نام‌های دیگر مکان

• بقعه سید امین الدین جبرائیل
• آرامگاه سید امین الدین جبرائیل
• بقعه شیخ جبرائیل

موقعیت جغرافیایی بقعه کلخوران

بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل یا بقعه‌ی شیخ جبرائیل یا بقعه‌ی کلخوران در روستای شیخ کلخوران در سه کیلومتری شمال غربی اردبیل، در استان اردبیل قرار دارد. کلخوران در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل‌شده است. روستای کلخوران به خاطر وجود این بقعه، کلخوران شیخ نیز خوانده می‌شود.

شیخ صفی نیز در سال 650 هجری در روستای کلخوران چشم به جهان گشوده است و اجداد او هم از زمان‌های قدیم در این منطقه زندگی می‌کردند.

سیر تاریخی و فرهنگی بقعه کلخوران

به دلیل ارزش و اهمیتی تاریخی که این مجموعه دارد در 15 دی‌ماه 1310 خورشیدی با شماره‌ی ثبت 65، بقعه‌ی کلخوران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بقعه‌ی کلخوران، آرامگاه پدر شیخ صفی‌الدین اسحق اردبیلی جد سلاطین صفوی است. بنای بقعه‌ی نام‌برده شده یادگاری به‌جامانده از اوایل قرن دهم هجری قمری است.

امین الدین جبرئیل که در حادثه‌ی حمله‌ی گرجی‌ها طفلی یک‌ماهه بود، بعد از پدر وارث او گردید. ایشان به زمره‌ی مریدان مولانا ام الربانی خواجه کمال‌الدین عربشاهی از عرفای نامی زمان خود درآمد. امین الدین جبرائیل به زراعت مشغول بود و از این راه ثروت زیادی به دست آورد. ایشان به کرم و سخاوت بسیار در بین مردم مشهور بود. شیخ جبرائیل همواره خاموش بود و کمتر با مردم برخورد داشت. ایشان با دختری از خاندان جمال باروقی اردبیل ازدواج کردند و شیخ صفی از این مادر متولدشده است. امین الدین جبرائیل در کل شش پسر و یک دختر داشت. محمد، صلاح‌الدین رشید، اسماعیل، صفی‌الدین اسحق، یعقوب و فخرالدین نام پسران ایشان به ترتیب سن است. صفی‌الدین در هنگام فوت پدر شش سال سن داشت. مادر شیخ صفی‌الدین که در منابع تاریخی دولتی نام دارد سال‌ها بعد از فوت شیخ امین الدین جبرائیل در قید حیات بود.

بقعه‌ی کلخوران شامل چهار آرامگاه به محوریت آرامگاه سید امین‌الدین جبرائیل در کلخوران است. در محوطه‌ی بقعه‌ی مرکزی سه آرامگاه شامل آرامگاه سید محمد اعرابی، آرامگاه عوض الخواص؛ پسر فیروز شاه زرین کلاه (جد پنجم شیخ صفی‌الدین اردبیلی) و آرامگاه امامزاده سید حمزه (ع) در پیرامون آن قرار دارد.

عوض الخواص در روستای اسفرنجان اردبیل زندگی می‌کرد ولی وقتی از دنیا رفت او را در کلخوران دفن کردند. قبر او در زیر گنبد کوچک آجری در سمت شمال شرقی مقبره شیخ جبرائیل قرار گرفته و بر روی سنگ آن این‌گونه حک‌شده است: «هذا مرقد سید عوض الخواص بن سید فیروز شاه زرین تاج»

در طرف شمال غربی بقعه‌ی شیخ جبرائیل نیز مقبره‌ی کوچکی با گنبد آجری قرار دارد، که روی سنگ قبر آن «هذا مرقد سید اعرابی» نوشته‌شده است.

جنوب بقعه‌ی شیخ جبرائیل، مقبره‌ی دیگری به چشم می‌خورد که منسوب به سید حمزه؛ جد دودمان صفوی و فرزند امام موسی کاظم (ع) است.

معماری بقعه کلخوران

محوطه‌ی باغ مزار دارای وسعت حدودا 2 هکتار است. عرصه‌ی مجموعه‌ی بقعه‌ی کلخوران فضای چهارضلعی در ابعاد 96 در 190 متر بوده و محوطه‌ی باغ مزار مجموعه را تشکیل می‌دهد. در سال‌های دور در این باغ درختان گوناگونی وجود داشت که مشهور به باغ شیخ بود، اما متاسفانه امروز بیش‌تر آن‌ها از بین رفته است.

مهم‌ترین اثر مجموعه، بقعه سید امین‌الدین جبرائیل است که با پلان نیم هشت نگینی دارای ایوان ورودی، رواق مستطیل شکل و گنبدخانه بوده که صندوق قبر چوبی مزار سید امین‌الدین جبرائیل در وسط فضای گنبدخانه قرار دارد.

این مجموعه از قسمت‌های مختلفی از جمله حیاط بقعه، ایوان جلو بنا، رواق، بنای اصلی بقعه، حجرات، غرفه‌ها، مقابر درون و بیرون محوطه و... تشکیل یافته است.

نمای بیرونی بقعه، آجری ساخته شده و سقف بنا مسطح است و در وسط آن گنبدی آجری شکوه خاصی دارد. یکی از ویژگی‌های این بنا، منبت‌کاری بین رواق و بقعه است که بسیار چشم‌نواز است.

از دیگر ویژگی‌های بقعه دیوارهای آن است که از دو جدار توخالی تشکیل شده‌اند. مقرنس‌های آن از هنرهای برجسته‌ی معماری دوره‌ی صفوی محسوب می‌شود.

حیاط بقعه چهارضلعی، به شکل مستطیل است که دو در (ورودی و خروجی) در آن قرار دارد و در وسط حیاط بقعه‌ی شیخ جبرائیل قرار گرفته است. در محل در خروجی بقعه، حجرات و ساختمانی آجری طاق‌بندی شده دیده می‌شود. هر یک از این ساختمان‌ها دارای دو طبقه بوده و اتاق‌های نسبتا کوچکی دارد که با پلکان‌های مارپیچی که از اصول ساختمانی قدیم است به طبقه‌ی اول ارتباط دارد. گمان می‌رود این قسمت برای نشیمن خادمین بقعه‌ی شیخ جبرائیل ساخته‌شده بود و اکنون در اختیار اداره‌ی فرهنگ شهرستان اردبیل قرار گرفته که از آن برای دبستان پسرانه‌ی دانش استفاده می‌شود.

فضای داخلی آرامگاه نیز از تزیینات بسیار زیبا و منحصربه‌فردی شامل کاشی‌کاری، معرق، مقرنس‌کاری، رسمی‌بندی، یزدی‌بندی، نقاشی‌های زیبا و طلاکاری به شیوه‌ای هنرمندانه بهره برده است. نقاشی‌های بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل به‌صورت لایه‌چینی برجسته همراه با طلاکاری است.

در ضلع شرقی بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل قبرستان قدیمی با سنگ‌قبرهای حجاری‌شده و باارزش از دوره‌های مختلف از جمله تیموری و صفویه وجود دارد. در ضلع شمالی و جنوبی محوطه، بنای سردرِ شمالی و سردرِ جنوبی مجموعه واقع‌شده است.

درِ ورودی اصلی بنا در سمت شمال شرقی قرار دارد و در جلوی آن، ایوان بسیار زیبایی است که جلوه‌ی خاصی به بنا داده و در وسط آن عبارات الله، محمد، یا علی مدد، مشاهده می‌شود. در طرفین آن با کاشی‌های کوچکی به رنگ فیروزه‌ای بیت زیر با زیبایی تمام نوشته‌شده است:

هر کسی کو به ادب دست برین در ننهد / بی شک از پای درآید به یقین سر بنهد

تاریخ ساخت بقعه‌ی شیخ جبرائیل طبق کتیبه‌ی مختصری که در زیر یکی از مقرنس‌های گوشه شمال غربی زیر گنبد دیده می‌شود سال 1011 بوده است. نوشته‌ی کتیبه عبارت است از: «عمل کمترین بندگان شاه طاهر بن سلطان محمد نقاش 1011»

از کتیبه این‌چنین برداشت می‌شود که این بنا در زمان شاه‌عباس اول مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته است. در سال 1334 هجری زیر نظر و توسط مشهد محمد آقا عتیقه‌چی، قسمتی از نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های داخلی به طرز تقریبا شبیه به کارهای اصلی تجدید و مرمت گردیده است. قسمت‌های دیگر داخلی بقعه‌ی اصلی تقریبا تا 15 متر نیز کاشی‌کاری شده است.

گنبد این بقعه، دو پوش است که پوشش زیرین با کاسه کاری‌های و مقرنس‌های گچی بسیار زیبا تزیین‌شده و به شیوه‌ی دوران صفویه رنگ‌آمیزی و نقاشی شده است. احتمالا این مقرنس‌کاری‌ها در زمان شاه‌عباس اول دوباره مورد تعمیر قرار گرفته است. دورتادور داخل بقعه با کاشی‌های گوناگون کاشی‌کاری شده است.

ایوان بنای بقعه‌ی کلخوران در سمت شمال آن قرار دارد و به‌اندازه‌ی 70 سانتی‌متر از کف حیاط بقعه بلندتر است و در دو طرف در ورودی مشرف‌به رواق دو طاق‌نما از کاشی‌های معرق سالم باقی‌مانده است و قسمت‌های پایین‌دیواره‌ای آن‌ها کاشی‌های باارزشی دارد که در وسط آن‌ها گلدان‌هایی با گل‌های کاشی‌کاری شده جلوه‌ی خاصی به بنا داده است. درِ ورودی بقعه درِ چوبی ساده‌ی آبی‌رنگ است. گویا در سال‌های دور بقعه‌ی کلخوران دارای درِ نقره‌ای گران‌بهایی بوده که متاسفانه باقی نمانده است.

رواق بقعه دارای گچ‌بری‌های کنده‌کاری‌شده بسیار هنرمندانه‌ای است که نشان‌دهنده‌ی اوج هنر و خلاقیت معماران دوران صفویه است. این رواق دارای در چوبی کنده‌کاری‌شده است که از چوب گردو ساخته‌شده و به داخل بقعه‌ی اصلی باز می‌شود.

در هر گوشه‌ی بنای اصلی بقعه، حجراتی به چشم می‌خورد که محل سکونت اشخاصی بود که برای زیارت مزار شیخ از اقصی نقاط ایران، می‌آمدند و یکی از این حجرات دارای ساختمانی بسیار مهم است که سقف آن دارای گچ‌بری‌های کنده‌کاری‌شده خیره‌کننده‌ای است. نقوش آن قرمز متمایل به قهوه‌ای است. و کف آن تقریبا مربع شکل بوده و دارای دیواره‌های کاشی‌کاری شده است و در اطراف این قسمت‌ها، اشعاری به خط نستعلیق حک‌شده که بعضی از آن‌ها قابل‌خواندن است.

گفته می‌شود در سال‌های دور بین بقعه‌ی شیخ جبرائیل و بقعه‌ی شیخ صفی، راه زیر‌زمینی وجود داشته، ولی براثر مرور زمان این راه از بین رفته است.

پیشنهاد برای دیدن بقعه کلخوران

اردبیل همیشه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و زیباترین استان‌های کشور به‌عنوان قطب گردشگری بوده که هر سال پذیرای گردشگران زیادی از سراسر جهان است. اگر شما هم قصد سفری به‌یادماندنی و مهیج را دارید ولی نمی‌توانید استانی را انتخاب کنید، پیشنهاد می‌کنیم فرصت را از دست ندهید و استان اردبیل را در اولویت‌های نخست سفر خود قرار دهید.

بقعه‌ی کلخوران یکی از جاذبه‌های تاریخی و ارزشمند اردبیل است که از زیبایی‌های آن هر چه بگوییم کم است. در واقع شنیدن کی بود مانند دیدن!؟ شاه‌عباس صفوی در سفرهایی که به شهر اردبیل داشت اکثرا در کنار زیارت آرامگاه شیخ صفی به زیارت مزار شیخ جبرائیل نیز می‌رفت. آخرین باری که مزار شیخ را زیارت نمود اواخر ماه شعبان سال 1013 هجری قمری بود که به اردبیل سفر کرده بود. در سفر به اردبیل بازدید از بقعه‌ی کلخوران، بناهای کنار آن و همچنین مقابر افراد مشهور و معروف را از یاد نبرید.

پل کلخوران، مسجد جامع شیخ کلخوران، بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین اردبیلی، خانه‌ی تاریخی صادقی، پل هفت‌چشمه، دریاچه‌ی شورابیل، پل ابراهیم‌آباد و... از دیگر جاذبه‌های این استان زیباست که دیدنشان خالی از لطف نیست.

بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! 2022-12-27 10:13:05+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل یا بقعه‌ی شیخ جبرائیل یا بقعه‌ی کلخوران در روستای شیخ کلخوران در سه کیلومتری شمال غربی اردبیل، در استان اردبیل قرار دارد. کلخوران در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل‌شده است. روستای کلخوران به خاطر وجود این بقعه، کلخوران شیخ نیز خوانده می‌شود. ساره پزشک Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10391 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل یا بقعه‌ی شیخ جبرائیل یا بقعه‌ی کلخوران در روستای شیخ کلخوران در سه کیلومتری شمال غربی اردبیل، در استان اردبیل قرار دارد. کلخوران در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل‌شده است. روستای کلخوران به خاطر وجود این بقعه، کلخوران شیخ نیز خوانده می‌شود. استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران +98 استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان! بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل یا بقعه‌ی شیخ جبرائیل یا بقعه‌ی کلخوران در روستای شیخ کلخوران در سه کیلومتری شمال غربی اردبیل، در استان اردبیل قرار دارد. کلخوران در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل‌شده است. روستای کلخوران به خاطر وجود این بقعه، کلخوران شیخ نیز خوانده می‌شود. استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران +98 استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران IR نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل Adults Persian English.

بقعه کلخوران - شاهکاری از معماری دوران طلایی سلطنت صفویان!

بقعه‌ی سید امین‌الدین جبرائیل یا بقعه‌ی شیخ جبرائیل یا بقعه‌ی کلخوران در روستای شیخ کلخوران در سه کیلومتری شمال غربی اردبیل، در استان اردبیل قرار دارد. کلخوران در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل‌شده است. روستای کلخوران به خاطر وجود این بقعه، کلخوران شیخ نیز خوانده می‌شود. استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران +98 استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران استان اردبیل- اردبیل- 3 کیلومتری شمال اردبیل- روستای کلخوران IR unknown

مکان‌های نزدیک

نمایش و مسیریابی در نقشه گوگل

مکان     کارگاه صنایع دستی     غذا و خوردنی     محتوای فعلی     خدمات شهری     شما اینجا هستید     محل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     محل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     مرکز خدمات سلامت و زیبایی