یخچال زواره
نامهای دیگر مکان
- یخدان زواره
موقعیت جغرافیایی یخچال زواره
یخچال زواره در استان اصفهان، شهرستان اردستان، محلهی بنجیرهی زواره قرار دارد. زواره شهری کوچک است که از شهرهای کهن ایران به شمار میرود و پیشینهی آن به قبل از اسلام بازمیگردد و میتوان آن را از بقایای هفت شهر لیلاز دانست. این شهر در 10 کیلومتری شمال شرقی شهرستان اردستان واقع شده است.
سیر تاریخی و فرهنگی یخچال زواره
یخچال کلمه اصیل ایرانی است و از دو کلمهی یخ و چال تشکیلشده و اشاره به چال و مخزنی دارد که یخ در آن نگهداری میشود. یخچالها در معماری قدیم کشور برای تولید و نگهداری یخ ساخته میشدند. در سراسر ایران و بهویژه در مناطق گرم و خشک که تابستانهای بسیار سختی دارند یخ در زندگی مردم نقش بسیار مهمی داشت تا علاوه بر اینکه آب گوارا و خنک در اختیار مردم قرار دهد، مواد خوراکی آنها را نیز حفظ کند. برخی از یخچالهای سنتی در کشور شخصی بوده و صاحب سازه مسئولیت تهیه و فروش و توزیع یخ را بر عهده داشته، اما اکثر یخچالها مانند یخچال سنتی زواره، عمومی بوده و همهی مردم میتوانستند از یخ آن استفاده کنند.
خوشبختانه این بنا مورد مرمت قرار گرفته است. ناگفته نماند که در سالهای اخیر داخل این بنا نمایشگاه عکسهای تاریخی نیز برپا شده بود که مورد استقبال گردشگران و علاقهمندان قرار گرفت.
معماری یخچال زواره
عنصر تشکیلدهندهی یخچال سنتی زواره مانند اکثر یخچالهای سنتی ایران از گل و خشت است. علت این انتخاب هم برمیگردد به اینکه این مصالح بهآسانی تهیه میشد. ضمنا خشت بهترین عایق گرما از بیرون به درون و سرما از درون به بیرون است. همچنین رنگ خاکی اندود خشت، از انعکاس نور شدید و تند آفتاب میکاهد.
وقتی به این سازه نگاه کنید بنایی مخروطی با دیوارههای دوار ضخیم را میبینید که دوایر پایین آن بزرگتر بوده و هر چه بهطرف بالا میرود دوایر حالت تنگتر به خود میگیرد تا در نقطهای مانند راس مسدود شده است. این شکل مخروطی یخچال مانع جذب گرما میشود و آب خنک میماند.
فضای داخل یخچال زواره بسیار مرتفع و علیرغم سادگی زیبا ساختهشده و گودالی عمیق وجود دارد که محل نگهداری یخ بوده است. همچنین پلکانی سنگی دواری وجود دارد که تا انتهای چالهی یخ ادامه یافته و دسترسی به انتهای بنا، انتقال و برداشت یخ را ممکن میکرده است.
این یخچال دارای دو درگاه نعلمانند (یک در به سمت شمال و دیگری به سمت جنوب) در روبهروی همدیگر است که برای یخگذاری و یخ برداری بوده است. دری که به سمت شمال (محلهی بنجیره) است به طرف گودالهای بیرونی یخچال و محل تهیهی یخ قرار دارد و استفاده این در برای یخگذاری بوده است. درِ سمت شمال در تابستان باز میشد و یخچالدار از آن در، یخ را توزیع یا بهفروش میرسانده است.
اطراف یخچال زمینی (خدرو) به عمق حدودا یک متر وجود داشته که در قدیم و در فصل زمستان بهویژه در شبهای سرد، آب را در آن جاری میکردند و بعد از اینکه گلولای آب تهنشین میشد، در طول شب، آب یخ میزد. مقدار آبی که در شبهای بعد، بر روی این تودههای منجمد قرار میگرفت، بهاندازهای بود که سرمای یکشب میتوانست آن را منجمد کند. ارتفاع آب روی سطوح قبلی یخ، از چند سانتیمتر تجاوز نمیکرد و این کار را آنقدر تکرار میکردند تا قطر یخها، بهاندازهی عمق چاله میرسید. پس از قطور شدن این لایهها، یخها را با ضربات تبر میشکستند و یخها را بهصورت تکهتکه جمعآوری میکردند و در مخزن یخچال (چال یخ) بهصورت لایهای بر رویهم انباشته میکردند و وقتی چال از یخ پر میشد درگاهها را با خشت و گل بسته میکردند. در روزهای گرم تابستان روزنهای از درها را باز و یخ را میان مردم توزیع یا به فروش میرساندند. در وسط یخچال چاهی حفر شده که برای جمع آوری آب حاصل از ذوب شدن احتمالی یخها استفاده میشده است.
همهچیز در ساخت یخچالها حسابشده بود و برای هر موضوعی راهی وجود داشته است. برای اینکه تکههای یخ به همدیگر نچسبند و همچنین کمتر آب شوند، بین یخها پوشال یا ساقههای گندم و نیز حصیر میگذاشتند.
پیشنهاد برای دیدن یخچال زواره
بعد از بازدید از یخچال سنتی زواره میتوانید از قلعهی سنگ بست، حسینیهی بزرگ و حسینیهی کوچک، بازار تاریخی زواره، مسجد جامع زواره و... نیز بازدید فرمایید. این بناهای زیبای تاریخی نشان از ارزش بالای شهر زواره از قدیمالایام دارد.
شهر زواره در حاشیهی جنوبی کویر مرکزی ایران قرار گرفته که در این منطقه پرورش شتر به شیوههای سنتی انجام میگیرد. شترسواری یکی از سرگرمیهای مهیج برای گردشگران است. شما نیز در صورت تمایل میتوانید این تفریح را تجربه کنید یا اگر قبلا شترسواری را تجربه کردید، برای بار دیگر تجدید خاطره کنید.
یخچال زواره
یخچال زواره در استان اصفهان، شهرستان اردستان، محلهی بنجیرهی زواره قرار دارد. زواره شهری کوچک است که از شهرهای کهن ایران به شمار میرود و پیشینهی آن به قبل از اسلام بازمیگردد و میتوان آن را از بقایای هفت شهر لیلاز دانست. این شهر در 10 کیلومتری شمال شرقی شهرستان اردستان واقع شده است. استان اصفهان- اردستان- زواره- محله بنجیره +98 استان اصفهان- اردستان- زواره- محله بنجیره استان اصفهان- اردستان- زواره- محله بنجیره IR unknownکلمات کلیدی: یخدان زواره، یخچال زواره،
مکانهای نزدیک
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)
فرهنگ غذایی اصفهان، مرکزی، تهران، البرز، قزوین و چهارمحال و بختیاری2958
0
دیدگاهها
هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.