کارگاه های لنج سازی قشم هنر دستان ایرانی که ثبت جهانی شده است!
نام های دیگر مکان
- کارگاههای لنج سازی
- کارگاه های لنج سازی بندر لافت
- کارگاه های لنج سازی بندر گوران
- موزه باز دریانوردی سنتی گوران
موقعیت جغرافیایی کارگاه های لنج سازی قشم
کارگاههای لنجسازی از بزرگترین صنایع دستی ایران و دنیا بهشمار میروند که در استان هرمزگان (جنوب ایران) و در جزیرهی قشم به طور عمده در نزدیکی بندر گوران، لافت و در نزدیکی شهر صنعتی کاوه واقع شدهاند و جزو جالبترین جاذبههای این جزیرهی بینظیر و چشمنواز به حساب میآیند.
سیر تاریخی و فرهنگی کارگاه های لنج سازی قشم
زمانی که قصد سفر به جزیرهی تماشایی قشم را دارید باید خود را برای مواجه شدن با جاذبههای شگفتانگیزی که شاید در هیچ کجای دنیا وجود نداشته باشد، آماده کنید. در این جزیره، زیباییهای طبیعی زیادی را به وفور مشاهده مینمایید. برای مثال تماشای غار معمایی خربس، شیطنت و بازیگوشی دلفینهای بینی بطری، جنگلهای جادویی حرا، جزایر بینظیر هرمز و هنگام، تنگهی کم نظیر چاهکوه، کشتی تاریخی پرتغالیها و... روحی تازه را در وجودتان میدمد. در کنار تمامی این زیباییها باید به صنعت بینظیر بومی قشم یعنی لنج و صنعت لنجسازی اشارهای نمود. میتوانیم با توضیح مختصری در این باره که لنج چیست شروع کنیم! لنج گونهای از کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری و مسافری است که در خلیج همیشه فارس، دریای عمان و اقیانوس هند دیده میشود. در جنوب به کسانی که مشغول کار لنجسازی هستند گلاف یا جلاف (به معنی لنجساز) گفته میشود. در گذشتههای دور لنجها دارای بادبانهای بزرگی بودند که نیروی باد را مهار میکردند و لنج را به حرکت در میآوردند، اما از حدود 70 سال پیش موتورهای دیزلی وارد صنعت لنجسازی ایران شد و این موتورها اکثرا ژاپنی است و بخش بزرگی از قیمت لنج را شامل میشوند. لنجها انواع متفاوتی مانند سماچ (لنج مخصوص ماهیگیری)، حوری (لنج مخصوص مسافربری)، سمبوک (لنج مخصوص باربری با ظرفیت 100 تن) و... دارند. لنجسازی در قشم یکی از مهمترین و ارزشمندترین فعالیتهای مردم بومی محسوب میشود که پیوندی ناگسستنی با فرهنگ، اقتصاد و اشتغال دارد.
روستای گوران که در ساحل شمالی جزیرهی قشم قرار دارد مهد و بزرگترین مرکز ساخت لنجهای سنتی در ایران میباشد. نام این روستا از واژهی گبران به معنی آتشپرست گرفته شده است و به احتمال زیاد این منطقه در گذشته محل سکونت زرتشیان بوده است. باید ذکر شود که این منطقه دارای اثرهای تاریخی و طبیعی زیادی میباشد و از جمله میتوان به سد تاریخی گوران (به جا مانده از دوران ساسانیان)، چاه کاویر (شمایلی همچون تندیس عظیم) و... اشاره نمود. در این روستا بخش زیادی از جوانان و استادکاران ماهر، مشغول به ساختن و تعمیرات لنجهای بزرگ و کوچکی هستند که نقش بهسزایی در رونق گردشگری، ماهیگیری و تجارت جزیرهی قشم و خلیج فارس دارند. اخیرا به دلیل اوضاع نابسامان اقتصادی، ساخت لنجها به کندی پیش میرود و یک لنج حدود دو سال زمان میبرد تا ساخته شود! همچنین با توجه به اطلاعات در دسترس تا سال 1398 لنجهایی با اندازهی متوسط، بین 6 تا 8 میلیارد تومان خرید و فروش میشده است.
در ارتباط با این هنر شگفتآور نکتهی حائز اهمیتی وجود دارد و این است که در ششمین اجلاس میراث معنوی سازمان یونسکو که در تاریخ 27 نوامبر سال 2011 به میزبانی جزیرهی بالی در اندونزی برگزار گردید، دانش ساخت و دریانوردی با لنج سنتی خلیج فارس در یونسکو به ثبت جهانی رسید و به موجب آن، توجه جهانیان به سوی این دانش و بازدید از آن در ایران و البته جزیرهی قشم جلب شد. باید ذکر شود که از 20 اسفندماه 1396 مجموعهی «موزه باز دریانوردی سنتی گوران» در قالب برگزاری تورهای آشنایی با دانش دریانوردی، لنج سازی و آموزش شیوههای صید و صیادی در روستای گوران جزیرهی قشم، آغاز به کار کرد و مورد استقبال گردشگران بسیاری قرار گرفته است.
عمده مصالح و مواد اولیه برای ساخت لنجها از منابع محلی که در حوالی کارگاههای لنج سازی هستند، تامین میشود. برای مثال از تنهی درختان جنگل همان حوالی، چوب ساج تهیه میشود. چوب ساج، کهور و کنار بخش عظیمی از الوار مورد نیاز برای ساخت لنجها را تشکیل میدهند که در بینشان چوب ساج (به دلیل روغنی بودن، فشردگی و سخت بودن) از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار است. قطعات فلزی و پیچ و مهرهها نیز از شهر اصفهان وارد میشود. نکتهی بسیار جالبی در روش ساخت و ساز لنجها وجود دارد که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد! استادکارهای ماهر، نقشهی سه بعدی لنجها را در ذهن خود تجسم میکنند! یعنی بر روی هیچ کاغذی ترسیم نمیکنند و با کمک حافظه، سواد و هوش بینظیر خود، جوانها را در ساخت لنجها راهنمایی و هدایت مینمایند. تصور این که نقشهی طراحیِ نزدیک به هزار قطعه چوب، الوار و تعداد بسیار زیادی پیچ، میخ و مهره همگی فقط بر اساس شم خاص استاد است و با اتصالشان لنج بزرگی برای جابهجایی دهها تن بار و مسافر ساخته میشود، هر انسانی را شگفتزده و محو این هنر مشقتبار میکند.
در قسمت پایینی لنج، اتاقکی به نام «خن» میسازند که در آن آب جمع میشود و سپس آبی را که در این محفظه جمع شده است با پمپ بالا میکشند و به دریا میریزند. همچنین در لنج سازی اصطلاحاتی وجود دارد که هر کدام معنی خاص مربوط به خود را دارا میباشند؛ برای مثال:
- «لنج» از واژهی انگلیسی Launch به معنی قایق موتوری گرفته شده است.
- «شوعی» لنجهای بادبان داری هستند که به کمک پارو حرکت میکنند.
- «بگاره» لنجهایی هستند که در کنگان ساخته میشوند.
- «سمعه» به لنجهای قدیمی بدون موتور گفته میشده است.
- «جالبوت» لنجهای باری بزرگ هستند و به سفینههایی تشبیهشان میکنند که با بادبان در دریا حرکت میکنند.
- «بوم» به کشتیهای بزرگ مسافرتی گفته میشده است که در زمانهای قدیم با آنها به کشورهای دوردستی مانند یمن و عمان سفر میکردند.
پیشنهاد برای دیدن کارگاه های لنج سازی قشم
دانش و هنر دیرینهی لنجسازی که نسل به نسل از پدران به پسران منتقل شده بسیار ارزشمند تلقی میشود و شهرتی جهانی دارد و همگان مبهوت هنر دستان هنرمندان لنجساز هستند. بازدید از این کارگاهها و تجربهی لمس لنجهایی که هنوز بر آب ننشستهاند را از خود دریغ نکنید. میتوانید در این کارگاهها با استادکاران و جوانان همصحبت شوید و پرسشهایی که در گوشه و کنار ذهنتان رژه میرود را با آنها مطرح کنید و دربارهی استعداد شگفتانگیزشان که نقشهی سه بعدی را تنها در ذهن خود ترسیم مینمایند و سپس شروع به ساخت میکنند، جویا شوید!
برای بازدید از لنجها در قشم، چندین مسیر را پیشروی خود دارید و هر کدام را که انتخاب کنید میتوانید به کارگاههای لنج سازی برسید. شما میتوانید به پارک ساحلی زیتون بروید و آنجا جاده را مستقیما ادامه دهید و در مسیر از درهی حیرت انگیز ستارگان، جزایر ناز و اسکلهی کندالو دیدن کنید و سپس به مسیر خود ادامه دهید تا به فرودگاه قشم برسید و بعد آن باید به سمت روستای سهیلی بروید و اگر همینطور مسیر را ادامه دهید به روستای گوران و کارگاهها میرسید! اگر تصمیم داشتید از بندر لافت که خود شامل زیباییهایی همچون چاههای تاریخی تلا، قلعهی لافت (تنها قلعهی ایرانی در حاشیه خلیج فارس) و بادگیرهای لافت است به روستای گوران بروید، یک جادهی 44 کیلومتری انتظار شما را میکشد و همچنین اگر در درگهان بودید، میتوانید به سمت جادهای بروید که نخست شما را به روستای گیاهدان و روستای رمکان برساند و بعد از آن باید جاده را مستقیم بروید تا به فرودگاه قشم برسید. سپس از جنگلهای حرا، سد خاکی بالاتل، روستاهای سهیلی و طبلی گذر کنید تا به مقصد نهایی خود یعنی کارگاههای لنجسازی قشم برسید!
کارگاه های لنج سازی قشم - هنر دستان ایرانی که ثبت جهانی شده است!
کارگاههای لنج سازی از بزرگترین صنایع دستی دنیا بهشمار میروند که در استان هرمزگان (جنوب ایران) و در جزیرهی قشم به طور عمده در نزدیکی بندر گوران، لافت و در نزدیکی شهر صنعتی کاوه واقع شدهاند و جز جالبترین جاذبههای این جزیرهی بینظیر و چشمنواز به حساب میآیند. استان هرمزگان- قشم - جزیرهی قشم- روستای گوران +98 استان هرمزگان- قشم - جزیرهی قشم- روستای گوران استان هرمزگان- قشم - جزیرهی قشم- روستای گوران IR unknownکلمات کلیدی: کارگاه لنج سازی، لنج سازی، لنج، کارگاه های لنج سازی قشم، کارگاه های لنج سازی در قشم، موزه باز دریانوردی سنتی گوران، کارگاه های لنج سازی بندر گوران، دانش لنج سازی، دانش دریانوردی،
مکانهای نزدیک
فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 4)
فرهنگ غذایی کهگیلویه و بویر احمد، خوزستان، هرمزگان، کرمان و فارس2759
0
دیدگاهها
هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!
تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت برای یلدامدتور محفوظ است.
هر گونه استفاده از محتوای یلدامدتور بدون کسب اجازه از آن قابل پیگرد قانونی خواهد بود.