داستان معماری آرامگاه حافظ آرامگاه شاعری ایرانی با طرحی از معماری فرانسوی

حال که می‌خواهیم درباره‌ی آرامگاه شاعر بزرگ کشورمان صحبت کنیم و کمتر کسی وجود دارد که برای آرامش و فهمیدن حال و احوالش سراغ شعرهای زیبای حافظ نرود این مقاله را با غزلی از حافظِ جانمان شروع می‌کنیم:

خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است / چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است

جانا به حاجتی که تو را هست با خدا / کآخر دمی بپرس که ما را چه حاجت است

ای پادشاه حسن خدا را بسوختیم / آخر سوال کن که گدا را چه حاجت است

ارباب حاجتیم و زبان سوال نیست / در حضرت کریم تمنا چه حاجت است

محتاج قصه نیست گرت قصد خون ماست / چون رخت از آن توست به یغما چه حاجت است

جام جهان نماست ضمیر منیر دوست / اظهار احتیاج خود آن جا چه حاجت است

آن شد که بار منت ملاح بردمی / گوهر چو دست داد به دریا چه حاجت است

ای مدعی برو که مرا با تو کار نیست / احباب حاضرند به اعدا چه حاجت است

ای عاشق گدا چو لب روح بخش یار / می‌داندت وظیفه تقاضا چه حاجت است

حافظ تو ختم کن که هنر خود عیان شود / با مدعی نزاع و محاکا چه حاجت است

به دلیل شخصیت بزرگ حافظ شیرازی و محبوبیتی که میان مردم داشت در روزگاران مختلف پادشاهان سعی کرده‌اند که برای او آرامگاهی بسازند. اولین عمارتی که بر روی قبر او ساخته شد به 65 سال بعد از درگذشت او باز می‌گردد. یک عمارت گنبدی شکل که توسط وزیر ابوالقاسم گورکانی؛ حاکم فارس، بنا شد و در مقابل عمارت حوض بزرگی ساخت که آب آن از آب قنات رکن آباد تامین می‌شد. این بنایی که توسط حاکم فارس ساخته شد در اوایل قرن 11 هجری قمری یعنی در زمان حکومت شاه عباس کبیر و 350 سال بعد از درگذشت حافظ، به دستور نادرشاه افشار مرمت شد. بعد از این مرمت‌‌ها در سال 1187 هجری قمری کریم‌خان زند دستور داد بر مقبره‌ی حافظ بارگاهی به سبک بناهای زندیان بسازند. سنگ مرمرینی که امروزه بر روی تربتش قرار دارد در همین زمان یعنی دوره‌ی زندیان تراشیده شده است. دو غزل از حافظ روی این سنگ نوشته شده که مطلع این دو غزل چنین است:

مژده‌ی وصل تو کو کز سر جان برخیزم / طایر قدسم و از دام جهان برخیزم

ایدل غلام شاه جهان باش و شاه باش / پیوسته در حمایت لطف الله باش

بعد از اینکه کریم‌‌خان زند این عمارت را ساخت در طول 160 سالی که این عمارت برپا بود توسط اشخاص مختلفی مرمت شد. در سال 1295 هجری قمری فرهاد میرزا معتمدالدوله که به بسیار به حافظ عشق می‌ورزید، حصاری آهنین بر روی مقبره قرار داد. در سال 1315 بنای کنونی حافظ که حتما متناسب با شخصیت بزرگ اوست با کوشش علی اصغر حکمت و طرحی از آندره گدار؛ معمار فرانسوی، شروع به شکل گرفتن کرد.

آندره گدار؛ معمار فرانسوی، در سال 1881 میلادی در فرانسه متولد شد. او پس از فارغ‌الحصیلی در دانشکده‌ی هنرهای زیبای پاریس در رشته‌ی معماری و باستان‌شناسی، به معماری شرق و به خصوص ایران علاقه‌مند شد و تحقیقات خود را در این زمینه پیگیری کرد. آندره گدار سهم زیادی در معماری بناهای معروف و زیبای ایران از جمله آرامگاه حافظ، موزه‌ی ایران باستان، آرامگاه سعدی، ساختمان کتابخانه‌ی ملی ایران و ساختمان سه‌گوش و قدیمی دانشگاه جندی شاپور اهواز داشته است.

آندره گدار در زمان جنگ جهانی دوم که فرانسه به اشغال آلمان درآمده بود، به عنوان نماینده‌ی کمیته‌ی ملی فرانسه در ایران برگزیده شد. او در این سال‌‌ها که در ایران به سر می‌برد به شدت به آثار تاریخی و معماری ایران علاقه‌مند شد و با یاری همسرش جزوه‌هایی به شکل تفضیلی از آثار تاریخی و معماری ایران به زبان فرانسوی نوشتند.

علاقه‌ی زیاد او به ایران و معماری شرق باعث شد که او در سال 1928 به استخدام دولت ایران دربیاید و در ساختمان موزه‌ی ایران باستان و موزه‌ی دانشگاه تهران، مشغول به فعالیت شود. در زمانی که او مدیر اداره‌ی باستان شناسی ایران بود تلاش بسیاری برای ثبت ملی آثار تاریخی کرد. از جمله‌ی این آثار می‌توان سه تپه‌ی تاریخیِ سلیمان تپه، زیرز، و مازیر را نام برد. تعمیر مسجد جامع شیراز، مسجد شاه اصفهان و مسجد شیخ لطف‌الله از دیگر فعالیت‌های او بود.

طرح آرامگاه حافظ به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش جنوبی آرامگاه نماد دنیای مادی و ظاهر فریبنده‌ی آن است. وقتی به آرامگاه نزدیک می‌شویم، انسان از بند وسوسه‌های نفسانی رها می‌شود. بالا رفتن از ایوان به معنای معراج عرفانی و سیر و ملوک در دنیای ملکوت است. جلو که می‌رویم کم‌کم آرامگاه که نماد خورشید است نمایان می‌شود. از ایوان پایین می‌آییم و این پایین آمدن نماد تعظیم در برابر این خورشید درخشان است. ایوان شامل دو ردیف پله می‌شود که هر ردیف دارای 9 پله است. عدد 9 در ادبیات فارسی عدد آسمان‌ها بوده و مقدس است.

بخش شمالی آرامگاه نماد ملکوت است. چون آرامگاه در این قسمت قرار دارد و رسیدن به آرامگاه نشانه‌ی دست‌یابی به حقایق و رمز و راز‌های دنیا است. بنای آرامگاه دارای 8 ستون سنگی است که نشانه‌ی قرن 8 هجری قمری است، قرنی که حافظ در این دنیا زندگی کرده است. نمای بیرونی آرامگاه به شکل کلاه تَرک‌دار درویشی است. در این بنا از ذوق و هنر هنرمندان ایرانی بهره‌ی بسیار برده است و هنرهایی همچون خوشنویسی، کاشی‌کاری و حکاکی به زیبایی در کنار یک‌دیگر قرار گرفته‌اند و مجموعه‌ای به وجود آورده‌اند زیبا و چشم‌نواز.

همانطور که گفتیم آرامگاه حافظ در طول سال‌ها تغییرات زیادی کرده تا اینکه به شکل امروزی رسیده است. این آرامگاه از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و گردشگری ایران است. علاقه‌مندان زیادی از جمله ایرانیان و حتی توریست‌های غیرایرانی سالانه از این آرامگاه دیدن می‌کنند. با یلدامدتور و داستان معماری همراه باشید. حافظ درباره‌ی آرامگاه خودش و کسانی که به مزارش می‌روند می‌گوید:

گلعزاری زگلستان جهان ما را بس / زین چمن سایه‌ی آن سرو روان ما را بس

بر سر تربت ما چون گذری، همت خواه / که زیارتگه رندان جهان خواهد بود

داستان معماری آرامگاه حافظ - آرامگاه شاعری ایرانی با طرحی از معماری فرانسوی داستان معماری آرامگاه حافظ - آرامگاه شاعری ایرانی با طرحی از معماری فرانسوی 2020-04-09 16:02:00+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 به دلیل شخصیت بزرگ حافظ شیرازی و محبوبیتی که میان مردم داشت در روزگاران مختلف پادشاهان سعی کرده‌اند که برای او آرامگاهی بسازند. اولین عمارتی که بر روی قبر او ساخته شد به 65 سال بعد از درگذشت او باز می‌گردد. آندره گدار, علی اصغر حکمت, داستان معماری, مقبره حافظ, حافظیه, آرامگاه حافظ, حافظ, ریحانه بهرامی زاده Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10227 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com