورشیدی، قرارداد ساخت مقبره به شرکت پیمانکاری ابتهاج و شرکا، واگذار شد. مهم‌ترین امتیاز این شرکت، استخدام مهندس پولاک، اهل کشور چکوسلوواکی، برای محاسبه و نظارت بر اجرای طرح بود. ساخت مقبره از خردادماه همان سال آغاز شد. محمدتقی مصطفوی، درباره‌ی ایده‌ی طراحی مقبره می‌نویسد:

اختلاف عمده‌ای که برج آرامگاه ابوعلی سینا با گنبد قابوس دارد دو چیز است: یکی این‌که به مناسبت موقعیت و محدود بودن فضای آرامگاه ابوعلی و همچنین توجه به میزان مخارجی که پیش‌بینی می‌گشت، ابعاد برج آرامگاه ابوعلی نصف ابعاد گنبد قابوس در نظر گرفته شد و در ابتدای امر چنین تصمیمی نگرفته بودند، لیکن محذوراتی انجمن آثار ملی را وادار نمود که از آقای مهندس سیحون؛ طراح و ناظر آرامگاه بخواهد تا ابعاد ساختمان را به نصف تقلیل دهد. اختلاف عمده‌ی دیگر این است که فاصله‌ی بین ترک‌های آرامگاه ابوعلی سینا، باز و گشاده است، در صورتی که بنای گنبد قابوس از بنیاد تا در ورودی و روزه‌ی کوچکی در پایین گنبد، هیچ‌گونه منفذی به خارج ندارد و به سبک زمان آن دوران، چون دخمه‌ی تاریک و فاقد روشنایی است و این ابتکار یعنی باز گذاردن فواصل ترک‌ها در برج آرامگاه ابوعلی، علاوه بر آن که با وضع اقلیمی همدان و باد‌های شدید آن سرزمین، بسیار عمل به‌مورد و مستحسن به شمار می‌رود، اصولا بنای مذبور را به صورتی بسیار جالب و مطبوع در آورده، آن را بس زیباتر و پسندیده‌تر از آن‌چه تصور می‌رفت ساخته است.

سیحون در مورد اندیشه‌های به کار رفته در طراحی مقبره چنین می‌نویسد:

اولین بنای یادبودی که با طرح اینجانب برپا شد، بنای یادبود و آرامگاه واقع در همدان است که 50 سال پیش ساخته شده است. این بنا برای مراسم هزاره‌ی ابوعلی سینا به وجود آمد که توسط «انجمن آثار ملی ایران» سرپرستی می‌شد. تمام عوامل بنا، از اشکال هندسی و نمادین فراوان تشکیل شده‌اند و هر کدام مفهوم خاص خود را دارند. مربع، پایه و اساس این بناست. خود آرامگاه در وسط تالاری مربع شکل قرار گرفته است که پله‌ی مدور و پایه‌های دوازده‌گانه‌ی برج یادبود به دور دایره‌ی پله، مزار را احاطه کرده‌اند. شکل بنا از خارج دارای دو قسمت است، یکی قسمت زیرین که دربرگیرنده‌ی ورودی، مقبره‌ی کتابخانه، تالار اجتماعات و پذیرایی است و دیگر قسمت‌ بالا که برج یادبود بناست. در میان باغی در اطراف آن، قسمت زیرین بنا، از طرف در ورودی دارای ایوانی است با ده ستون که هر ستون علامت یک قرن است و ده قرن اشاره به هزاره‌ی ابوعلی سینا است. از طرف دیگر ابوعلی سینا دانشمندی است بلند پایه با دانش‌های متعدد، فلسفه، حکمت، پزشکی، موسیقی، کیمیا و غیره که بعضی‌ها او را متفکر دوازده دانش دانسته‌اند.

ستون بندی و دیوار پُر در قسمت زیرین نمای اصلی، اشاره‌ای است به معماری یونان قدیم و برج دوازده ترک در بالا، از طرفی اشاره به بنای هم‌زمان ابوعلی؛ یعنی گنبد قابوس دارد و از طرف دیگر، دانش‌های دوازده‌گانه‌ی ابوعلی سینا را تداعی می‌کند. همچنین فلسفه‌ی ایران را بر پایه‌ی فلسفه‌ی یونان نشان می‌دهد. این ایوان ده ستونی و برج بتنی باز، مجموعا در داخل یک مربع بزرگ با اضلاع 28/5 متر جا گرفته‌اند که البته خود مربع دیده نمی‌شود، ولی ضلع افقی آن، کف ایوان و ضلع عمودی از کف زمین تا راس برج است و نماد انسان ایستاده با دست‌های گشاده را، که خود ابوعلی سینا است، تداعی می‌کند.

داستان معماری آرامگاه ابوعلی سینا - اولین بنای یادبود با طرح استاد هوشنگ سیحون داستان معماری آرامگاه ابوعلی سینا - اولین بنای یادبود با طرح استاد هوشنگ سیحون 2020-02-19 21:40:54+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 هوشنگ سیحون در سال 1299 خورشیدی در تهران و در خانواده‌ای هنرمند به‌دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و در سال 1319 خورشیدی فارق‌التحصیل شد و با تاسیس دانشکده‌ی هنرهای زیبا در دانشگاه تهران جز‌و اولین دانشجویان رشته‌ی معماری ثبت نام کرد و در سال 1323 خورشیدی تحصیلات خود را به اتمام رساند. انجمن آثار ملی ایران, انجمن آثار ملی, آرامگاه ابن سینا, مقبره ابن سینا, بوعلی سینا همدان, ابوعلی سینا, آرامگاه بوعلی سینا, مقبره ابوعلی سینا, هوشنگ سیحون, داستان معماری, ریحانه بهرامی زاده Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10227 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com