خانه دکتر محمد مصدق مزار پدر ملی شدن صنعت نفت ایران!

comment-add افزودن دیدگاه img 14 دقیقه ymt علاقه‌مندی‌ها ymt افزودن اصلاحیه
خانه دکتر محمد مصدق
نویسنده: ساره پزشک
بازدید: 196
ایجاد: 20:03:53 2023/01/04
بررسی: 21:41:21 2024/06/08

مناسب برای

معلولین کودکان بزرگسالان سالمندان

مدت زمان بازدید
0/5 تا 1 ساعت

بهترین فصل

بهار تابستان پاییز زمستان

استان البرز- نظرآباد- روستای احمدآباد

- بازدید ممنوع است

نام های دیگر مکان

  • قلعه احمدآباد
  • قلعه مصدق

موقعیت جغرافیایی خانه دکتر محمد مصدق

خانه‌ی دکتر مصدق یا قلعه‌ی احمدآباد، قلعه‌ای خشتی است که در جنوب روستای احمدآباد در بخش مرکزی شهرستان نظرآباد استان البرز و در هفت کیلومتری جنوب غرب شهر آبیک قرار گرفته است. روستای احمدآباد در مجاورت روستاهای حسین‌آباد خره‌سر و حسن بکول و قارپوزآباد (صالحیه) جای دارد.

سیر تاریخی و فرهنگی خانه دکتر محمد مصدق

دکتر محمد مصدق ملقب به مصدق‌السلطنه زاده‌ی 29 اردیبهشت 1258 یا 26 خرداد 1261 (طبق محاسبه‌ی برخی مورخان) در محله‌ی سنگلج شهر تهران به دنیا آمد. وی نخستین ایرانی دارنده‌ی مدرک دکترای رشته‌ی حقوق است. دکتر مصدق سیاستمدار، دو دوره نخست‌وزیر، حقوقدان، استاندار، نماینده‌ی هشت دوره مجلس شورای ملی و وزیر ایران بود. وی نخست‌وزیر مخالف حکومت پهلوی بود که سال‌های پرفراز و نشیبی از عمرش را در روستای احمدآباد گذراند. مصدق در سال 1330 خورشیدی به نخست‌وزیری رسید و در نخستین اقدام، نفت ایران را ملی کرد. او در 14 اسفند سال 1345 در بیمارستان نجمیه‌ی تهران درگذشت و پیکر ایشان برخلاف خواست و وصیتش در خانه و تبعیدگاهش در روستای احمدآباد به خاک سپرده شد. پیکرش توسط دکتر یدالله سحابی غسل داده شد و نماز میت هم توسط آیت‌الله سید رضا موسوی فرید مشهور به آیت‌الله سید رضا زنجانی اقامه گردید.

در ابتدا زمین‌های احمدآباد جزو املاک و دارایی‌های عضدالسلطان، از شاهزادگان قاجار و چهارمین فرزند ذکور مظفرالدین شاه قاجار و شوهر خواهر دکتر مصدق بود. دکتر مصدق زمین‌های احمدآباد را با زمین‌هایی که در اراک داشت معاوضه کرد. جالب این‌که دکتر مصدق نام روستا را که مالکش نیز خودش بود به نام پسر ارشدش احمد، احمدآباد گذاشت.

دکتر محمد مصدق در زمان حیاتش اراضی احمدآباد را بین فرزندانش تقسیم کرد و برای پسران و دختران سهم مساوی تعیین کرد. در زمان اصلاحات ارضی، فرزندان دکتر محمد مصدق این اراضی را به‌طور داوطلبانه به وزارت کشاورزی فروختند تا این اراضی بین رعایای احمدآباد تقسیم شود. حدود بیست هکتار از این اراضی هم که جزو مستثنیات اصلاحات ارضی باقی‌مانده بود پس از مرگ دکتر مصدق اداره‌ی آن برعهده‌ی فرزندانش بود. پس از پیروزی انقلاب مهندس احمد مصدق این بیست هکتار را هم بین ساکنان احمدآباد تقسیم کرد.

در زمان حکومت رضاشاه، مصدق به زندان افتاد و پس‌از این‌که از زندان بیرجند آزاد شد به مدت چهار سال در قلعه‌ی احمدآباد بود. مصدق پس از کودتای 28 مرداد سال 1332 نیز پس از تحمل 3 سال حبس انفرادی در زندان لشکر 2 زرهی ارتش، به احمدآباد تبعید شد. وی تا آخر عمر در این قلعه به سر برد و تحت نظر ماموران ساواک بود و در این زمان به‌جز خانواده‌اش حق ملاقات با کسی را نداشت.

دکتر محمد مصدق در مورد وضعیت خود این‌گونه می‌گوید:

«دادگاه نظامی مرا به سه سال حبس مجرد محکوم کرد که در زندان لشکر 2 زرهی آن را تحمل کردم. روز 12 مرداد 1335 که مدت آن خاتمه یافت به‌جای این‌که آزاد شوم به احمدآباد تبعید شدم و عده‌ای سرباز و گروهبان مامور حفاظت من شدند. اکنون که سال 1339 خورشیدی هنوز تمام نشده مواظب من هستند و من محبوسم و چون اجازه نمی‌دهند بدون اسکورت به خارج [قلعه] بروم در این قلعه مانده‌ام و با این وضعیت می‌سازم تا عمرم به سر آید و از این زندگی خلاصی یابم.»

دکتر مصدق وصیت کرده بود بعد از فوت در قبرستان ابن بابویه که در شهر ری قرار دارد و در کنار شهدای قیام ملی سی تیر 1331، دفن شوند. هم‌چنین گفته بود چنان‌چه مخالفت کردند مرا به احمدآباد ببرید در اتاق پذیرایی دفن کنید. به‌طور امانت در تابوت بگذارید و اگر زمینه مساعد شد، مرا به کنار مزار شهدای 30 تیر منتقل کنید. زمانی که مصدق از دنیا رفت به دلیل مخالفت شاه با وصیت او، پیکرش در اتاق پذیرایی ملک شخصی‌اش در قلعه احمدآباد به خاک سپرده شد. روی مزارش را با پارچه پوشانده‌اند؛ نه سنگ‌قبری دارد نه نام و نشانی. تنها عکس قاب گرفته‌اش زینت‌بخش مزارش است. ناگفته نماند در سال‌های حکومت محمدرضا پهلوی برگزاری مراسم بزرگداشت برای ایشان از سوی حکومت ممنوع اعلام‌شده بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 15 اسفند سال 1357 خورشیدی، در یک گردهمایی‌های سیاسی بزرگ که در سال روز درگذشت دکتر و بر مزار وی در احمدآباد برگزار شد. به گفته‌ی روزنامه‌ی اطلاعات یک‌میلیون نفر به آن‌جا رفتند و در مراسمی آیت‌الله طالقانی سخنرانی کرد. اطلاعات در شماره‌ی همان روز در توصیف این مراسم نوشت:

امروز ایران پس از 12 سال خون‌دل و خاموشی به‌خاطر عجز از برپایی مراسم تجلیل از شادروان محمد مصدق رهبر ملی خود، باشکوهی بسیار یاد آن بزرگ‌مرد تاریخ مبارزات ضد استعماری ملل شرق را گرامی داشت.

از سال 1360 تا 1365 نیز هر گونه حضور رسمی بر سر مزار مصدق ممنوع بود و پس‌از آن فشار برای عدم برگزاری این مراسم کمتر شد. بعد از آن تا سال 1388 هر سال مراسم سالگرد درگذشت دکتر مصدق در قلعه‌ی احمدآباد برگزار می‌شد.

جالب این‌که خودروی دکتر مصدق یک مدل آمریکایی «پونتیاک مدل 1948 سبزرنگ » است که به‌عنوان خودروی شخصی ایشان در فهرست آثار ملی قرار دارد و هم‌چنین اسناد و وسایل شخصی قدیمی دکتر مصدق در قلعه موجود است.

یکی از نوادگان دکتر محمد مصدق جهت حفظ قلعه و قبر در سال 1373 خورشیدی سهم خود را از آن وقف نمود. این خانه‌ی تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به شماره‌ی ثبت 2943 قرار گرفته و در فهرست موقوفات سازمان اوقاف و امور خیریه ایران ثبت شده است.

معماری خانه دکتر محمد مصدق

قلعه‌ی احمدآباد هشت هزار متر مساحت دارد و به سبک معماری اواخر دوره قاجاریه ساخته‌شده است. به‌کارگیری مصالح آجری در ساخت بنا، وجود اتاق‌های ساده، تزیینات محدود و مختصر، ایوان‌ها و ستون‌های چهارگوش، درها و پنجره‌های چوبی و بام شیروانی، همه‌وهمه ذهن را به سمت خانه‌های دوران قاجار می­‌برد. به اطراف که نگاه کنید دیوارهای بلندی که قلعه را در برگرفته و هم‌چنین باروهای آن به‌خوبی دیده می‌شود. حصار خانه دارای یک در اصلی در شمال و یک در فرعی کوچک در غرب است. دو لنگه در فلزی بزرگ و آبی‌رنگ به‌عنوان در اصلی قلعه خودنمایی می‌کند. در ضلع شرقی قلعه ساختمان دیگری به چشم می‌خورد که گویا به‌عنوان موزه و کتابخانه‌ی دکتر محمد مصدق مورد استفاده قرار گرفت.

نواری از مقرنس آجری در حد فاصل طبقات اول و دوم بر زیبایی بنا افزوده است. خانه‌ی دکتر محمد مصدق شامل دو بخش مسکونی و حیاطی در وسط آن است. طبقه‌ی اول آن آجری و ساده، اما زیبا ساخته‌شده و چهار اتاق در آن به چشم می‌خورد. قسمت‌های دیگر آن شامل ایوان، فضای تقسیم‌کننده، سرویس بهداشتی، کفش‌کن و انبار است. درها و پنجره‌های خانه یا قلعه‌ی احمدآباد از جنس چوب بوده و همین‌طور ایوان‌ها و ستون‌ها نیز حالتی چهارگوش شکل دارند. از نظر وضعیت فعلی، خانه‌ی دکتر مصدق نیاز به مرمت اساسی دارد.

پیشنهاد برای دیدن خانه دکتر محمد مصدق

اگر چه قلعه‌ی احمدآباد تا به امروز (سال1401) بازدید ندارد اما در سال‌های اخیر سخنانی در مورد تبدیل این قلعه به موزه به گوش می‌رسد که هنوز به واقعیت تبدیل نشده است.

اگر از دوستداران دکتر مصدق هستید می‌توانید به روستای احمدآباد بروید و در روستایی که سال‌ها وی در حصر خانگی بود قدم بزنید و با مردم خونگرم احمدآباد هم‌صحبت شوید حتما خاطرات جالبی از مرحوم مصدق برای شما تعریف می‌کنند.

 محوطه‌ی تاریخی حمام تپه که در دو کیلومتری روستا قرار گرفته از دیگر جاذبه‌های تاریخی این منطقه است که بازدید از آن خالی از لطف نیست. اگر تجربه‌ی بازدید از قلعه‌ی احمدآباد را دارید خوشحال می‌شویم با ما در یلدامدتور به اشتراک بگذارید.

شماره ثبت ملی: 2943
آدرس خانه دکتر محمد مصدق: استان البرز- نظرآباد- روستای احمدآباد

کلمات کلیدی: خانه دکتر محمد مصدق، قلعه احمدآباد،

img

مکان‌های نزدیک

blue-dotمکان     green-dotکارگاه صنایع دستی     red-dotغذا و خوردنی     black-x-dotمحتوای فعلی     purple-dotخدمات شهری     black-dotشما اینجا هستید     staying-placeمحل اقامت در خدمات سلامت و زیبایی     health-companyمحل مرکز سلامت و زیبایی در خدمات سلامت و زیبایی     medical-placeمرکز خدمات سلامت و زیبایی

فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)

فرهنگ غذایی ایران در ماه رمضان (قسمت 5)

فرهنگ غذایی اصفهان، مرکزی، تهران، البرز، قزوین و چهارمحال و بختیاری

2717

0

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!

comment-add افزودن دیدگاه