آرامگاه بابا رکن الدین
نام های دیگر مکان
- تکیه بابا رکن الدین
- قبرستان بابا رکن الدین
- گورستان بابا رکن الدین
- مقبره بابا رکن الدین
- بابا رکن الدین بیضاوی
موقعیت جغرافیایی آرامگاه بابا رکن الدین
آرامگاه بابا رکن الدین در ضلع جنوبی زایندهرود، خیابان سعادتآباد (آزادگان)، در گورستان قدیمی اصفهان (تخت فولاد) قرار دارد.
سیر تاریخی و فرهنگی آرامگاه بابا رکن الدین
اصفهان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که ادوار مختلف را به خود دیده و به همین دلیل آثار باستانی بسیاری دارد. آرامگاه بابا رکن الدین یکی از این آثار و بناهای تاریخی است. مسعود بن عبدالله بیضاوی معروف به بابا رکن الدین اصالتا بیضاوی شیراز بوده و بدین سبب برخی به او لقب «بیضاوی» افزودهاند. جابری انصاری نسبت «انصاری» به او داده بود و او را از خاندان جابری انصاری میشمرد و برخی از مولفان، به پیروی از او، آن را تکرار میکردند، ولی در منابع قدیم ذکری از این منسب نیست و پایه و اساسی ندارد.
بابا رکن الدین یکی از مشایخ و علمای قرن هشتم هجری است که در زمان سلطنت ابوسعید؛ پادشاه مغول در اصفهان زندگی میکرد. او در عرفان از شاگردان کمالالدین عبدالرزاق کاشانی و داود قیصری و نعمان خوارزمی بود و از نامداراترین تالیفات او میتوان به نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص اشاره کرد که تشریحی فارسی بر فصوص الحکم ابن عربی بود و استادش نعمان خوارزمی او را به نوشتن این کتاب سوق داده بود. دیگر آثار او شامل معلوم الخصوص من مفهوم الفصوص، رسالهی قلندریه و کشف الضر فی نظم الدر است.
این عارف بزرگ در سال 769 هجری قمری درگذشت و در ساحل جنوبی زایندهرود به خاک سپرده شد. مقام و منزلت علمی و زهد ایشان به قدری بود که در طول زندگی با نهایت احترام زندگی کرد. این احترام و عزت پس از درگذشت وی نیز برقرار بود، بهطوری که قبرش همواره زیارتگاه خاص و عام بود و عدهی بسیاری از مشاهیر علما و فقها و شعرا و خوشنویسانی که در اصفهان و سایر شهرهای ایران درمیگذشتند در مجاورت او به خاک سپرده میشدند.
شیخ بهایی نیز یکی از این افراد بود که ارادت خاصی به بابا رکن الدین داشت و بعد از مرگ وی بارها بر سر مزارش حاضر میشد و حتی از باطن این عارف بزرگ مدد میجست. در ماههای پایانی عمر خود که همراه تعداد دیگری از بزرگان و زاهدان به زیارت مقبرهی بابا رکن الدین رفته بودند، اتفاق عجیبی افتاد و در پی آن بین بابا رکن الدین و شیخ مکاشفهای صورت گرفت. یکی از ناظران این رخداد محمد تقی مجلسی؛ پدر علامه مجلسی بود که در آن روز شیخ را تا آرامگاه همراهی کرد. ایشان در مشیخهی شرح عربی (من لا یحضره الفقیه) اینگونه ماجرا را تشریح میکند: زمانی که شیخ بهایی بر قبر رکن الدین فاتحه و زیارت خواند، صدایی از آن شنید. بعد از اتمام مکاشفه بین این دو تن، شیخ از جای خود بلند شد و عبایش را بر سرش کشید و بدون اینکه سخنی بر زبان بیاورد، به منزل بازگشت و از آن پس در خلوت خود به توبه و عبادت پرداخت. شیخ محمدتقی مجلسی آن گفتگو را از طرف شیخ بهایی به این صورت شرح داد:
صدایی از قبر به گوشم رسید که «ای شیخ به فکر خود باش» و این معنی را میرساند که مرگ شیخ نزدیک است. او نیز از آن زمان به بعد معاشرت را ترک کرد و شش ماه بعد نیز از دنیا رفت.
در مورد قدمت بنای اولیهی این آرامگاه گفته میشود که در دورهی ایلخانی ساخته شده اما بر اساس گزارشهای متون تاریخی و روایات محلی، پس از مکاشفهی شیخ بهایی در این آرامگاه، مقبرهی بابا رکن الدین بیشتر مورد توجه همگان قرار گرفت. همین امر باعث شد که شاه عباس اول دستور احداث بنای بقعهای بر سر مزار این عارف را صادر کند و گاه حتی مهندسی بقعه را به جناب شیخ بهایی نسبت میدهند که البته استاد جلالالدین همایی پس از بررسیهای دقیق روی بقعه و معماری بنا، اصل بنای پنج ضلعی را متعلق به قرن هشتم و نهم قمری میداند که در زمان شاه عباس اول تجدید بنا شده و قسمت جلوخان ضلع شمالی بهصورت بنایی چهار ضلعی مشتمل بر ایوانی در وسط با دو اتاق قرینه در طرفین از الحاقات زمان شاه عباس میداند. در اواخر حکومت شاه عباس اول صفوی ساختمان و گنبد ممتاز بقعه شروع شد و در سال 1039 هجری قمری؛ یک سال بعد از فوت شاه عباس به پایان رسید.
از آن زمان این محل بهتدریج به گورستانی بزرگ تبدیل و به نام قبرستان بابا رکن الدین معروف شد و حتی پل معروف خواجو نیز به پل بابا رکن الدین معروف بوده و شاردن، سیاح فرانسوی صریحا این نکته را ذکر کرده است.
بسیاری از سیاحان و محققان اولین سنگ قبر موجود در مزارستان تخت فولاد را متعلق به او میدانند. بهطور کلی بقعهی بابا رکن الدین با گنبد بسیار زیبای آن علاوه بر آن که آرامگاه یکی از عرفا و زهاد و دانشمندان قرن هشتم هجری است بیانگر هنر هنرمندان و استادکاران و معماران و کاشیکاران برجستهی عصر صفوی است که علاوه بر نمایش هنر معماری، نمایانگر هنر خوشنویسی خطاطان بزرگ ایران در زمان صفویان و قاجار نیز هست. این مکان تاریخی و زیارتی از مکانهای بسیار مقدسی است که سالهای سال عرفای بزرگ در آن به عبادت پرداخته و به سلوکهای عرفانی بسیاری رسیدهاند.
معماری آرامگاه بابا رکن الدین
این آرامگاه شبیه گنبد بابا قاسم و به شکل کلاه درویشان است که نمای خارجی و سردر آن کاشیکاری شده است. گنبد آن به صورت پنج ضلعی متساوی الاضلاعی بوده که پنج ایوان مشابه بر گرداگرد محوطهی زیر گنبد ساخته شده است. پیشخوان آن در یکی از این اضلاع قرار دارد. بر این پنج ضلعی گردنی نهادهاند که آن نیز چند وجهی است. سقف مخروطی شکل آن را بر این گردن بنا کردهاند که گنبد داخلی را پوشش میدهد. این سقف را با استفاده از کاشیهای زیبایی به رنگهای آبی دریایی، سیاه و سفید بر زمینه آبی فیروزهای مزین کردهاند. آرامگاه بابا رکن الدین در داخل یکی از این ایوانها واقع شده و روی آن از سنگ مرمر ی به ابعاد 76 در 120 در 120 قرار دارد که روی آن چیزی حک نشده است و کاملا ساده است. اما قطعهسنگ مرمر نفیس دیگری به صورت عمودی بالای آرامگاه نصب شده است که طول و عرض آن به ترتیب 210 و 90 سانتیمتر است. این سنگنوشته از نظر حجاری و زیبایی خط یک نمونهی برجسته در اصفهان است.
سردر بنا در ضلع شمال شرقی بقعه قرار دارد و شامل ایوان بلندی به ارتفاع 7/90 متر و کتیبهای به خط ثلث سفید بر روی کاشیهای لاجوردی با خط محمد صالح اصفهانی و تاریخ 1309 است. در زیر این کتیبه نیز لوحی از سنگ پارسی مربع شکل وجود دارد که تاریخ 1200 هجری قمری و نام میرزا محمد نصیر بایزیدی بسطامی بر روی آن حک شده است و نشاندهندهی آن است که این فرد در آن تاریخ بنا را بازسازی و مرمت کرده است.
در کنار مقبرهی بابا رکن الدین چند اتاق کوچک وجود داشته که یکی از آنها به چلهخانه معروف بوده و در گذشته درویشان در این اتاق به چلهنشینی مشغول بودند.
این بقعه از لحاظ نقشه، نوع معماری، جزئیات بنا و گنبد رک از دیگر بناهای موجود در تخت فولاد متمایز بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از خصوصیات استثنایی این بنا استفاده از عدد پنج در پلان بنا و دوازده در گنبد بنا است که احتمال داده میشود که نشانگر پایبندی و ارادت وی به پنج تن آلعبا و دوازده امام باشد. نقشهی خارجی بنا به شکل پنج ضلعی در اندازهی 11/70 متر بوده که در ضلع شمالشرقی آن سردری بلند با غرفههای دو طبقه در طرفین اضافه کردهاند و محور اصلی بنا دقیقا با قبله تطبیق میکند. این بقعه در فضای بازی قرار دارد و از هر سو نمایان است، به همین دلیل معماران آن ترجیح دادهاند که دیوارهای بلند خارجی را با ایجاد طاق نماها و در لچک از هنر کاشیکاری مزین کنند. به نظر شاردن این ساختمان از جهت هندسه بنا و مشرف بودن بر سایر گنبدهای تخت فولاد از امتیاز خاصی برخوردار است.
پیشنهاد برای دیدن بابا رکن الدین
آرامگاه بابا رکن الدین در تاریخ 9 مرداد 1312 با شمارهی 201 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در اطراف این مجموعه امکاناتی چون پارکینگ خودروهای سواری، سرویس بهداشتی و فضای سبز وجود دارد.
در کنار بازدید از آرامگاه بابا رکن الدین میتوانید به دیدن تکیهی کازرونی بروید. این تکیه در کوچهی بابا رکن الدین قرار دارد و قدمت آن به مربوط به دورهی قاجار است. همچنین در نزدیکی این دو، موزه علوم و فنون اصفهان وجود دارد. این مجموعه زیر نظر آموزش و پروش بوده و در آن وسایل و امکاناتی در زمینههای فیزیک، شیمی، زیستشناسی، زمینشناسی، فنیوحرفهای، کاردانش و اکوسیستمها برای علاقهمندان، بهویژه دانشآموزان به نمایش گذاشته شده است.
آرامگاه بابا رکن الدین
بابا رکن الدین یکی از مشایخ و علمای قرن هشتم هجری است که در زمان سلطنت ابوسعید؛ پادشاه مغول در اصفهان زندگی میکرد. او در عرفان از شاگردان کمالالدین عبدالرزاق کاشانی و داود قیصری و نعمان خوارزمی بود و از نامداراترین تالیفات او میتوان به نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص اشاره کرد که تشریحی فارسی بر فصوص الحکم ابن عربی بود و استادش نعمان خوارزمی او را به نوشتن این کتاب سوق داده بود. استان اصفهان- اصفهان- خیابان سعادتآباد (آزادگان)- گورستان قدیمی اصفهان (تخت فولاد) +98 استان اصفهان- اصفهان- خیابان سعادتآباد (آزادگان)- گورستان قدیمی اصفهان (تخت فولاد) استان اصفهان- اصفهان- خیابان سعادتآباد (آزادگان)- گورستان قدیمی اصفهان (تخت فولاد) IR unknownکلمات کلیدی: آرامگاه بابا رکن الدین، تکیه بابا رکن الدین، قبرستان بابا رکن الدین، گورستان بابا رکن الدین، مقبره بابا رکن الدین، بابا رکن الدین بیضاوی،
مکانهای نزدیک
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)
فرهنگ غذایی اصفهان، مرکزی، تهران، البرز، قزوین و چهارمحال و بختیاری2970
0
دیدگاهها
هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.