استان چهارمحال و بختیاری

اطلاعات آماری

نام استان: استان چهارمحال و بختیاری	مرکز استان: شهرکرد
مساحت: 16328 کیلومتر مربع	جمعیت: 947763 نفر
تعداد شهرستان ها: 10	سال تأسیس: 1352

اطلاعات جغرافیایی

استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های کشور ایران به مرکزیت شهرکرد است.

این استان مساحتی برابر با 16328 کیلومتر مربّع دارد که یک درصد از کل وسعت ایران را در برگرفته است. این استان بیست و دومین استان کشور از نظر وسعت است. استان چهارمحال و بختیاری از جمله بخش‌های کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سوی شمال غربی به استان لرستان محدود می‌شود.

بر پایه آخرین بخش‌بندی سیاسی کشور، استان چهارمحال و بختیاری دارای 10 شهرستان، 43 شهر، 26 بخش و 51 دهستان است. شهرستان‌های این استان عبارت‌اند از: شهرکرد، بروجن، لردگان، فارسان، اردل، کوهرنگ، کیار، بن، سامان و شهرستان جدید خانمیرزا.

جمعیت این استان طبق آخرین سرشماری 947763 نفر بوده است.

اطلاعات تاریخی و فرهنگی

منطقه چهارمحال دارای پیشینه‌ای کهن است. بر اساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف‌شده بروی تپه‌های باستانی و آثار کهن تاریخی شهر هفشجان، قدمت این استان به هزاره هفتم قبل از میلاد برمی‌گردد و بیانگر پیشینه 9000 ساله چهارمحال و بختیاری است. دیگر تپه‌های باستانی حوزه چهارمحال همچون در شهر کیان نیز به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.

سرزمین کنونی بختیاری هزاران سال است که سکونت‌گاه گروه‌های مختلف انسانی است. منابع و امکانات طبیعی از قبیلِ آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و درّه‌های مستعد برای کشاورزی، این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاه‌ها و محل تجمع و سکونت گروه‌های انسانی در گذشته تبدیل نموده بود. افزون بر این امکانات، در بلندی‌های زاگرس و دامنه‌های آن، محیط مناسبی برای رویش نباتات علوفه‌ای و گونه‌های مختلف حیوانات فراهم کرده بود. سرزمین بختیاری در غرب منطقه فارس و ترک‌نشین چهارمحال قرار دارد. بختیاری جزء ای از لرستان محسوب می‌شود و آن را لر بزرگ می‌نامیدند.

لُرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لر نشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی عراق آغاز و تا غرب و جنوب غرب ایران گسترده است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده است. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد؛ اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.

با شروع دوره مس و سنگ یعنی 5 تا 7 هزار سال پیش عملاً انسان‌های ساکن در منطقه چهارمحال مشغول به کار کشاورزی گردیده و به تولید مواد غذایی پرداختند. از 5000 سال قبل چون دیگر مناطق، دوران نگارش یا دوران تاریخی آغاز می‌شود. در این رابطه کشف نمونه‌های سفال لب واریخته ارتباط این منطقه را با مناطق خوزستان و بین‌النهرین و آغاز نگارش در استان را مورد تأیید قرار می‌دهد منطقه چهارمحال همواره از بلوکات اصفهان به شمار می‌رفته؛ مسعود میرزا ظل السلطان، در دو سفر پی در پی خود به چهارمحال، آن را بلوکی سرد، بسیار آباد، پر نعمت و پرجمعیت، با چراگاه‌های سبز و خرم و چمن‌های زیاد و آب فراوان وصف کرده و افزوده چهارمحال مشهور به هند کوچک است و بهترین بلوک اصفهان پس از لنجان است. چهارمحال و بختیاری تا پیش از سال 1332 خورشیدی در قالب شهرستان شهرکرد و بختیاری از شهرستان‌های استان اصفهان به شمار می‌آمد. در این سال، شهرستان شهرکرد از استان اصفهان جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت. در دهه 30 با تغییر رویکردهای حکومت در سال 1337 شمسی فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء می‌یابد و در گستره آن فرمانداری‌های تازه بروجن و نیز بخش‌های نو شوراب و گندمان ایجاد می‌گردند. در مصوبه سال 1352 هیئت وزیران، فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری به استانداری چهارمحال و بختیاری ارتقاء یافت.

نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش منطقه چهارمحال و منطقه بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقه ایل‌نشین بختیاری بود. محال جمع مکسر واژه محل به معنی جا و مکان است و چهارمحال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در بخش‌بندی کنونی استان، لار در شهرستان شهرکرد، شهرستان سامان و شهرستان بن، میزدج در شهرستان فارسان، کیار در شهرستان کیار و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ یختیاری بوده و هست، هم‌اکنون دربردارنده شهرستان‌های کوهرنگ، اردل و لردگان و بخش ناغان شهرستان کیار است.

هفشجان مرکز پیشین چهارمحال تا پایان عصر صفوی، کیان مرکز چهارمحال در دوره افشاریه، چالشتر مرکز چهارمحال در دوره زندیه و در میانه قاجاریه و شهرکرد یا دهکرد پیشین مرکز استان از دوره پهلوی و به‌طور رسمی از سال 1352 مرکز استان بختیاری و چهارمحال است. منطقه بختیاری استان چهارمحال و بختیاری نیز در واقع بخش گرمسیری ایل بختیاری است که بیشتر کوچ رو هستند.

چهارمحالی‌ها عموماً به زبان فارسی و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاری‌ها هم به گویش بختیاری که شاخه‌ای از زبان لری است صحبت می‌کنند. در 5 شهرستان از 9 شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارت‌اند از: اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، سامان وبن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی رایج است. به‌طور خاص مردم شهرهای شهرکرد، هفشجان، بروجن و فرخ‌شهر و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند، لهجه‌های دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان است که از ریشه فارسی پهلوی است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. زبان ترکی قشقایی نیز بیش از 12 درصد جمعیت ساکنین استان را شامل می‌شود. به‌طور خاص مردم شهرهای کیان، بلداجی، سامان، بن، فرادنبه و جونقان به زبان ترکی صحبت می‌کنند.

نواحی شرقی استان چهارمحال و بختیاری شامل شهرستان‌های شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت‌گاه گروه‌هایی از ارامنه بوده است. هرچند در دهه‌های اخیر تعداد بسیاری از ارامنه چهارمحال و بختیاری به اصفهان مهاجرت کردند. روستاها ارامنه نشین چهارمحال عبارت بودند از تشنیز، واستیگان، گیشنیگان، احمدآباد، شلمزار، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی، سیرک و غیره.

اطلاعات زیست محیطی

در بخش‌های مختلف استان 6 اقلیم آب‌وهوایی وجود دارد؛ اما در مجموع هوای سرد و ارتفاعات برف‌گیری در این منطقه دیده می‌شود. زمستان‌ها دمای هوا تا 34 درجه زیر صفر پایین می‌رود. از این رو، مسافرانی که قصد اسکی یا کوهنوردی ندارد،‌ می‌توانند اردیبهشت تا آخر تابستان را برای سفر به این منطقه انتخاب کنند.

استان چهارمحال و بختیاری از جمله مناطق کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود که در بخش مرکزی رشته کوه‌های زاگرس بین پیش کوه‌های داخلی و استان اصفهان واقع شده است. به علت جوان بودن دوره کوه‌زایی و شرایط تشکیل گسل‌های خاص، در این منطقه وجود بلایا و مخاطرات طبیعی بسیاری چون سیل، زلزله و رانش زمین در اکثر نقاط آن مشاهده می‌شود.

استان چهارمحال و بختیاری دارای 16 قله مرتفع با ارتفاع بیش از سه هزار و 500 مترمربع است. این کوه‌ها از شمال غرب استان به جنوب شرق آن کشیده شده‌اند و هر چه از غرب استان به طرف شرق آن و استان اصفهان پیش رویم از میزان ارتفاعات کاسته می‌شود و در نهایت به دشت‌های نسبتاً وسیع همچون دشت لار، فرادنبه، کیار و گندمان می‌رسیم. این دشت‌ها در مجموع نزدیک به 24 درصد وسعت استان را شامل می‌شوند و انباشته رسوبات در آن‌ها زمینه مساعدی برای کشاورزی به وجود آورده است. «زردکوه» دومین کوه بلند رشته کوه زاگرس (پس از کوه دنا) در این استان قرارگرفته است.

مرکز این استان شهرکرد است و با 2066 متر ارتفاع از سطح دریا، بلندترین مرکز استان کشور ایران است؛ اما شهرکرد پانزدهمین شهر مرتفع ایران است و فریدون‌شهر با ارتفاع 2350 متر، مرتفع‌ترین شهر ایران است. میانگین ارتفاع در استان چهارمحال و بختیاری حدود 2150 متر است و به همین خاطر استان چهارمحال و بختیاری را بام ایران می‌دانند.

به علت ماهیت کوهستانی مرتفع که در مسیر بادهای مرطوب سیستم‌های مدیترانه‌ای قرار داشته و موجب صعود و تخلیه بار این سامانه‌ها می‌گردد، این استان دارای بارش نسبتاً مناسب است به حدی که این منطقه با وجود داشتن تنها یک در صد از مساخت ایران، ده درصد از منابع آب کشور را در اختیار دارد. ریزش‌های جوی و برف و باران در کوه‌های این استان منشأ معروف‌ترین رودخانه‌های دائمی جنوب غربی و مرکزی ایران یعنی کارون و زاینده‌رود هستند و آبخیزهای این دو رودخانه را به ترتیب 13800 و 2720 کیلومترمربع شامل می‌شود.

جنگل‌های استان چهارمحال و بختیاری در گروه جنگل‌های غرب و جنوب غرب کشور قرار می‌گیرند. بخش زیادی از این جنگل‌ها در پنج منطقه بازفت، اردل، ناغان، لردگان، دوراهان و فلارد قرار گرفته‌اند. این جنگل‌ها با مساحتی در حدود 307 هزار هکتار به صورت نواری از کوه‌های بازفت در شهرستان کوهرنگ به سمت کوه‌های فلارد در شهرستان لردگان کشیده شده‌اند. پوشش عمده جنگلی این مناطق، تقریباً 98 درصد، بلوط غرب است. حاشیه سبز رودخانه زاینده‌رود که می‌توان گفت جزی جنگل‌های مصنوعی و توریست پذیر استان است.

نمادهای استان

در شهرهای دیگر هم می‌توان کباب بختیاری پیدا کرد، اما کباب بختیاری اصیل و باکیفیت را در همین استان باید امتحان کرد.

جاذبه های گردشگری

• مسجد اتابکان
• اتاق آیینه
• حمام تاریخی پرهیزگار،
• قلعه دزک
• دره عشق
• خانه ستوده چالشتری
• پارک ملی تنگ صیاد
• سقاخانه ارباب میرزا
• کاخ سردار اسعد
• گردشگاه چشمه زنه هفشجان
• غار یخی چما
• پارک جنگلی سرچشمه فرخشهر
• تالاب چغاخور
• پل زمان خان
• چشمه سرداب رستم‌آباد
• چشمه‌دیمه
• چشمه کوهرنگ
• چشمه‌برم لردگان
• آبشارِ آتشگاه
• آبشار دره‌عشق
• پارک جنگلی پروز
• چشمه سیاسرد
• آبشار تونل کوهرنگ
• غار سراب
• پیرِ غار

مشاهیر

• استاد علی‌اکبر مهدی پور دهکردی
• عباسعلی آذر چالشتری
• شیخ علی بروجنی
• آیت‌الله سید محمدرضا بختیاری
• عبدالله محیط سامانی
• حاج عبدالحسین ندیم چهارمحالی
• رحمان گنجی
• حیدر علی طالب پور بروجنی
• جمشید مردانی
• بهمن علاءالدین
• علی دهکردی
• عباس قلی حکیم آذر
• میرزا عبدالوهاب بن مهدی
• میرزا نورالله عمان سامانی

صنایع دستی

• قالی‌بافی بختیاری
• قالی‌بافی قشقایی یا یلمه
• گبه‌بافی
• جاجیم‌بافی
• گلیم سوماک
• بافی نمدمالی
• گیوه‌دوزی
• چوقا بافی
• بافت سیاه‌چادر یا بهون
• قفل‌سازی سنتی

آداب و رسوم

• مراسم شیرینی اشکنون
• دستمال‌بازی
• چوب‌بازی
• شکار
• آواز گاگریو

استان چهارمحال و بختیاری استان چهارمحال و بختیاری 2019-09-26 23:38:25+3:30 2020-07-23 10:57:55+3:30 استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های کشور ایران به مرکزیت شهرکرد است.این استان مساحتی برابر با 16328 کیلومتر مربّع دارد که یک درصد از کل وسعت ایران را در برگرفته است. این استان بیست و دومین استان کشور از نظر وسعت است. استان چهارمحال و بختیاری از جمله بخش‌های کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به استان کهگیلویه و بویراحمد و از سوی شمال غربی به استان لرستان محدود می‌شود. فرزانه قوام پور Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/452 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com