موقعیت جغرافیایی بقعه قیدار نبی

بقعه قیدار نبی در شهرستان خدابنده (قیدار نبی) در 88 کیلومتری جنوب شرقی زنجان و 42 کیلومتری شهر باستانی سلطانیه قرار دارد. این مکان در سال 1317 به ثبت ملی رسیده است.

سیر تاریخی و فرهنگی

طبق نوشته های کتب تاریخی از جمله تاریخ یعقوبی، جلاالعیون، بحارالنوار، منهاج البراعه و... قیدار از فرزندان حضرت ابراهیم(ع) و از اجداد پیامبر گرامی اسلام بوده است. منسوب بودن این بقعه به حضرت قیدار نبی توسط65  نفر از علمای طراز اول تایید شده است. قیدار نبی از معدود پیامبران مدفون شده در ایران محسوب می شود. در تاریخ یعقوبی آمده است: "حضرت اسماعیل(ع) 12 پسر داشت که بزرگ ترینشان حضرت قیدار بود. پس از وفات حضرت اسماعیل و دفن او در حجر، قیدار جانشین پدرش شده و مردم را به توحید دعوت کرد." برخی دیگر نیز گفته اند: "قیدار (یعنی سیاه پوست) پسر دوم اسماعیل است. او پدر یکی از مشهورترین قبایل عرب بود. سرزمین و مملکت ایشان نیز، قیدار ذکر شده است."

دکتر مصاحب در جلد دوم دایره المعارف خود، می نویسد: "قیدار نبی، بقعه بنای تاریخی در ده قیدار، زنجان، تاریخ صندوق آن 691 هجری قمری است. شاید این قیدار همان کسی باشد که نام اش در عهد به عنوان دومین پسر اسماعیل، ذکر شده و او را پدر مشهورترین قبایل عرب دانسته اند که پس از حمله بخت نصر گرفتار سختی و پراکندگی شدند."

تورات (سفر تکوین) قیدار را فرزند اول حضرت اسماعیل می داند. عبارت تورات چنین است: "و تناسل اسماعیل پسر ابراهیم را هاجر مصری... اول زاده اسماعیل، نینایوت و قیدار و... بود."

بقعه حضرت قیدار نبی(ع) درسال 719 به خواست بلغار خاتون؛ همسر غازان خان مغول بازسازی شد و سپس گنبد آن در سال 751 هجری قمری توسط استاد تیمورخان سلطانیه ای احیا و در قرن 11 هجری قمری گچبری می شود.

معماری بقعه قیدار نبی

گنبد این بنا بسیار جالب و به سبک گنبدهای زنگوله ای است. مساحت آن1/5  هکتار بوده و در دامنه کوه قرار دارد. ساختمان بنا مربع است و سازه آن آجری و به ابعاد 8/3 در 14/5 متر است. این مکان دارای سه بخش است که قسمت اول به عنوان قسمت ورودی ساختمان است. قسمت دوم و سوم نیز دارای گنبد است و پشت سرهم قرار گرفته اند. سقف بخش دوم را عرقچین پوشانده و زیر این فضا، سردابه ای برای گذاشتن اجساد در نظر گرفته شده و بخش سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه است که قبر در آن قرار دارد و در بالای آن گنبد زیبایی به روش 2 پوششی ساخته شده است.

مرقد در سردابه زیرین شبستان اصلی قرار دارد و توسط دو ضریح چوبی بزرگ و کوچک محافظت می شود. ضریح دوم نسبت به ضریح داخلی از قدمت کمتری برخوردار است. گنبد این سازه در نوع خود در این منطقه بی نظیر است و می توان آن را در ردیف گنبدهای "رک" طبقه بندی کرد. نمای بیرونی گنبد و بنا بدون تزیینات و کاشی کاری است. کلیه تزیینات داخلی با رنگ های آبی و طلایی قلم گیری شده است. همه دیوارهای قسمت میانی و شبستان گنبددار تا ارتفاع 10 متری از کف، با کاشی های شش گوش به رنگ های بنفش، سیاه، فیروزه ای و سفید تزیین شده است.

این بنا دارای پنج ورودی است که یکی از آن ها به خیابان اصلی شهر و دیگری به شبستان مسجد مشرف می شود، سه ورودی دیگر به ترتیب در ضلع جنوبی، شمالی واقع هستند. در ضلع شرقی بقعه و مسجد جامع، ساختمان مدرسه علمیه و حمام تاریخی وجود داشته که در گذشته به طور کامل تخریب شده است. 

ارزش های خاص بقعه قیدار نبی

برای ذکر خاص بودن این بنا همین بس که این پیامبر الهی از اجداد پیامبر بزرگوار اسلام و از فرزندان ابراهیم نبی بوده و مقبره او از جمله آثار قدیمی و قابل توجه کشور محسوب می شود.

امکانات تفریحی و رفاهی اطراف بقعه قیدار نبی

متاسفانه علی رغم ارزش تاریخی مذهبی این بقعه ارزشمند تمهیدات خاصی برای اسکان و رفاه مسافران و زایران آن در نظر گرفته نشده است. اما علاقمندان می توانند در شهر سلطانییه اسکان داشته باشند.

پیشنهاد برای دیدن بقعه قیدار نبی

به دلیل این که این مکان تاریخی در استان زنجان و یکی از استان های سردسیر کشور واقع شده، بهترین زمان سفر برای دیدن این مکان در فصل بهار و تابستان است تا علاوه بر بازدید از این بنای تاریخی و زیارت قیدار نبی(ع) بتوانید از طبیعت بکر و زیبای زنجان نیز نهایت استفاده را ببرید.