بازار در معماری قلب تپنده هر شهر

comment-add افزودن دیدگاه img 7 دقیقه ymt علاقه‌مندی‌ها ymt افزودن اصلاحیه ymt نویسنده: پریسا همایونی ymt 1875
بازار در معماری - بازار شیراز

ايران به دليل قرارگيری بر سر راه عبور کاروان‌های داخلی و راه ابریشم از نظر تجارت و بازرگانی اهمیت بسیار زیادی داشته است. در حقيقت، بازرگانی و تجارت و به دنبال آن، نیاز به مکانی برای تجارت باعث شد که بازارها ساخته شوند. بازارهای در طی تاریخ دچار دگرگونی‌‌هایی شدند. برای آشنایی با معماری خاص و زیبای بازار که محل تجمع فرهنگ و هنر است، با یلدامدتور همراه باشید.

بازار در طی تاريخ، از ابتدای پيدايش جوامع انسانی تاکنون، حیات خود را حفظ کرده و در طی هر دوره دچار دگرگونی و تحول شده است. در ایران نیز در دوره‌ی ساسانيان بر اثر رواج بازرگانی داخلی و توسعه‌ی شهرها و شهرنشينی، بازار به شکل ابتدایی خود شکل گرفت. در ابتدای اين شکل‌گيری، بازارها در بيرون از دروازه‌های شهر و به صورت کاملا ابتدايی تشکيل شدند. ولی در گسترش‌های بعد از دوره‌ی هخامنشی و بعد از اسلام، عنصر بازار، به ستون فقرات و عنصر اصلی یک شهر تبدیل شد. از آن زمان به بعد بازار به داخل شهر و از دروازه‌های اصلی شهر آغاز می‌شد. با رشد بازار تمامی عناصر شهری به آن ختم می‌‌شد. در این ميان فضاهای ديگری برای تکمیل شهر مانند حمام‌ها، مدرسه‌ها، کاروانسراها، مسجدها، تکيه‌ها، سقاخانه‌ها، زورخانه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و حجره‌های بازرگانان شکل می‌گرفت.

معماری بازار

در بافت شهر، بازار استخوان‌بندی اصلی شهر را تشکيل میدهد. مسقف بودن بازار یکی از خصوصیات بارز آن به حساب می‌آید که بر اساس حکمت و دلایلی خاص، این‌گونه ساخته می‌شدند. بازارهای مسقف ضمن مصون نگه‌داشتن مردم از شرايط نامساعد جوی، امنيت در بازار را نیز تامین می‌کردند. مصالح اصلی به کار رفته در بازار آجر و چوب بوده است. استفاده از پوششهای گنبدی با هندسه و نقوش زيبای گچبری، کاشیکاری و آجرکاری نیز در برخی از بازارها دیده می‌شود. 

بازار در معماری ایران

انواع بازارها

بازار در شکل کلی خود نهادی منحصر به شهرها نبوده است. بازار به عنوان شبکه‌ی عرضه و تقاضا و مبادلات کالا و خدمات در ايران، در همه‌ی اجتماعات قومی، فرهنگی و ملی ديده می‌شود. بر اين اساس انواع بازار را در ايران می‌توان به طور کلی به موارد زیر تقسیم کرد:

  1. روستايی: بيش‌تر به صورت دوره‌ای و فاقد فضای کالبدی خاص است و متناسب با ميزان توليد آن‌ها به صورت سالانه، ماهانه، هفتگی و... شکل می‌گيرد.
  2. عشايری: فاقد فضای کالبدی و اغلب به صورت فصلی و برای مبادله‌ی محصولات دامی و دستی عشاير که در فصول خاصی توليد می‌شود، به وجود می‌آيد.
  3. شهری: هر داراری يک بازار اصلی است که ستون فقرات هر شهر به حساب می‌آید.

معروف‌ترین بازارهای ایران

بازار در ایران یکی از مهم‌ترین ارکان معماری به حساب می‌آید که در دوه‌ها و اعصار مختلف به شیوه‌های خاص و زیبایی ساخته شده‌اند. بازارهای معروف و زیادی در ایران وجود دارد و می‌توان تمام آن را خاص و منحصربه‌فرد دانست. در این‌جا به چند نمونه‌ی مهم و معروف اشاره می‌کنیم: بازار بزرگ تبریز، بازار قزوین، مجموعه‌ی سعدالسلطنه در قزوین، بازار زیبای وکیل شیراز، بازار سنتی و قدیمی اصفهان.

کلام آخر

با توجه به آن چه که گفته شد، بازارهای از مهم‌ترين بخش‌های شهرهای ايرانی دوران بعد از اسلام بوده‌اند و در رشد و توسعه‌ی آن‌ها نقش به‌سزايی داشته‌اند. هسته‌ی اولیه‌ی اغلب بازارها در نزديکی يکی از پر رفت‌و‌آمدترين دروازه‌های شهر تشکيل می‌شد. در بازارها علاوه بر فضای معماری، رویکردهای مهم اجتماعی و اقتصادی نیز رخ می‌داد. بازارها بنا به نیاز هر جامعه‌ی شهری، مسقف و یا در مکان خاص بدون فضای کالبدی شکل می‌گرفتند. بازار، قلب تپنده‌ی هر شهر محسوب می‌شود و آن شهر را زنده نگه می‌دارد.

کلمات کلیدی: بازار سنتی، معماری ایرانی، اصول معماری ایرانی،

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!

comment-add افزودن دیدگاه