استان خراسان شمالی

اطلاعات آماری

نام استان: خراسان شمالی	مرکز استان: بجنورد
مساحت: 28434 کیلومترمربع	جمعیت: 867727 نفر
تعداد شهرستان‌ها: 8	سال تاسیس: 1383

اطلاعات جغرافیایی

استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد در شمال شرق ایران است. مساحت این استان که از تقسیم استان بزرگ خراسان (سابق) به وجود آمده، 28434 کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران است. این استان از 8 شهرستان بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه، 16 شهر و 16 بخش، 40 دهستان و 862 روستای دارای سکنه تشکیل‌شده است. خراسان شمالی ازنظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با 281 کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.

اطلاعات تاریخی و فرهنگی

آثار کشف‌شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد. محوطه باستانی معروف به پهلوان و تپه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از 12 هزار سال دارند. قدیمی‌ترین اثر باستانی پابرجای قبل از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله 5 کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعا است.

جغرافیدانان قدیم، سرزمین ایران بزرگ (ایرانشهر) را به هشت اقلیم تقسیم کرده بودند که خراسان بزرگ‌ترین و آبادترین اقلیم آن بوده است. این استان در زمان ساسانیان به‌ وسیله یک اسپهبد اداره می‏‌شد که به او «پادگوسبان» می‏ گفتند و چهار تن مرزبان تحت فرمان وى بودند که هر کدام یکى از چهار قسمت خراسان آن روز را اداره می‏ کردند. خراسان در دوران اسلامى به چهار قسمت تقسیم می‏ شد که هر قسمت آن به نام یکى از چهار شهر بزرگ نیشابور، مرو، هرات و بلخ نامیده می‏ شد.

در سال 31 هجری قمری اعراب روانه خراسان شدند و طى همین دوره ساکنین ‏خراسان به دین اسلام روی آوردند. سرزمین خراسان تا سال 205 هجری قمری در تصرف خاندان بنی‌عباس بود. ولى در سال 283 هجری قمری به دست طاهریان، استقلال یافت و در سال 287 هجری قمری جزو قلمرو سامانیان گردید. در سال 384 هجری قمری سلطان محمود غزنوى خراسان را متصرف شد و در سال 429 هجری قمری طغرل اول سلجوقى نیشابور را تصرف کرد. سلطان محمود غزنوى چندین بار با سلجوقیان جنگید و ترکان غزنوى، سلطان سنجر سلجوقى را به‌سختی شکست دادند. در سال 552 خراسان به تصرف خوارزمشاهیان درآمد و در قرن هفتم هجرى قمرى براثر حملات مغول‏ها، این سرزمین ضمیمه متصرفات ایلخانان مغول گردید. در قرن هشتم هجرى، سربداران پرچم استقلال را در سبزوار برافراشتند و در سال 873 هجری قمری خراسان به تصرف امیر تیمور گورکانى در آمد و شهر هرات نیز پایتخت اعلام شد.

در سال 913 هجری قمری خراسان به تصرف ازبکان در آمد. پس از مرگ نادرشاه افشار (1160 هجری قمری)، خراسان به تصرف افغان‌ها درآمد و در دوران قاجاریه با دخالت و حمایت استعمار انگلیس از افغان‌ها به‌منظور حفظ سرحدات هندوستان، سرانجام عهدنامه پاریس (1273 هجری قمری) منعقد گردید و ایران متعهد گردید که در امور داخلى افغانستان دخالتى نداشته باشد و در همین دوره خراسان به دو قسمت تقسیم شد: قسمت شرقى در افغانستان تحت‌الحمایه انگلیس شد و قسمت غربى در تصرف ایران باقى ماند؛ به‌عبارت‌دیگر، پر جمعیت‏ ترین نواحى خراسان از ایران جدا شدند.

مردم استان خراسان شمالی دارای نژاد آریایی بوده و اقوام مختلفی که در این استان زندگی می‌کنند همگی ریشه آریایی داشته و نژاد واحدی دارند. اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل فارسی‌زبانان، تات زبانان، رازی زبانان، کردهای کرمانج، ترکمن‌ها و ترک‌ها هستند و زبان‌های رایج نیز فارسی، تاتی، رازی، کردی کرمانجی، ترکمنی و ترکی خراسانی است. کردها، ترک‌ها، لرها، عرب‌ها و بلوچ‌ها هر یک در حفظ آداب‌ و رسوم خود کوشا بوده و آداب‌ و رسوم خاص خود را رعایت می‌کنند. فارس‌ها و تات‌ها بومیان این استان هستند و بیشتر در محلاتی از شهر بجنورد، در شهر سنخواست، شوقان، اسفراین و غیره زندگی می‌کنند. در دوره‌های بعد مردم ترک‌زبان گرایلی (گراییت که در زمان حمله مغول به ایران آمده‌اند) نیز به این مناطق کوچیدند و بعدا در زمان شاه اسماعیل و شاه‌عباس صفوی گروهی از مردم کرمانج (شاخه‌ای از کردها) از غرب ایران و برخی از ترک‌زبان‌های ایران نیز به خراسان شمالی کوچانده شدند.

کردهای خراسان در قالب چند ایل وارد این سرزمین بسیار بزرگ به نام خراسان شدند. کردهای خراسان، از قبایل مختلفی تشکیل‌شده‌اند که از سرزمین‌های مختلفی تحت یک یا چند ایل وارد خراسان شده‌اند. این قبایل مختلف از سرزمین‌های مختلف، فرهنگ و آداب‌ و رسوم خاص را نیز با خود به همراه داشته‌اند؛ بنابراین به تعداد قبایل مختلف در خراسان، فرهنگ و آداب و سنن وجود دارد.

اطلاعات زیست محیطی

خراسان شمالی از نظر ناهمواری‌ها به دو قسمت نواحی کوهستانی و نواحی پست و هموار تقسیم می‌شود. مرتفع‌ترین نقطه این استان قله شاه جهان در رشته‌کوه‌های آلاداغ با 3051 متر و پست‌ترین نقطه آن در روستای تازه یاب در قسمت خروجی رودخانه اترک با ارتفاع 400 متر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاع متوسط استان 1326 متر از سطح دریا است.

کوه‌های این استان از نظر زمین‌شناسی حاصل آخرین حرکات کوهزایی دوران سوم و از کوه‌های جوان هستند. این کوه‌ها به دو بخش عمده رشته‌کوه کپه داغ و رشته‌کوه آلاداغ تقسیم می‌شوند.

رشته‌کوه کپه داغ در شمال استان واقع‌شده و به‌وسیله گسل عشق‌آباد (گسل کپه داغ) از دشت‌های پست ترکمنستان و به‌وسیله رودخانه اترک و دشت‌های مان و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج از رشته‌کوه جنوبی آلا داغ جدا می‌شود. این ارتفاعات شباهت زیادی با زاگرس ازنظر ساختار زمین‌شناسی دارند. وجود گسل‌های متعدد ساختار رسوبی، نامتقارن بودن چین‌ها، فقدان فعالیت‌های آتش‌فشانی و وجود سنگ‌های دارای درز و شکاف آن شرایط مساعدی برای ذخایر آب زیرزمینی و منابع نفت و گاز ایجاد می‌کند.

رشته‌کوه آلا داغ نیز توسط دشت‌های مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج، از رشته‌کوه کپه داغ جداشده است. آلا داغ در غربی‌ترین منطقه در حوالی جاجرم به‌وسیله یکسری کوه‌های کم ارتفاع به رشته کوهستانی شاه کوه البرز می‌پیوندد. جبهه شمالی آلا داغ با یکسری پرتگاه‌های گسلی به رود اترک و جبهه جنوبی آن از طریق گسل­ هایی با دشت جاجرم ارتباط پیداکرده است.

زمستان‌های سرد و تابستان‌های تقریبا گرم از ويژگی‌های آب‌و‌هوایی این شهر است. جنگل‌های انبوه و حفاظت‌شده قورخود در شهرستان مانه و سملقان، پارک ملی سالوک و ساریگل در شهرستان اسفراین، منطقه حفاظت‌شده گلیل سرانی شیروان و پناهگاه حیات‌وحش میاندشت در جاجرم از مناطق دیدنی استان است.

دره‌های سرسبز، رودهای پرآب، دریاچه پشت سدها، آبشارهای فراوان چون ایزی، حمید بیار، اوغاز کهنه، اسطرخی و دره‌هایی چون بازخانه، درکش، هاور، روئین، گلیان، زوارم، استاد، خسرویه، پارک جنگلی گویینیک، غارهایی چون بیدک، گسک، درق، پوستین دوز، گنج کوه و بخش کوچکی از صدها جاذبه مناطق کوهستانی استان هستند.

این مناطق برای ورزش‌های زمستانی و کوهنوردی، صخره‌نوردی و نیز بسیار مناسب می‌باشند.

جاذبه‌های گردشگری

• ارک بابا امان
• پارک ملی ساریگل
• درخت ارس 2400 ساله
• پارک بش قارداش
• روستای پیغو
• کمپ گلستان
• آبشار حمید
• دره بازخانه
• دره فیروزه
• دره مهنان
• آب گرم قراجه
• خانه و عمارت مفخم
• کوشک علی آباد
• حمام فاروج
• مسجد جامع جاجرم
• حسینیه‌‌ی جاجرمی‌ها
• چهارتاقی تیموری
• آتشکده اسپاخو

صنایع دستی

• کلاه‌ کرکی
• قالیچه و پشتی ترکمنی
• گلیم و جاجیم
• چادرشب ابریشمی
• زین‌سازی
• منبت‌کاری
• نمدمالی
• گلیم سفره‌کردی
• فرش دورو
• رودوزی سنتی
• گلدوزی روی پوستین
• ملیله‎دوزی
• منگوله بافی
• یراق‎دوزی
• ابریشم‎دوزی

آداب‌ورسوم

• موسیقی ترکمن‎ها
• اسب‎دوانی
• کشتی باچوخه
• مراسم خروس‌جنگی
• نخل گردانی
• کشتی آلیش

استان خراسان شمالی استان خراسان شمالی 2019-08-18 16:46:52+3:30 2021-03-16 23:32:00+3:30 استان خراسان شمالی به مرکزیت شهر بجنورد در شمال شرق ایران است. مساحت این استان که از تقسیم استان بزرگ خراسان (سابق) به وجود آمده، 28434 کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران است. این استان از 8 شهرستان بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه، 16 شهر و 16 بخش، 40 دهستان و 862 روستای دارای سکنه تشکیل‌شده است. فرزانه قوام پور Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/452 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com