سبک خراسانی در معماری ایرانی (قسمت دوم)

comment-add افزودن دیدگاه img 1 دقیقه ymt علاقه‌مندی‌ها ymt افزودن اصلاحیه ymt نویسنده: سعیده عبدالهی ymt 4099
سبک خراسانی در معماری ایرانی (قسمت دوم) - مسجد جامع اردستان

سبک خراسانی

همان‌طور که در قسمت گذشته راجع به این شیوه بحث کردیم، این شیوه به دنبال دگرگونی پس از آمدن اسلام به ایران در باب معماری می‌باشد. همچنین نیارش (تزئینات) و آرایه‌های خاص خود را به خوبی مطرح می‌کند، چرا که این سبک با ورود اسلام به ایران همراه است و به همراه خود معماری مساجد را بیشتر از هر چیزی به همراه دارد.

یکی از نمونه ساختمان‌هایی که در این شیوه پدیدار شد و در معماری ایران همواره جایگاه ارزشمندی داشته و دارد مسجد است، در عصری که شیوه‌ی خراسانی ایجاد شد مساجد به علت ورود دین اسلام به ایران زیاد شدند. بنابراین معماری مساجد بسیار رواج پیدا کرد که آن را توضیح می‌دهیم.

معماری مسجدهای نخستین برگرفته از تهرنگ مسجد مدینه بود. همان‌گونه که در تاریخ آمده جایگاه مسجد توسط شتر پیامبر برگزیده شد. سپس ایشان دستور دادند سنگ‌های لاشه را از نزدیک‌ترین کوه بکنند و آن‌ها را در ساخت دیوار بدون ملات و به صورت خشکه چین بر هم گذارند، تا به بلندای قد بلندترین مرد عرب، در حالی که دست‌هایش را به سوی آسمان بلند کرده برسد. پس از دیوارچینی پیرامون زمین، روی بخشی از آن‌ها را پوشاندند. این آسمان موقتی ساخته شد و در آن از ساخت‌مایه‌هایی که به درد دیگری نمی‌خورند بهره‌گیری شد، مانند پوست چهارپایان که پناهی در برابر آفتاب سوزان بود، از پده‌ی تنه نقل‌های خشک شده و یا درختان دیوار برای تیر و ستون بهره‌گیری شد. نخل خشکی را در میان مسجد به جای پالار (ستون) و سرشاخه‌هایی را به جای فرسب (تیر) به کار بردند. پس از پوشاندن روی تیرها با نی آن‌ها را پوست چهارپایان کشیدند.

به طور کلی ویژگی‌های معماری این شیوه بدین گونه بود:

  • سادگی بسیار در طراحی
  • پرهیز از بیهودگی
  • مردم‌واری
  • بهره‌گیری از ساختمان‌های بوم‌آورد

بناهای بسیار مهمی در شیوه یا سبک خراسانی ساخته شده‌اند که مهمترین آن‌ها عبارتند از

  •  مسجد جامع فهرج
  •  تاریخانه دامغان
  • مسجد جامع اصفهان
  •  مسجد جامع اردستان
  •  مسجد جامع نایین
  •  مسجد جامع نیریز
  • مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان گنجینه و یا موزه‌ی هنر ایران، یکی از افتخارات معماری اصیل ایرانی است. اثری است که نشانه‌های 13 سده تحول در فرهنگ اسلامی ایران را در خود گردآوری کرده است. در کاوش‌هایی که انجام شده است روشن شد که این ساختمان بر روی آثار صدر اسلام و پیش از آن بنیاد نهاده شده است. طرح اولیه‌ی مسجد جامع اصفهان به گونه‌ی بومسلمی (شبستان ستوندار) بوده است که در سال 156 هجری ساخته شده است و کاوش‌ها موقعیت آن را روشن ساخته است. محراب و بخش بزرگی از دیوار در قبله‌ی مسجد کهن با گچبری ناب و بی‌همتا در زیر کف شبستان جنوبی مسجد کنونی یافت شده است. سوی قبله‌ی مسجد کهن با سوی قبله‌ی کنونی نزدیک به 20 تا 30 درجه اختلاف دارد.

به گفته‌ی تاریخ نویسان مسجد در این زمان بزرگترین حوزه‌ی علمیه شهر بوده و کتابخانه‌های بزرگ داشته که کتاب‌های علمی زمان در آن گرد آمده بوده و در پای هر ستون شبستان محفل درسی برپا بوده است.

تحولاتی که در مسجد جامع اصفهان صورت گرفته، چهار ایوانی بودن مساجد یکی از ویژگی های بنیادی مسجد سازی در ایران شد.

کلمات کلیدی: شیوه خراسانی، سبک خراسانی در معماری ایرانی، سبک خراسانی، اصول معماری ایرانی، معماری ایرانی،

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!

comment-add افزودن دیدگاه