موقعیت جغرافیایی عمارت شهرداری تبریز

عمارت شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در میدان شهرداری (ساعت)، تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش واقع شده است.

سیر تاریخی و فرهنگی

کار احداث عمارت شهرداری تبریز در سال 1314 در زمان صدارت شهردار وقت؛ حاج ارفع‌الملک جلیلی و با نظارت مهندسان آلمانی در محل گورستان مخروبه و متروکه محله نوبر (مقصودیه) آغاز شد. نکته جالب و قابل توجه این که، شهرداری تبریز نخستین نهاد شهرداری در سطح شهر تبریز است که در اوایل تاسیس با عنوان بلدیه شناخته می‌شد. این بنا به‌ دلیل وجود ساعت در بالاترین نقطه برج در میان مردم به ساختمان ساعت (ساعات قاباغی) نیز شهرت دارد. این بنا از ابتدا به صورت اداری و با هدف محل استقرار شهرداری تبریز احداث شده و در طول دوره تحولات صورت گرفته در شهر تبریز همواره جایگاه خود را به عنوان یکی از ابنیه خوب و زیبای این شهر حفظ کرده است. علاوه بر آن، نخستین موزه شهر و شهرداری‌های كشور و شورای اسلامی شهر تبريز در بخشی از ساختمان مذكور مستقر است و جلسات رسمی شورا در محل آمفی‌تیاتر موجود در ساختمان تشكيل می‌شود.

در سال 1386 عمارت شهرداری تبریز، به مناسبت بزرگداشت يكصدمین سال تاسیس اولین انجمن شهر و بلديه ايران در تبريز، با صرف هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد و صد میلیون ریال به نخستین موزه شهر و شهرداری‌های كشور تبديل و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در این موزه، تالارهای مختلفی نظیر تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر قرار دارند. در داخل هر یک از این تالارها یادگارهای ارزشمندی از قبیل اشیا، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام‌ها و شخصیت‌های خارجی به شهرداران، کتب خطی و آثار هنری، اسناد اداری و مالی، جام‌های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه‌های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات، امکانات و اسناد مربوطه به شهر با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری و در معرض دید قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین این تالارها، تالار فرش است. در این تالار، گنجینه‌ای بی‌نظیر و ارزشمند از فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت 110 سال به نمایش گذاشته شده‌اند. 12 تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال 1320 به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده ‌است. یکی دیگر از تالارهای جالب این موزه، تالار دوربین‌های قدیمی است. در این تالار، تاریخچه و روند تکوین و شکل‌گیری دوربین‌های نسل قدیم در دوران مختلف در معرض دید عموم قرار دارد. البته در محوطه عمارت شهرداری نیز تعدادی از اتومبیل‌های قدیمی از جمله تاکسی و اولین ماشین آتش‌نشانی تبریز در معرض دید عموم قرار دارند که تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست.

معماری عمارت شهرداری تبریز

بنای U شکل عمارت شهرداری تبریز در سه طبقه با زیربنای 6500 مترمربع احداث و نمای خارجی آن از سنگ تراشیده‌ شده‌ است. نقشه هوایی عمارت شبیه به‌ طرح یک عقاب در حال پرواز است که با نمونه ساختمان‌های کشور آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد. دیوارهای این بنا عموما از جنس آجر و ملات ماسه و آهک بوده و نمای آن‌ها در قسمت شمال و شرق (معابر اصلی شهر) سنگی و نمای جنوبی و غربی آن ترکیبی از آجر و سنگ است. البته کلیه دیوارها در جهت طولی و عرضی دارای کلاهک آهنی هستند. سنگ‌های حجاری شده نما در قاب پنجره‌ها و نیز در قسمت رخ بام از زیباترین موارد تزیینی به کار رفته در معماری این عمارت باشکوه است. البته این شیوه معماری در سایر بناهای تاریخی شهر تبریز نیز مشهود است. از جمله سایر ویژگی‌های این بنا وجود یک ورودی تشریفاتی در قسمت مشرف به میدان و چندین ورودی متعارف در بخش محوطه است. نمای زیبا و هماهنگی بسیار خوب برج ساعت در محور اصلی و مرکزی بنا با کل عمارت جز شاخصه‌‌های اصلی این مجموعه محسوب می‌شود. این زیبایی منحصر به فرد حتی از فاصله دور نیز نظر رهگذران را به خود جلب می‌کند.

ارزش های خاص عمارت شهرداری تبریز

کاخ موزه شهرداری تبریز یکی از ابنیه تاریخی، زیبا و مستحکم شهر تبریز است. این بنای باشکوه یکی از شاهکارهای هنری به سبک معماری آلمانی است که به شکل یک عقاب در حال پرواز بال‌های خود را در مرکز این شهر تاریخی گسترده و نوای ساعت زنگدار برج آن زیبایی خاصی به شهر تبریز بخشیده است. بنای عمارت شهرداری تبریز یکی از آثار تاریخی و فرهنگی مهم این شهر و جز مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود؛ از این رو، کلیه گردشگران و مسافران در حین اقامت در این شهر بازدید از این عمارت زیبا را در برنامه خود قرار می‌دهند.