آشنایی با اصطلاحات مرمت شهری (قسمت دوم)

همان طور که در مطلب قبلی تحت عنوان آشنایی با اصطلاحات مرمت شهری (قسمت اول) گفتیم، بافت‌های تاريخی شهرها به دليل قدمتی که دارند، دچار آسیب و فرسودگی می‌شوند، پس حفاظت و نگهداری از آن‌ها وظیفه افراد متخصص است. یکی از حرکت های ارزشمند در این راستا وضع قوانین در مرمت است. قوانین از تعاریف کلمات به وجود می آیند و مرمت شهری بر پایه و اساس این تعاریف بنا شده است. برای آشنایی با چند اصطلاح مرمت شهری دیگر با یلدامدتور بمانید.

احیا (Restoration)

این واژه به معنای یگانگی بخشیدن به همه بخش‌های از میان رفته بنا است، به گونه‌ای که بتوان کلیت خدشه‌دار شده را از نو ایجاد کرد. این امر امروزه در اقداماتی ویژه برای بناها یا مجموعه‌ها یا بافت‌های شهری در مقیاس ملی و جهانی انجام می‌شود. احیا یا بازگشت، به اقداماتی اطلاق می شود که با بازگرداندن بنا به حالت اولیه سر و کار دارند.

این واژه برای بافت‌های تاریخی کهن و با ارزش به کار گرفته می‌شود. این عمل بر مبنای احترام به کیفیت و قدمت بنا و مستندات اصیل آن استوار است. بنابراین در این اقدام بر ذکر تاریخ و مشخصات هر نوع مداخله‌ای، پس از زمان ساخت اصلی بنا، تاکید می‌شود. امروزه، احیا، محدودیت‌های زمانی مفاهیم گذشته خود را در هم شکسته است و بر مفهومی کاملا تحقیقی بر مبنای فرآیندی خلاقانه استوار است.

تعمیر (Repair)

در بر گیرنده مداخله‌هایی است که باعث افزایش عمر فضا و یا بنا می‌شود.این اقدامات به صورت مداوم صورت می‌پذیرد. بدین ترتیب می‌توان گفت که نوسازی، فرآیندی است که طی آن می‌توان شاهد ایجاد وضعیتی مناسب در کالبد و فضای فرسوده اثر بود. این فرآیند شامل هفت دسته اقدامات عمده و مهم می‌باشد که به ترتیب شامل تجدید حیات، انطباق، تبدیل، حفاظت،‌ نو شدن،‌ احیا و تعمیر است. عواملی که ما را به تعریف و انجام این قوانین و اجرای آن وا می دارد، فرسودگی و جلوگیری از تخریب بناها و بافت های تاریخی است که تعمیر و توجه به این بافت ها می‌تواند از زوال آن در طول زمان جلوگیری کند. دلیل اصلی که ما را به این توجهات وا می‌دارد آسیب های وارده بر بافت‌ها و بناهای تاریخی است.

فررسودگی کالبدی

فرسودگی ممکن است ناشی از افت کیفیت کالبدی یا سازه‌ای بنا باشد. این وضعیت با قرار گرفتن بافت بنا در مسیر افت کیفیت ناشی از گذشت سال ها، تاثیر آب و هوا، جابجایی زمین، نگهداری نامناسب و نامطلوب به وجود می‌آید. با توجه به هویت واقعی شهر نمی‌توان آن را از ریشه‌های کهن جدا ساخت و همچنین نمی‌توان آن را از پدیده‌های نو و معاصر محروم داشت. در واقع زندگی شهر، هم به آن ریشه‌های کهن وابسته است و هم نیازمند این پدیده معاصر.

از آن جا که انسان‌ها ذاتا تمایل به پیشرفت و ترقی دارند دیگر این بافت‌ها پاسخگوی نیازشان نیست پس آن‌ها که می‌توانند بافت را ترک می‌کنند و جای خود را به کسانی می‌دهند که تعلق خاطری به بافت ندارند و در حفظ آن هیچ‌ انگیزه‌ای ندارند. این امر فرسودگی بافت را در پی دارد.

اگر بتوان از فرسودگی کالبد جلوگیری کرد می‌توان از حیات مجدد فضای شهری سخن گفت. در این حالت عمل احیا صورت می‌گیرد. احیا عملی است که با تغییرات ساختمانی و تعمیرات اندک ولی مدوام بر روی کالبد انجام می شود. احیا سعی بر آن دارد تا با حذف فرسایش در کالبد (شکل)، از فرسایش عملکرد و به تبع آن از فرسایش فضای شهری جلوگیری نماید.

فرسودگی عملکردی

بافت های کهن به دلیل ترکیب کاربری‌ها و نوع عملکرد آن‌ها دچار ناهماهنگی می‌باشند که این ناهماهنگی هم درونی است و هم در برابر بافت‌های جدید دچار عدم تعادل است. همین امر باعث انتقال بیشتر کاربری‌های سازگار با بافت کهن، به بافت جدید و جایگزین شدن آن با کاربری‌‌های ناسازگار با بافت خواهد شد. به این ترتیب کاربری‌های مسکونی، فضای سبز و غیره کم شده و کارگاه‌ها، عمده‌فروشی‌ها، انبارها و... افزایش می‌یابد. این فعالیت‌ها باعث به وجود آمدن سیکل معیوبی می‌شود که هم به فرسودگی کالبد هم به فرسودگی فعالیت‌ها کمک می‌کند، و این امر باعث جدا افتادگی بیشتر بافت کهن از سایر قسمت‌های شهر می‌شود.

در محله های تاریخی شهری، چشم انداز کالبدی که متناسب با ضروریات یک دوران تاریخی طراحی شده بود ناگزیر خود را با ضروریات دوران دیگر تطبیق می‌دهد. در صورتی که در بافت، تنها فرسودگی عملکردی وجود داشته باشد و کالبد فرسوده نباشد می‌توان با اندک تغییرات در فعالیت، موجوب ابقا در سازمان فضایی شد.

ابقا عملی است که اندک اندک و به صورت مداوم در فعالیت‌های شهری صورت می‌گیرد. این موضوع سعی بر آن دارد تا با حذف یا حداقل، کاهش فرسایش در فعالیت، از فرسایش کالبد و در نهایت، فرسایش فضا جلوگیری کند.

فرسودگی

فرسودگی یکی از مهمترین مسایل مربوط به فضای شهری است که باعث عدم تعادل و عدم تناسب در شهرمی‌شود. فرسودگی عاملی است که به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری  و شکل گرفتن حیات شهری روزمره‌ای کمک می‌کند. این عامل با کاهش عمر اثر و با شتابی کم و بیش تند، باعث حرکت به سوی نقطه پایانی اثر می‌گردد. فرسودگی به دو دسته تقسیم می‌شود:

فرسودگی نسبی:

فرسودگی است که در یکی از عناصر مهم فضای شهری یعنی کالبد یا فعالیت رخنه می‌کند و به دنبال خود باعث فرسودگی نسبی فضای شهری می‌گردد.

فرسودگی کامل:

نوعی فرسودگی است در هر دو عنصر فضای شهری یعنی کالبدی و فعالیت آن رخنه کرده باشد و به دنبال آن باعث فرسودگی کامل فضا شود. پس فرسودگی یا در کالبد یا فعالیت یا در کالبد و فعالیت به طور یک جا رسوخ می‌کند. بر این اساس، می‌توان معادلاتی تشکیل داد که بیان‌گر انواع فرسودگی‌ها باشد. یک گروه از این معادلات می‌تواند به صورت زیر باشد:

• معادله اول: شکل (کالبد سالم) + فعالیت (فرسودگی نسبی) = فرسودگی نسبی فضا
• معادله دوم: شکل (کالبد نسبتا فرسوده) + فعالیت (سالم) = فرسودگی نسبی فضا
• معادله سوم: شکل (کالبد فرسوده) + فعالیت (فرسوده) = فرسودگی کامل فضا 

کلام آخر

در مرمت شهری با تبیین گذشته به آینده رو به رو هستیم. بیان تحلیلی از گذشته و آن چیزهایی که از گذشته باقی مانده است و آن چه که تا به امروز از آن نگهداری و حفاظت کردیم. مرمت شهری در این جا پا به میدان می گذارد و دگرگونی هایی که بخشی از آن مربوط به نسل ما هست را برای نسل های بعدی رقم می زند. با یلدامدتور بمانید.

آشنایی با اصطلاحات مرمت شهری (قسمت دوم) آشنایی با اصطلاحات مرمت شهری (قسمت دوم) 2019-08-28 12:11:20+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 همان طور که در مطلب قبلی تحت عنوان آشنایی با اصطلاحات مرمت شهری (قسمت اول) گفتیم، بافت‌های تاريخی شهرها به دليل قدمتی که دارند، دچار آسیب و فرسودگی می‌شوند، پس حفاظت و نگهداری از آن‌ها وظیفه افراد متخصص است. اصطلاحات مرمت شهری, مرمت شهری, اصطلاحات مرمت, مرمت و بازسازی, مرمت و بهسازی, مرمت و احیا, مرمت و بازسازی بناهای تاریخی, مرمت و احیای بناهای تاریخی, مرمت و احیای ابنیه, مرمت و نوسازی, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com