شرایط ثبت اثر در فهرست آثار ملی (قسمت اول)

آثار تاریخی منقول و غیر منقول، قبل از تصویب قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی، با عناوینی چون ودایع ملی، عتیقه، آثار تاریخی یا آثار ملی از آن ها یاد می شد. در این مقاله آخرین شرایط ثبت این آثار در ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. این موضوع با تصویب قانون مربوط به حفظ آثار ملی در سال 1309 در کشور آغاز شد. برای بررسی این قوانین و شرایط با یلدامدتور همراه باشید.

بر اساس ماده 2 ویژگی‌های اثر از قانون میراث فرهنگی، دولت مکلف است از کلیه آثار ملی ایران که معلوم و مشخص است و علاوه بر وجود شرایط مقرر، دارای حیثیت تاریخی، علمی یا صنعتی خاص می باشند، فهرستی تهیه کند و آثار کشف شده بعدی را نیز به فهرست اضافه نماید. این فهرست به «فهرست آثار ملی ایران» موسوم است. ضرورت تهیه این فهرست برای جلوگیری از ورود و صدور غیر مجاز و انتقال مالکیت غیر قانونی آثاری است که متعلق به کشور ایران است. یکی از دلایل ثبت آثار ملی به این دلیل است که این آثار تحت حفاظت و نظارت دولت باشد و مانع از این گونه فعالیت های غیر مجاز و خروج این آثار از ایران شود.

سازمان میراث فرهنگی کشور، به عنوان دستگاه مسئول ثبت آثار تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی، اقدامات زیر را باید انجام دهد:

بررسی، شناسایی و تشخیص

شرایط اولیه ثبت در فهرست آثار ملی، احراز ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی اثر و سایر شرایط مقرر قانونی از نظر قدمت، محل وقوع و محل ساخت یا ایجاد اثر است. احراز امور فوق جزو وظایف سازمان میراث فرهنگی کشور مقرر شده است.

ویژگی هایی که یک اثر برای ثبت ملی باید داشته باشد شامل موارد زیر می شود:

• نمونه منحصر به فرد جانورشناسی، گیاه شناسی و اشیای واجد اهمیت دیرین شناسی
• نشانی تاریخی از علوم، فنون، اجتماع و تفکرات حاکم بر یک اجتماع
• عمر بیش از 100 سال
• اشیایی شامل کتیبه‌ها، سنگ ها، مهرها، اشیای مردم شناسی و...
• اموال واجد شرایط هنری ( تابلو نقاشی، طرح هایی که با دست بر روی هر نوع زمینه و با هر نوع تکنیک کشیده و کنده کاری شده باشد)
• مجسمه ها و پیکر تراشی ها
• نسخه کتاب ها و آثار اولیه چاپ و انتشارات
• بایگانی ها، فیلم ها، عکس ها و آثار سینمایی

اخطار به مالک

پس از تشخیص ضرورت ثبت اثر در فهرست آثار ملی و احراز ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی آن، ثبت قطعی اثر در فهرست آثار ملی منوط به اخطار به مالک خصوصی اثر خواهد بود. بدین ترتیب که قبل از صدور اجازه ثبت و ابلاغ آن از سوی سازمان، رییس سازمان میراث فرهنگی کشور، در صورتی که اثر مورد نظر دارای مالک خصوصی باشد، تصمیم سازمان مبنی بر ثبت اثر در فهرست آثار ملی را به صورت کتبی و با ذکر دلایل قانونی و کارشناسی، به مالک ابلاغ می کند. مالک ظرف یک ماه پس از دریافت اخطار کتبی سازمان می تواند به تشخیص سازمان اعتراض کند.

در صورتی که مرجع رسیدگی به اعتراض مالک، دلایل مستندی را ارایه دهد، از ثبت اثر خودداری شده و در غیر این صورت اعتراض مالک رد و ثبت اثر در فهرست آثار ملی قطعی خواهد شد. در صورتی که اعتراض رسمی و کتبی سازمان میراث فرهنگی به دست مالک رسیده و او بعد از انقضای مهلت مقرر به ثبت اثر، اعتراض نکند، اعتراض او ترتیب اثر داده نخواهد شد و ثبت اثر قطعی تلقی شده، مراحل بعدی آن انجام خواهد شد.

قوانین ناظر به ثبت آثار فرهنگی و تاریخی در فهرست آثار ملی، از قانون ثبت آثار ملی، مصوب 1309 تبعیت می کنند و مرجع رسیدگی به اعتراض مالک خصوصی، سازمان میراث فرهنگی کشور است.

نکته ضروری دیگر، این که منطبق بر ماده 3 از قانون مصوب 1309 و نظامنامه اجرایی، ضرورت اخطار به مالک خصوصی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین در مواردی که اثر مورد نظر در مالکیت دستگاه‌ها و نهادهای عمومی و دولتی بوده باشد، اخطار به مالک یا متولی، قانونا ضروری نمی‌باشد و سازمان میراث فرهنگی کشور می تواند نسبت به ثبت اثر در فهرست آثار ملی اقدام کند. ماده 569 از قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1357 مجلس شورای اسلامی، در این مورد صراحت بیشتری دارد.

در صورتی که ملک مورد تخریب، ملک شخصی بوده باشد و مالک از ثبت آن به عنوان آثار ملی، بی اطلاع باشد، از مجازات‌های مقرر در مواد فوق معاف خواهد بود. عدم اطلاع مالک یک ملک خصوصی از ثبت آن در فهرست آثار ملی، مانع از قطعیت ثبت اثر نمی شود. در فرض عدم اخطار به مالک، عدم رسیدگی به اعتراض او و یا عدم اطلاع مالک از ثبت اثر، آثار جزایی ناشی از ثبت اثر در فهرست آثار ملی، فقط مالک را تحت الشعاع قرار نداده و اشخاص ثالث نیز مشمول همه مقررات اداری و جزایی ناشی از ثبت اثر در فهرست آثار ملی می شوند.

اعلام عمومی ثبت اثر

سازمان میراث فرهنگی کشور بر اساس ماده 2 از قانون مربوط به حفظ آثار ملی، موظف است آثاری را که در فهرست آثار ملی ثبت می شوند، پس از تنظیم، چاپ و منتشر کرده و به اطلاع عموم برساند. لازم به توضیح است که ثبت اثر در فهرست آثار ملی الزاما تنها با حکم رییس سازمان میراث فرهنگی کشور قطعیت خواهد یافت.

تنظیم و تشکیل پرونده کارشناسی

سازمان میراث فرهنگی کشور مکلف است بر اساس ماده 6 از نظامنامه اجرایی قانون مربوط به حفظ آثار ملی، برای هر اثری که در فهرست آثار ملی ایران ثبت می‌شود، پرونده ویژه ای تشکیل دهد و اطلاعات لازم برای درج در پرونده ثبت ملی را ذکر کند که به پنج گروه زیر تقسیم می شوند:

1. مشخصات جغرافیایی اثر
2. مشخصات تاریخی اثر (نام، تاریخ ساخت یا ایجاد، نام بانی یا سازنده)
3. مشخصات کارشناسی اثر (توصیف کارشناسی همراه با عکس، نقشه، ذکر افسانه های محلی راجع به اثر)
4. اقدامات انجام یافته (مطالعات، مرمت اثر با ذکر تاریخ و اسامی کارشناسان و تعیین قسمت‌های مرمت شده و سایر مدارک لازم)
5. اقدامات اداری و حفاظتی (نقل و انتقال مالکیت اثر، اقدامات و تجهیزات حفاظتی)

پرونده مذکور بر حسب مفاد ماده 6 از نظامنامه اجرایی قانون مربوط به حفظ آثار ملی، به انضمام حکم ثبت اثر که از سوی بالاترین مقام دستگاه اجرایی صادر می‌شود، در ضبط آثار ملی نگهداری خواهد شد.

مرکز اسناد آثار فرهنگی و تاریخی منقول و غیر منقول، مرکزی است که مسئولیت ثبت، ضبط و نگهداری، کلیه مدارک مربوط به آثاری را که در فهرست آثار ملی ثبت می‌شوند، بر عهده دارد. این امر در بند 15 از ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور نیز ذکر شده است.

ایجاد مرکز اسناد و مدارک فرهنگی از جمله وظایف سازمان میراث فرهنگی شده است. بدیهی است که مهمترین بخش از مراکز اسناد مذکور، آرشیو آثار ملی خواهد بود که تکالیف قانونی مقرر در ثبت و ضبط معرفی نامه‌ها، دفتر و پرونده‌های آثار فرهنگی و تاریخی ارزشمندی که در فهرست آثار ملی ثبت شده اند، بر عهده خواهد داشت.

موارد ذکر شده در بالا قسمتی از قوانین موجود در ثبت آثار ملی ایران است که سازمان میراث فرهنگی کشور این مسئولیت را بر عهده دارد. برای آشنایی بیشتر با قوانین ثبت آثار ملی با یلدامدتور بمانید و قسمت دوم شرایط ثبت آثار ملی را در آینده مطالعه فرمایید.

شرایط ثبت اثر در فهرست آثار ملی (قسمت اول) شرایط ثبت اثر در فهرست آثار ملی (قسمت اول) 2019-08-19 11:48:00+3:30 2022-12-19 22:07:04+3:30 آثار تاریخی منقول و غیر منقول، قبل از تصویب قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی، با عناوینی همچون ودایع ملی، عتیقه، آثار تاریخی یا آثار ملی از آن ها یاد می شد. در این مقاله آخرین شرایط ثبت این آثار در ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. این موضوع با تصویب قانون مربوط به حفظ آثار ملی در سال 1309 در کشور آغاز شد. فهرست آثار ملی ایران, شرایط ثبت اثر در فهرست آثار ملی, آثار ملی, فهرست آثار ملی, آثار ملی ایران, فهرست آثار ملی ثبت شده, آثار ملی ثبت شده ایران, ثبت ملی, ثبت ملی آثار تاریخی, میراث تاریخی, میراث فرهنگی ایران, میراث فرهنگی, میراث ملی, ثبت میراث ناملموس, میراث ناملموس, میراث ملموس, میراث طبیعی, میراث فرهنگی ملموس, میراث فرهنگی ناملموس, میراث ناملموس ایران, میراث ملموس ایران, میراث فرهنگی ناملموس ایران, میراث فرهنگی ملموس ایران, میراث, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com