بازدید: 3086
ایجاد: 15:07:04 2020/06/27
بررسی: 21:41:21 2024/06/08

اُرُسی به گونه‌ای از پنجره یا درِ چوبی کشویی گفته شده است که با بالا و پایین رفتن باز و بسته می‌شود. اندازه‌ی آن از کف تا سقف بنا است. ارسی دارای شبکه‌های پنجره‌ای با هنر گره‌چینی که درون آن شیشه‌های رنگی به کار رفته است و از عناصر مهم ایجاد روشنایی و خلق فضای عرفانی در طراحی داخلی معماری ایران است. علاوه بر زیبایی و خصوصیات روان شناختی بر روشنایی فضای داخل بناهای تاریخی نیز تاثیر به سزایی دارد. برای آشنایی با عنصر زیبایی معماری با یلدامدتور همراه باشید.

ارسی در معماری

اُرُسی از عناصر مهم معماری است که در بناهای تاریخی به کار رفته است و به پنجره‌های گره‌چینی اطلاق می‌شود که درون آن شیشه‌ی رنگی به کار رفته است. ارسی از زیبایی و هنر خاصی برخوردار است. در ساخت ارسی بیشتر از چوب گردو استفاده شده است. مدارکی که نشان دهد در دوره‌های افشاریه و زندیه از اُرسی استفاده شده باشد وجود ندارد و ابتکار آن را می‌توان به دروره‌ی صفوی نسبت دارد که در دوره‌ی قاجار به اوج خود رسید. ارسی در تالار، شاه‌نشین و قسمت اصلی بنا به کار می‌رفته است و باعث می‌شد دو اتاق بزرگ در کنار هم قرار بگیرند. ساختن اُرسی و استفاده از آن، از چنان جایگاه مهمی برخوردار بوده که در خانه‌های مردم عادی هم نمونه‌ی آن با پیمون کوچک و تعداد کم وجود داشته است. گسترش ساخت و اهمیت اُرسی در بناهای تاریخی توجه سازندگان را به سمتی سوق می‌دهد که طراحی اُرسی‌ها به شیوە‌ی محلی و بومی ساخته شوند. با اتکا بر این پشتوانە‌ی غنی در اُرسی‌سازی در ایران می‌توان با احیا و نوآوری و با استفاده از این هنر در بناهای جدید از فراموشی و نابودی آن جلوگیری کرد. 

شیشه رنگی

ارسی تركيبی از چوب و شيشه است. شیشه‌ی رنگی از عناصر مهم ارسی هست که زیبایی قابل توجهی را در بنا ایجاد می‌کند. در این شیشه‌ها از رنگ‌های قرمز، آبی، سبز، زرد و سفید استفاده شده است. شیشه‌رنگی‌ها در لایه‌ی داخل ارسی به کار می‌روند و در لایه‌ی بیرونی برای نفوذ بیشتر نور به داخل بنا از شیشه‌های بی‌‌رنگ یا همان سفید استفاده می‌کردند. در دوره‌های بعد زمینه‌ی استفاده از شیشه‌رنگی کم می‌شود و فضای کتیبه‌ی ارسی با شیشه‌ی سفید پُر می‌شود.

روش تهیه‌ی شیشیه‌رنگی این‌گونه است که با ذوب کردن شیشیه‌های زاید و حرارت مجدد آن و رنگ آمیزی به وسیله‌ی عناصر طبیعی و دست‌ساز مانند ساقه‌ی گندم و گل زرد (رنگ زرد)، گل شقایق و پوست انار (رنگ قرمز) شیشه‌ی رنگی زیبایی به دست می‌آید.

انواع ارسی 

ساختار اُرسی‌ها به گونه‌ای است که سطح وسیع و گسترده‌ای دارند و این شرایط در ساخت همە‌ی اُرسی‌های ایران یکسان است. ارسی‌ها را از نظر کارکرد می‌توان به دو دسته‌ی ساده و وزنه‌ای تقسیم کرد. ارسی‌های ساده از لنگه‌های بسیار سبک ساخته و به راحتی با دست و حتی توسط یک نفر جابه‌جا می‌شوند. در ارسی‌های وزنه‌ای علاوه بر حالت کشویی که در ارسی‌های ساده وجود دارند، درون چهار چوب خالی است و در آن وزنه‌های سربی به وسیله‌ی ریسمانی که از روده‌ی گاو و گوسفند درست شده است، به لنگه‌ها متصل می‌شوند تا بالا و پایین کشیدن آن را آسان‌تر کند. در ارسی‌های کاخ گلستان و کاخ صاحب قرانیه در تهران به علت بزرگی لنگه‌ها قرقره‌هایی برای باز و بسته کردن ارسی‌ها تعبیه کردند.

اجزای ارسی

ساخت هر ارسی به مراحل و قسمت‌های مختلف تقسیم شده است. ارسی در ساختار اصلی خود از چهارچوب، وادار، پاخور، پاتاق و لنگه تشکیل شده است. اجزای تشکیل دهنده‌ی ارسی شامل موارد زیر است.

  • چهارچوب: استخوان‌بندی اصلی پنجره را تشیکل می‌دهد. شامل ردیف‌هایی از چوب‌ها به صورت طولی، عرضی و منحنی است.
  • وادار: ستون‌های عمودی چهارچوب و ستون‌هایی که به صورت طولی پنجره را به قسمت‌های مساوی برای لنگه‌ها تقسیم می‌کنند. 
  • پاخور : به قسمت‌های پایینی و افقی چهارچوب گفته شده، که ارتفاع آن در هر ارسی متفاوت است. پاشنه یا پاخور ارسی، بخش پایین و افقی چهارچوب است که با زمین در تماس است و ارتفاع آن با توجه به پهنای کتیبه و لنگه‌های ارسی انتخاب می‌شود.
  • پاتاق یا کتیبه: قسمت عمده و اصلی ارسی که جهت تزیین است و سخت‌ترین قسمت آن ساخت پاتاق است.
  • لنگه یا لت: لنگه‌های ارسی یا لَت با شکل‌های مستطیلی ساخته می‌شوند و به صورت متحرک، کشویی یا عمودی بالا و پایین می‌روند و در قسمت پایینی اُرسی قرار می‌گیرند. لنگه‌ها دارای شیشه‌های رنگی تزیینی، نورگیری، تهویه و تامین روشنایی محیط بنا هستند. لَت یا لِنگه‌ی ارسی‌ معمولا به تعداد فرد ساخته می‌شوند و دارای یک لتی، سه لتی، پنج لتی، هفت لتی و نُه لتی هستند. ارسی تک لتی در بالای گوشوار یا راهروهای طبقه‌ی اول بنا دیده می‌شوند.

کلام آخر

ارسی یکی از عناصر زیبایی رنگ و نور است که در خلق فضاهای عرفانی و زیبا بسیار تاثیر گذار بوده است. ارسی در دوره‌ی صفوی ساخته شده است و در دوره‌ی قاجار به اوج هنر خود رسیده است. ارسی علاوه بر پنجره‌ای برای روشنایی به عنوان تقسیم‌کننده فضا در اتاق‌ها استفاده شده و نقش کاربردی را در بناها نیز ایفا کرده است. برای مطالعه بیشتر عناصر معماری با یلدامدتور بمانید.

ارسی و شیشه های رنگی - پنجره ای رو به زیبایی ارسی و شیشه های رنگی - پنجره ای رو به زیبایی ارسی و شیشه های رنگی - ارسی یزد 2024-06-08 21:41:21+3:30 ارسی به گونه‌ای از پنجره یا درب چوبی کشویی گفته شده است که با بالا و پایین رفتن باز و بسته می‌شود. اندازه آن از کف تا سقف بنا است. ارسی دارای شبکه‌های پنجره‌ای با هنر گره چینی که درون آن شیشه‌های رنگی به کار رفته است. ارسی در معماری از عناصر زیبایی و کاربردی به حساب می‌آید. استفاده از اُرسی در بناهای دوره‌ی صفوی آغاز شده و در بناهای قاجاری به تکامل خود رسیده است. ارسی, کاربرد شیشه رنگی در معماری, کاربرد شیشه رنگی, شیشه رنگی, شیشه رنگی پنجره, معماری ایرانی, YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com

img

دیدگاه‌ها

پاسخ کاربر مهمان

کاربر مهمان

10:12:45 2020/12/02

آخیی چقدر خوبه این ارسی ها خیلی قشنگن