تاریخچه معماری ایران (هخامنشی) قدرتمندترین امپراطوری ایران

هخامنشیان از نژاد آریایی‌های کوچ کرده به جنوب بودند که در قرن هفت قبل از میلاد به استقلال رسیدند و در مدت نسبتا کوتاهی حکومتی با مرکزیت مقتدر تاسیس کردند. آن‌ها از تمامی دست‌آوردهای ملت‌های مختلف استفاده کردند تا هنر ترکیبی و خاص خود را به وجود بیاورند. هنر هخامنشی با حکومت سیاسی خود همراه بوده و به همین دلیل است که هنر معماری در تالارهای رسمی و حکومتی هویدا شد. برای آشنایی با این هنر و معماری ارزشمند هخامنشی با یلدامدتور همراه باشید. 

مجموعه کاخ های هخامنشی

پاسارگاد نخستین تختگاه هخامنشیان با مجموعه‌ای از پرستشگاه‌ها و کاخ‌ها است. استفاده از سنگ‌های بزرگ با رنگ سفید و سیاه در مقبره‌ها، ساختمان اصلی و ستون‌ها به وضوح دیده می‌شود. هر کاخ بر روی صُفحه با ارتفاع از سطح زمین ساخته شده و این معماری شامل دروازه‌ی اصلی (ورودی)، تالار پذیرایی، تالار بارگاه و اتاق‌های مسکونی است. اگر بخواهیم ترسیم حقیقی از هنر معماری هخامشی داشته باشیم باید به کاخ‌ها رجوع کنیم. امپراطوری هخامنشی به مکانی نمادین احتیاج داشت تا مظهر قدرت و عظمت حکومتش باشد و تمام ملل همجوار آن را به قدرت بزرگ هخامنشیان بشناسند. بنابراین مجموعه‌ی کاخ و تالار حکومتی در راستای این نشان قدرت و عظمت به وجود آمد. جایگاه اصلی حکومت هخامنشین در شوش و اکباتان بود. تخت جمشید با هدف برگزاری جشن نوروزی با شکوه معماری بنا شد، تا در این زمان بتوانند خراج‌های ملت‌های مختلف را بگیرند. این مجموعه در تمام دوره‌ی هخامنشی ساخته و توسعه پیدا کرده است. ولی در نهایت باز بخشی از آن ناتمام ماند. ستون‌های به کار رفته در تالارها و کاخ هخامنشی به دلیل القای قدرت و عظمت از ارتفاع زیادی برخوردار بودند. ارتفاع ستون‌های به کار رفته در تالار آپادانا در تخت جمشید را بیش از بیست متر می‌دانند و امرزوه از ستون‌های آن تنها چهارده عدد باقی مانده است. کاخ اختصاصی داریوش یا تَچر به دلیل پاک‌تراش بودن آن به تالار آیینه نیز معروف است و این بدان معنا است که انسان در این سنگ تراش خورده خود را می‌توانست ببیند و این کنایه از صیقل سنگ استفاده شده در کاخ است. کاخ صد ستون یکی دیگر از تالارهای اصلی تخت جمشید است.

سازه آبی کاخ هخامنشی

در تخت جمشید به شیوه‌ی آب‌رسانی جالبی برمی‌خوریم که از نمونه‌ی اولیه در عین حال پیشرفته از شبکه‌ی آب‌روی زیرزمینی است که آب قسمت مختلف کاخ را تامین می‌کرده است. در طی کاوش‌های باستان شناسی مدخل آب‌راه از دالان عمیق زیر خاک بیرون آمده است. طی کاوش باستان شناسی ارنست هرتسفلند این سازه‌‌ی آبی، کشف و از دل خاک بیرون آمد. وجود سازه‌های آبی دوران هخامنشی در اطراف مجموعه‌ی تخت‌جمشيد و پاسارگاد نشان از فن‌آوری ساخت اين گونه سازه در امپراطوری هخامنشی است. آب مورد نیاز در زمان هخامنشی از رود دره‌ی جنوبی تخت جمشید تامین می‌شده است و آب مورد نیاز تمدن بزرگ هخامنشی را تامین می‌کرده است. آب عامل اصلی زندگی و حیات یک تمدن است بنابراین ساخت سازه‌ی آبی و تحول مهندسی هیدرولیک را در این تمدن بزرگ می‌بینیم.

گور دخمه هخامنشی

گور دخمه‌ها از جمله موارد الهام گرفته از هنر دوران قبل خود یعنی مادها است که در دوره‌ی پارسی به تکامل رسیدند. در تخت‌جمشید چند آرامگاه در دل کوه کنده شده است. شکل ظاهری این آرامگاه‌ها به صلیبی چهارگوش و با چهار نیم‌ستون برجسته کاملا در تداوم سنت دوران مادها است. در داخل این دخمه‌ها چند ردیف قبر کنده شده است. سردر ورودی آرامگاه گویی وردی کاخ مجلل است و تزیینات وسیع سنگی را مشاهده می‌کنیم. این نقش برجسته نشان تخت بر روی دوش ملت‌های دیگر است که نقش فروهر در بالاترین نقطه به وضوح دیده می‌شود. این نقش الهام گرفته از نقش قرص بال‌دار مصریان است که با تکامل به نشانی از امپراطوری هخامنشی تبدیل شد.

تزیینات در معماری پارسی

با تحقیق بر روی معماری هخامنشی به آجرهای لعابی‌رنگ برمی‌خوریم که در تخت جمشید و شوش به وفور استفاده شده است. تزیینات عمده‌ی هنر معماری هخامنشی به دلیل تاثیر سیاست بر هنر، سنگی و از قدرت هنری بسیاری برخوردار است. حکاکی بر سنگ نمونه‌ی بارز هنر پارسی در بناهای هخامنشی است. به وضوع داستان‌های اساطیری و فضای غیر واقعی را در معماری هخامنشی می‌توان دید و انسان و گاو بال‌دار از جمله نشانه‌های داستان اساطیر در کاخ‌های هخامشی است. نقوش تزیینی در هنر پارس نقوش گیاهی، گل نیلوفر، گل دوازده پَر، درخت نخل و سرو، نقوش انسانی، نقوش اساطیری و کتبه‌هایی به خط میخی به چشم می‌خورد که با ظرافت حکاکی و حجاری شدند. مهمترین نقوش تزیینی هنر پارس را در کاخ آپادانا در پلکان شمالی و شرقی کاخ می‌بینیم که سربازان جاویدان در آن حکاکی شده است. نقوش تزیینی نشان از لباس، آرایش مو و آرایش جنگی در آن دوران است. این تزیینات علاوه بر زیبایی بنا به ضخامت بنا نیز افزوده است. 

کلام آخر

تخت جمشید یکی از مهم‌ترین بناهای دوران هنر پارسی است که تا امروز باقی مانده است. از جذابیت‌های تخت جمشید یادگاری‌های آن بر روی بدنه بنا است، که از دوران ساسانی دیده می‌شود، که خود، جذابیت گردشگری را به وجود آورده است. هنر معماری و تزییینی تلفیقی از بین النهرین بوده است و خواستگاه این هنر را در آن باید جستجو کرد که در امپراطوری پارسی گسترش و رشد یافت. برای آشنایی بیشتر با سیر تحول معماری در ایران با یلدامدتور بمانید.

تاریخچه معماری ایران (هخامنشی) - قدرتمندترین امپراطوری ایران تاریخچه معماری ایران (هخامنشی) - قدرتمندترین امپراطوری ایران 2020-06-18 14:21:49+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 هنر پارسی را باید در هنر بین النهرین جست و جو کرد که با هنر ایرانی عجین شد و هنر هخامنشی را ساخت. هخامنشیان از قدرت و عظمت سیاسی برخوردار بودند که این در هنر و معماری آن‌ها نیز متجلی شد و هنر قدرتمدی را به وجود آورد. تخت جمشید یکی از قدرت‌نمایی‌های هخامنشان در ایران بود. تاریخچه معماری, تاریخ معماری, ارنست هرتسفلد, تخت جمشید, تزیینات در معماری, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com